№42 (985) 19-25 oktyabr 2017-ci il

8

Təsisçi:

Akademik Ziyad SƏMƏDZADƏ 

Baş redaktor:

Aytən SƏMƏDZADƏ

ELMİ-REDAKSİYA ŞURASI:

Ziyad Səmədzadə, Aytən Səmədzadə, Akif Musayev, Qüdrət Kərimov, Elşən Hacızadə, 

Elşad Səmədzadə, Məhiş Əhmədov, Müşfiq Atakişiyev, Amil Məhərrəmov, 

Rüfət Quliyev, Mirqasım Vahabov, Süleyman Qasımov, Ədalət Muradov, Vahid Novruzov, 

Aydın Hüseynov, Rəsul Balayev, Cahangir Qocayev, Abbas Əliyev

Redaksiyanın ünvanı:

Əliyar Əliyev küçəsi, 7 

Redaksiya: 566 09 60

Faks: 514 14 27

Mühasibatlıq: 566 63 08

Dərc olunan materiallardakı fikirlər 

Azərbaycan dövlətinin mənafeyinə 

uyğun gəlməlidir. “İQTİSADİYYAT” 

qəzetinin kompüter mərkəzində yığılmış 

və səhifələnmiş, “Azərmedia” MMC 

mətbəəsində çap edilmişdir. Lisenziya: 

022201; İndeks: 0355; Tiraj: 2500

19-25 oktyabr 2017-ci il

l

Reklam  mətninin  janrları  ona  düzgün  identifika-

siya  etməyə  imkan  verən  spesifik  üslub  fərqlərinə 

malikdir. Tarixən formalaşmış janrlar reklam infor-

masiyasının daşıyıcılarının fiziki və  kulturoloji xü-

susiyyətləri  ilə  əlaqədardır.  Daşıyıcının  növü  janrı  

formalaşdırır və reklam xəbərinin ifadə edildiyi üslu-

bu müəyyən  edir. Beləliklə, reklam mətninin bir neçə  

janrını ayırmaq olar:

1. Reklam janrının ən iri növləri kitab, broşüra və 

qəzetdir (jurnaldır). Onlar oxucunu hansısa böyük 

şirkətin nailiyyətləri ilə tanış etməyə, bununla belə 

onu  xüsusi  terminologiya  ilə  yüklənməyə  imkan 

verən elmi-kütləvi üslubda verilir. 

2. Səyyar vərəqə promoutor tərəfindən yayılan, bi-

lavasitə potensial alıcının əlinə verilən, ya da poçt 

qutuları üzrə daşınan vərəqədir. Vərəqələrdəki üs-

lub danışıq dilinə yaxın tutulur. Əgər qışqırıqdan, 

emosional cəhətdən yüksək anlardan və imperativ 

ifadələrdən istifadəyə diqqət yetirilməzsə, üslub adi 

neytral halını alır.

3. Rubrika (sərlövhə) reklamı. Xırda hərflərlə dol-

durulan  saysız-hesabsız  sütunlar  psixoloji  cəhət-

dən insanı sıxır. Axtarış obyektlərinin kəskin zəruri 

olanlarını burada axtarmağa cəhd etmək lazımdır. 

Ona görə də belə yanaşma  əksər hallarda yalnız 

hüquqi  xidmətlərə  münasibətdə  özünü  doğrul-

dur.  Lakin  əyalətlərdə  təzəcə  “ayaq  üstə  duran” 

kiçik firmalar üçün qənaət çox vacibdir, iri format-

lı, tamrəngli poliqrafiya isə dərhal bir neçə nəşrdə 

bəzilərinə əlçatandır. Belə bir şəraitdə oxşar elan-

ların fasiləsiz axınından rubrika (sərlövhə) reklam 

xəbərini ayırmağa və bununla da böyük miqdarda 

müştəriləri cəlb etməyə imkan verən kopirayterin 

sənəti tələb olunur. 

4. Kiçik reklam janrları. Mütəxəssislər kiçik reklam 

janrlarına  açıqcaları,  əlavə  vərəqləri,  kiçik  proq-

ramları,    dəvətnamələri,  təqvimləri  və  vizitkaları 

aid  edirlər.  Onlar  içərisində  əlavə  vərəq  daha  in-

formativ formada çıxış edir, çünki qalan janrlar çox 

zaman  loqotiplə    uyğunlaşmada  yalnız  sloqan  və 

ya devizin yerləşməsi üçün  yararlıdır. Çox zaman 

istedadlı kopirayterlər əla və vərəqlərdən gizli rekla-

mı, reklam sənədinin uzun müddət öyrənilməsinə 

sövq edən və əmtəəyə xoş münasibətin yaranması-

na kömək edən əlavə  informasiyanı  yerləşdirmək 

üçün uğurla istifadə edirlər. 

5. Sloqan və deviz. Məlumdur ki, sloqan potensi-

al alıcılara çağırış kimi müraciət, reklam şüarıdır. 

Deviz (ing. “motto”, “sloqan” yox) qısa kəlamdır 

ki, bu da özündə təşkilatın fəaliyyət  ideyasını əks 

etdirir.  Adətən,  deviz  firmanın  rəhbərliyi  üçün  

kredo rolunu oynayan aforizm şəklində tərtib olu-

nur. Sloqan bütün reklam kampaniyasının emosi-

onal mənasını daşıyır və onun gedişində istehlak-

çıların əmtəəyə müəyyən (pozitiv) münasibətinin 

yaradılması üçün  alət kimi bu əmtəənin imicinin 

formalaşmasında  iştirak edir. Bu səbəbdən çağırış 

əks-səda  ifadəsi  kimi  tərtib  edilən  sərlövhəyə  və  

sonluğa daha uyğun gəlir.  

6. Loqotip şirkətin prinsiplərini simvolizə edən və 

onun identifikasiya edilməsi üsulu kimi çıxış edən 

qrafik təsvirdir. Loqotip heç də həmişə özündə ya-

zılara malik  deyil, lakin bəzi hallarda bu, müm-

kündür. Ən tipik hal  loqotipin mətnlə müşayiət 

edilməsinə ehtiyac olan  zaman sayılır. 

7. “Zakliçka” (təbiətə və ya digər hadisələrə müra-

ciət olunan kiçik şeir, mahnıdır) şifahi reklam janrı-

dır. Lakin  bəzən kağız və ya elektron daşıyıcılarda 

hər hansı bir  ticarət şəbəkəsinə gəlməyə çağırışlar 

yaranır. “Zakliçkalar” bütün digər sözlərdən və söz  

birləşmələrindən da sürətlə mənəvi aşınmaya mə-

ruz qalır. Hazırda  artıq “yalnız bizdədir!”, “tələsin” 

və s.  çağırışlar arxaizm kimi görünür. İndi hər hansı 

bir  hadisə haqqında xəbərdar edilmə faktiki çağırış 

sayılır (“satılıb qurtarır”, “endirimlər” və s.)

8.  Məktub,  yaxud  yazı.  Məktubun  (yazının)  hər 

hansı bir  səbəbə görə göndərilməsi arzuediləndir. 

Buna görə də  məktub (yazı) üçün bayram günlə-

rini seçərək  onun göndərilməsini həyata keçirmək 

daha məqsədəuyğundur. 

9. Preyskurant mövcud olan əmtəələrin və  malların 

buraxılış  qiymətlərinin  siyahısıdır.  Preyskurantlar 

adətən  reklam kimi sənət  qismində ən az istismar 

olunur. Potensial alıcı hər hansı bir  ticarət şəbəkəsi-

nin və ya ticarət şirkətinin çeşidləri ilə tanış olmağa 

səy  göstərərək,  aşağı  ehtimalla  raklam  buketlərini 

tələb edir. Gələcək alıcının özü üçün  preyskurant 

sifariş etməsi ehtimalı daha böyükdür. Hər hansı bir 

ticarət  şirkətinin  marketinq  xidməti  preyskurantı 

elektron (özü də yalnız “Exsel” yox, həm də “Word” 

formatında) və ya çap şəklində poçtla  göndərmək 

imkanına  malik  olmalıdır.  Əkbəttə,  preyskurantı 

ona paradoksal ümumxalq rəğbəti səbəbindən  gizli 

reklamla təchiz etmək lazımdır.  

10. Puf reklamı (ing. “puff”) yalan, mübaliğəli,  şi-

şirdilmiş reklamdır, yəni həqiqətlə əlaqəsi az olan 

xəbərdir və potensial alıcının diqqətini cəlb etmək 

və  bu və ya digər ticarət şəbəkəsinin və başqa ti-

carət  markasının və s. xeyrinə seçim etmək zəru-

riliyini  alıcıya  təlqin  etmək  məqsədi  güdür.  Puf 

reklam haqsız və şübhəli reklam  kimi qiymətlən-

dirilməlidir.  Lakin  puf  ustaları  tərəfindən  onun 

vaxtilə  insanın  davranışını  istiqamətləndirməyə 

imkan verən   əhəmiyyətli bir xassəsi açılmışdır. Bu 

xassə  maraq, hər şeyi bilmək həvəsidir.  

F.M.Qarayev,

BDU-nun dosenti

İlin  əvvəlindən  bəri  Azər-

baycana  gələn  turistlərin 

sayında 21 faiz artım qey-

də alınıb.

Bunu  jurnalistlərə  açıqla-

masında  mədəniyyət  və 

turizm  nazirinin  müavini 

Nazim Səmədov deyib.

Nazir  müavininin  sözlə-

rinə  görə,  bu  müddətdə 

ölkəmizə 2 milyon 71 min 

xarici  vətəndaş  gəlib.  Xa-

rici  turistlər  arasında  Ru-

siya,  İran  və  ərəb  ölkələ-

rindən  gələnlər  üstünlük 

təşkil edir. 

Artım  dinamikası  daxili 

turizmdə  də  qeydə  alınıb. 

Daxili turizm bu ilin 9 ayı 

ərzində  20  faiz  artıb.  Yay 

aylarında  -  iyun,  iyul  və 

avqustda 

Azərbaycanın 

bölgələrində  860  min  tu-

rist istirahət edib. Daxili və 

xarici  turist  sayı  3  milyon 

nəfərdən çoxdur.

2017-ci  ilin  yanvar-sent-

yabr  aylarında  kompüter 

və  elektron  məhsulların, 

elektrik  avadanlıqlarının 

istehsalı  sahələrində  158,9 

milyon  manatlıq  məhsul 

istehsal  olunub.  Ötən  ilin 

müvafiq  dövrü  ilə  müqa-

yisədə  kompüter  və  elekt-

ron  məhsulların  istehsalı 

35,0  faiz,  elektrik  avadan-

lıqlarının  istehsalı  isə  65,7 

faiz artıb.

Dövlət  Statistika  Komitə-

sindən bildirilib ki, doqquz 

ay  ərzində  əvvəlki  illə 

müqayisədə  maye  və  qaz-

ların  məsrəfinin  və  ya  sə-

viyyəsinin  ölçülməsi  üçün 

cihazların  istehsalı  28,5 

faiz,  elektrik  paylayıcı  və 

nəzarət  cihazlarının  his-

sələrinin istehsalı 2,0 dəfə, 

1000 V-dək gərginlik üçün 

hesablanmış  elektrik  cərə-

yanı  naqillərinin  istehsalı 

36,2 faiz artıb.