5- ma’ruza: IX-XII asrlarda Movarounnahrda fan va madaniyat. So‘fiylik ta’limoti Reja



Yüklə 461,08 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/8
tarix02.04.2022
ölçüsü461,08 Kb.
#84957
1   2   3   4   5   6   7   8
5-maruza matni Документ Microsoft Word (3)

Xoja 

Abdulxoliq 

G'ijduvoniy

 

Xoja 



Abdulholiq 

G'ijduvoniy 

keyinchalik 

Xojagonlar 

(Naqshbandiya)  

tariqatiga    asos    soladi.    Xoja  Abdulxohq    G'ijduvoniy    1103    -yili    Buxoro  

viloyatining  G'ijduvon  tumanida  tavallud  topgan.  U  boshlang'ich  ta’limni  

G'ijduvonda  olgach,  Buxoroga  kehb,  Yusuf  Hamadoniyga  shogird  tushadi.  

Xoja  Abdulxohq  G'ijduvoniy  Yusuf  Hamadoniy  qo'lida  ta  ’lim  olib,  «zikri  

dil»(«xufya  usuh  bilan  zikr  aytisb>)ga  ijozat  bolgach,  ushbu  sulukka  o'tadi. 

Xoja  Abdulxohq    G'ijduvoniy  ma’lum  tahsilni  olib,    tariqat  peshvosi  

darajasiga    etgach    xojagon    (keyinchalik    naqshbandiya)    tariq  atin  in  g    

m  ohiyatini    belgilovchi    va    m  azkur    ta  ’lim  otning    asosiy    a  q  id  a  la  ri  

hisoblangan  talablami  yaratadi.  Bu  aqidalaming  to'rttasiga  dastlab  Yusuf  

Hamadoniy 

tomonidan 

tartib 

berilgan 

bo'lib, 

ular: 


1.  X  u  sh  d  a  r    d  a  m    -    tiriklik  nafasda.  Ichkaridan  chiqayotgan  h  ar  bir  

nafas  ogohlik  va  huzur  yuzasidan  bo'lishi,  g'aflat  unga  yo'l  qo'ymasligi  

kerak. 

2.  N  azar  b  a  r    qadam  ,  ya’ni  nazar  qadamda.  Solik  yol  yurganda  uning  

nazari  doimo  oyoq  panjalarida  bo'lsin,    nazari  sochilmasin  va  keraksiz  

joyga    tushm  asin,    degan    ma’noni    bildiradi.    Bu    insonni    har    bir    ishga  

mas’uhyat  bilan  qarashga,  behuda  narsalar  uchun  hayotni,  vaqtini  sarf  

etmaslikka 

undaydi. 

3.  S  afar  d  a  r    v  a  ta  n    -    solik  odamiylikning  tabiatida  safar  qilsin,  ya’ni  

yomonlikdan 

yaxshilik 

tomon 

yursin 


degan 

ma’noni 


bildiradi. 

Abdurahmon    Jomiynnig    bir    bayti    sharhida    «yurakning    ma’naviy  

oynasi    olamning    zabt    etuvchi    zaxm  atlaridan    xalos    bo'lsa,    soflik    va  

nuroniylik    bilan    bezansa,    tabiiy    xohishlar    zulmat    undan    ko'tarilsa,  

yaratuvchi    tajalliyoti    va    ilohiy    sifatlarni    qabul    etish    uchun    safar    va  

sulukka  hojat  qolmaydi.  Chunki  safar,  sayr  va  sulukdan  maqsad  yurakka  

sayqal  berish  va  uni  tozalashdir»,  -    deb    ta  ’kidlanar  ekan,    suluk  safar  

qilish-qilmashgi  ulam  ing  xojagonlar  malakasini  hosH  qihshlariga  bog'liq.  

Agar  o'z  yurtlarida  bunday  ta  ’limni  amalga  oshiruvchi  azizni  topsalar,  

tarki  safar  aylab,  «chidam  xislatini»  hosil  qilmog'i,  «xojagonlaming  nisbat  

alakasini 



qo'lga 

kiritish»i 

mumkin, 

 



deyiladi. 

4.  X  ilv  at  d  a  r    a  n  ju  m  a  n    -    solik  tashqi  tomondan  xalq  bilan,  qalban  

Haq bilan birga degani. 

