o‘zgarishga olib keladi. Bunday o‘zgarishlarni qayd qilish uchun buxgalteriya
operatsiyasining summasi schyotlarda ikki marotaba: bir schyot debetida va ayni
vaqtda o‘zaro bog‘liq bo‘lgan boshqa schyotning kreditida qayd qilinadi. Chunki
xo‘jalik operatsiyalari yuzaga keltiradigan o‘zgarishlar ikkiyoqlama xususiyatga ega
1494 yilda italiyalik matematik Luka Pacholi ikki yoqlama yozuv usulini
asoslab bergan. Uning «Schyotlar va yozuvlar to‘g‘risidagi traktat»ida (lot. tractatus
Ikkiyoklama yozuv vositasida schyotlar o‘rtasidagi paydo bo‘lgan o‘zaro
aloqa schyotlar korrespondentsiyasi deyiladi. Bu korrespondentsiyada qatnashuvchi
Schyotlar korrespondentsiyasini aks ettiruvchi qisqacha yozuv buxgalteriya
provodka(o‘tkazma)si deyiladi. Buxgalteriya provodkalari oddiy va murakkab
bo‘ladi.
Oddiy buxgalteriya provodka(o‘tkazma)si deb, ma’lum bir xo‘jalik
operatsiyasining faqat bir schyotning debeti va boshqa bir schyotning kreditida aks
ettirilishiga aytiladi.
Murakkab buxgalteriya provodka(o‘tkazma)si ma’lum bir operatsiyaning
summasi bir schyotning debeti, boshqa bir qancha schyotlarning kreditida yoki
aksincha, bir schyotning krediti va bir nechta schyotlarning debetida aks
ettirilishidir.
Xo‘jalik operatsiyalarini schyotlarda ikkiyoqlama yozuv usuli bilan aks
ettirish tartibini quyidagi misollarda ko‘rishimiz mumkin.
1-misol. Bankdagi hisob-kitob schyotidan kassaga 1 500 000 so‘m naqd pul
olib kelindi. Ushbu xo‘jalik operatsiyasi natijasida bankdagi hisob-kitob schyotida
pul mablag‘i kamaydi, kassada esa shu summaga ko‘paydi. Bu schyotlarning
ikkalasi ham aktiv schyotlardir.
Dostları ilə paylaş: