4-mavzu. Tovar-pul munosabatlari rivojlanishi bozor iqtisodiyoti shakllanishi va amal qilishining asosidir

keyingi qo'shilgan miqdor nafliligi nazariyasiga ko'ra,

• kishilar tomonidan juda xilma-xil moddiy va ma'naviy ne'matlar ularni ishlab chiqarishga ijtimoiy zaruriy mehnat sarflanganligi uchun emas, balki ushbu ne'matlar naflilikka ega bo'lganligi uchun qadrlanadi. insonlar tomonidan ma'lum nafliliklarga ehtiyoj sezilganligi sababli u yoki bu tovarni ishlab chiqarishga mehnat sarflari amalga oshiriladi. mazkur nazariya tarafdorlari fikrlariga ko'ra, faqat tovarning nafliligi uning qiymatiga va binobarin, narxiga asos bo'lishi mumkin.

bu nazariya tarafdorlari naflilikning ikki turini ajratib ko'rsatish zarur deb hisoblaydilar:
1

• abstrakt yoki umumiy naflilik, ya'ni ne'matlarning kishilar biron-bir ehtiyojlarini qondirish layoqati;

2

• aniq naflilik, bu ne'mat mazkur nusxasi foydaliligining sub'ektiv narxini bildiradi.

eng oxirgi, egasi uchun eng oz naflilik keltiruvchi beshinchi qop har bir qopdagi donning qadrini belgilab beradi.
tovarlar qanchalik ko'p bo'lsa, ularga bo'lgan ehtiyojning «qondirilish darajasi» shunchalik yuqori, konkret naflilik va qiymat shunchalik past bo'ladi va aksincha.
1-qop
2-qop
3-qop
4-qop
5-qop
5
4
3
2
1
qiymatning mehnat nazariyasi va keyingi qo'shilgan miqdor nafliligi nazariyasining o'zaro aloqasi hamda bir-birini to'ldirishi
naflilik va qo'shilgan naflilik
tovar qiymatining aniqlanishi
ijtimoiy zaruriy mehnat sarfi
iste'molchi va xaridorlar
bozor ishtirok-chilari manfaatining ifodalanishi
ishlab chiqaruvchi va sotuvchilar
talab
bozorda namoyon bo'lishi
taklif
narx
tovar nafliligining puldagi ifodasi
tovar qiymatining puldagi ifodasi
qo'shilgan naflilik nazariyasi
qiymatning turli nazariyalari
mehnat nazariyasi
k.menger,
f.vizer,
e.bem-baverk
qiymat nazariyalari asoschilari
u.petti, a.smit, d.rikardo, k.marks
4.pulning kelib chiqishi, mohiyati va vazifalari
pulning vujudga kelishi bo'yicha turli ilmiy kontseptsiyalari
evolyutsion kontseptsiya
pul ijtimoiy mehnat taqsimoti, tovar ishlab chiqarish va ayirboshlashning rivojlanishi natijasida vujudga kelgan.
ratsionalistik kontseptsiya
pulning kelib chiqishini kishilar o'rtasidagi bitim, kelishuv natijasi sifatida izohlaydi
qiymat shakllarining rivojlanish bosqichlari