 

Yuqorida  keltirilgan  to'rt  aqidaga  Abdulholiq  G'ijduvoniy  quyidagi  to'rt  



aqida(talab)ni 

qo'shadi: 

Y  o  d  k  ard    -    bu  til  yoki  dil  zikri  bo'lib,  «Lo  iloha  illallohu  Muhamma-  

dur  Rasullob>ni  uch  marta  dilda  aytish,  ya’ni  Ollohning  yagonahgi  hamda  




Muhammad  alayhis-salomning  uning  erdagi  rasuh  ekanhgini  zikr  etish. 

B  o  zg  ash  t  -    tu  rh    fikrlardan  xalos  bo'lish,  tashqi  olamdan  ajralishga  

intihsh.  Bunda  kalimai  tayyibani  necha  m  arta  aytsa  ham  xayolni    boshqa  

narsalarga  bolmaslikdir.  Bu  -    fikmi,  diqqatni  bir  joyga  to'plashga  yordam  

beradi. 

N  ig  o  h  d  ash  t  -    tu  rh    fikrlardan  xalos  bo'hsh,  xayolni  boshqa  narsalar 

ga  bo'lmaslik.  Bunda  xayol  quw  atini  Olloh  yodi  borasidagi  yagona  g'oyada  

saqlab 


qolish 

malakasi 

hosil 

bo'ladi. 



Y  o  d  d  a  sh  t    -      Olloh    bilan    doimo    birga    ekanligidan    zavq    olishdir.  

Yoddasht  hosil  bo'lganda  Haq  muhabbati  ko'ngilni  qamrab  oladi,  huzur  

baxsh 

etadi. 


Xoja  Bahovuddin  Naqshband,  o'z  navbatida,  quyidagi  uch  talabni  qo'sha 

di: 


V  uqufi  zam  on  iy    -    solik  o'z  yo'lida  har  vaqt,  har  bir  nafasda  Ollohga  

shukronalik 

va 

uzr 


aytmoqlikdan 

voqif 


bo'lishi 

kerak. 


V  uqufi    a  d  a  d  iy      -      bu    talab    ilohiy    ilm    m  artabasining    boshlanishi  

sanalib,  «Lo  iloha  illolloh»  kalimasini  takrorlashdan  maqsad  uni  ko'p  

aytish  emas,  balki  haqiqatni  anglash  va  zikr  toq  sonni  tashkil  etishiga  

etibor 


berish. 

V  uqufi  q  a  lb  iy    -    aytilgan  zikrdan  qalbning  to'liq  ogoh  bo'lishi. 

Xoja  Abdulxoliq  G'ijduvoniyning  ta’lim-tarbiyaga  oid  o'gitlari  hozirgi  

davrda  ham  o'z  qimatini  yo'qotmagan.  U  lardan  ba’zilarini  keltiramiz: 

 

Ey 



o'g'U, 

senga 


nasiliat 

qHaman: 


Jamoat  xizmatida  bolgin,  hadis,  fiqh  ilmlarini  o'rgan,  johil  so'fiylardan  

o'zingni    saqla,    hargiz    shuhrattalab    bo'lmaginkim,    sh  u  h  rat    ofatdur,  

m  ansabni    ko'zlamagil.    Noming    tillarga    kam    olinsin,    qabulgohingga  

nomingni  yozma,  xonaqoni  m  askan  qilmagil,  hukmdorlar  va    ularning  

kishilari  birla  do'stu  ham  suhbat  bo'lma,  oz  so'zla,  kam  egil,  ko'p  uxlama,  

halol    egil    va    harom  dan    saqlan,    ham  ma    kishilarga    shafqat    ko'zi    birla  

boq,    tashqi  ko'rinishingga  oro  bermakim,    zohirga  oro  berish  botin(dil,  

qalb)ning  xarobligidandir,  kishidan  hayr  so'ramagil,  kishini  xizm  atga  

buyurma... 

Bu  o'gitlar  Xoja  Abdulxohq  G'ijduvoniyning  tariqat  suluklariga  muvofiq  

keladi. 

Xoja  Abdulxoliq  G'ijduvoniy    1220    -yili    (ba’zi  m  anbalarda    1174    -yil  

ko'rsatiladi) vafot etgan. 

 


Yüklə 461,08 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə