5. BÖLÜM: ortaçAĞ’da iKTİsadi DÜŞÜnce
Yüklə 126 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ortaçağ’da Skolâstik Düşünce
- Ortaçağ’da Değer ve Adil Fiyat Düşüncesi
- Ortaçağ’da Faiz ve Para Düşüncesi
- Ortaçağ’da Ticaret ve Kâr Düşüncesi
- Ortaçağ’da Mülkiyet Düşüncesi
- Yeni Bir Mezhebe Doğru: Reform
- Max Weber ve Protestan Ahlâkı
- Rönesans ve Reform: İktisadi Düşüncede Dönüşüm
| 5. BÖLÜM: ORTAÇAĞ’DA İKTİSADİ DÜŞÜNCE
Ortaçağ kavramı, özellikle Avrupa uluslarının tarihinde Roma İmparatorluğu’nun batı parçasının yıkıldığı 476 yılından başlayan ve 1500’de sona eren bir dönemi nitelemek için kullanılır.
J.A. Schumpeter bu çağda iktisadi düşünce tarihinde bir tür büyük düşünsel boşluk olduğunu ileri sürmektedir.
Türk-Arap-İslam medeniyeti zirveye ulaşmıştır.
El Birunî, İbn-i Rüşt, Farabî, Gazalî ve İbn-i Sina bu zirvenin önde gelen şahsiyetleri arasında sayılabilir.
dönemi ve geç Ortaçağ dönemi olmak üzere dört temel döneme ayırmak mümkündür.
Batı Roma’nın çöküşünden sonra bütün Avrupa ciddi bir huzursuzluk ortamında bulunuyordu. Bu ortam ekonomik alanda da etkili olmuş ve Avrupa kıtası içine kapanmıştı.
Merkezi bir otoritenin yokluğu, paranın, pazarın ve organizasyonun eksikliği temel problemdi.
manoryalizm, özellikle 900-1200 arasındaki dönemde klasik biçimleriyle uygulandılar.
değin zincirleme bir biçimde yayılan bir yönetim tarzıydı.
Bu yönetim şeklinin temelinde vassallik uygulaması vardı. Vassallik ilişkisinin ortaya çıkışı, ya Germen kabilelerinin şefe bağlılık geleneğine ya da büyük Roma ailelerinde aile reisine olan bağlılığa dayandırılmaktadır.
talep eden köylülerden, sağladıkları güvenlik karşılığında emek hizmeti talep ediyordu.
soylular (yönetenler), dua edenler (din adamları), savaşanlar (şövalyeler), yargılayanlar ve üretenler (köylü ve serfler)’den oluşuyordu.
Lordlar bağlı oldukları üst lord tarafından kendilerine temlik edilen toprakları ikiye bölüp bir kısmını kendilerine ayırıp geri kalanını serflere dağıttılar. Serflerin hem kendi geçimlerini sağlayacak bu topraklarda, hem de lordun topraklarında çalışarak üretim faaliyetini sürdürmeleri şeklindeki ekonomik üretim biçimi manoryalizm olarak adlandırılmaktadır.
cottarlar, bordarlar ve serfler şeklinde dört sınıfa ayrılmaktaydılar. Bunların yanında çok küçük bir oranda köleler yer almaktaydı.
Bütün endüstri öncesi toplumlarda olduğu gibi temel mantık, içinde bulunulan toplumun en uygun biçimde ihtiyaçlarını karşılayabilmesi ve yaşayabilmesi olarak belirlenmiştir.
Sisteme, açık tarla, hafif saban, ikili tarla rotasyonu ile ticaretin, paranın, pazarın ve özgür işgücünün yokluğu damgasını vurur.
Üretim faktörleri kontrol altında ve istikrarlıdır.
Küçük bölgesel ticaretin dışında uluslararası sayılabilecek uzun mesafeli ticaret yoktur.
küçük ve nitelik itibariyle de tarım sektörüne bağlı ve onun bir uzantısı şeklindedir.
kırılma ile dönüşecek ve yerini, kapitalist ekonominin içinde doğup gelişeceği bir siyasal ve ekonomik yapıya terk etmek zorunda kalacaktır.
ekonomisinde çözülmelere neden olacaktır.
Şehir ekonomileri gelişmiş, beraberinde ticaretin biçimini, siyasal yönetimin şeklini, finans ve kredi alışkanlıklarını değiştirmeye başlamıştır.
İkinci kırılma 1350-1500 döneminde yaşanan krizin ertesinde ortaya çıkmıştır.
Rönesans, Reform, coğrafi keşifler, merkezi devletlerin doğmaya başlaması, teknolojik gelişme, yeni tüketim maddeleri ile Avrupa insanının tanışması, sömürge topraklar elde edilmesi ve ticaretin genişlemesi bu dönemde gerçekleşmiş ve kapitalizmin ilk doktrini merkantilizmin dillendirilebilmesinin koşulları oluşmuştur.
Bu türden bir yapıda, siyasî otoritenin yüzlerce parçaya bölünmesi ve Roma dönemi bireyciliği ve materyalist anlayışının yerine Hıristiyanlığın kardeşlik ve yardımlaşma düşüncesinin ve Aristo felsefesinin geçmesi ile ekonomik ve sosyal daralma düşünsel alana sirayet etmiştir.
alanda söz sahibi olmuştur.
Ortaçağ iktisadi düşüncesi Skolâstik felsefe etrafında toplanmıştır.
Ortaçağ’da aynı zamanda, skolâstik düşüncenin temel ilkelerinden birisi olan doğal hukuk anlayışı yaygın kabul görüyordu.
şekliyle kabul edilmesine ve benimsenmesine dayanıyordu.
Bu anlayış, Aristo’nun geliştirdiği madde-form düşüncesindeki, maddelerin en üstünde Tanrı’nın yer aldığını ifade eden tümelcilik anlayışına uygundu.
Skolâstik kavramı anlam itibariyle okul felsefesi, okul düşüncesi demektir.
Düşüncenin temeli teolojiye dayanmaktadır.
Skolâstik düşünce tamamıyla Hıristiyanlığın felsefi anlamda bir temele oturtulması ve sistematize edilmesi çabalarından doğmuştur.
yandan felsefeyi dinin alanına uygulamak, bir yandan da aklı, inancın alanına uygulayarak buralarda yer
alan problemleri anlaşılabilir kılmayı amaçlamaktadır.
Skolâstik felsefenin temel ilkesi anlamak için inanıyorumdur.
Bu ilke, aklın tanrısal buyrukların anlaşılabilmesi için kullanılmasını içerir. Bunun için realizm esastır.
Realizmin aksine görelikçilik, öznellik ve kuşkuculuk skolâstiklerin karşısında yer aldığı düşünce akımlarıdır.
bilimleri doğal teoloji (yalnızca insan aklına dayanan) ve üst doğal teoloji (insan aklı ve vahye dayanan) olarak ikiye ayırır. İktisat doğal teoloji içinde incelenmelidir.
Skolâstik düşünce 800 ile 1500 yılları arasında üç ana döneme ayrılabilir.
Erken skolâstik dönem (800-1200), büyük oranda Aristo’nun etkisinde kalınan bir dönem olmuştur.
Roscelinus gibi din adamları vardır.
Skolâstik düşüncenin ikinci döneminde (1200-1300), skolâstizmin felsefi çabası bütün bilgi alanlarını kapsayacak şekilde bir bilgi sistemi kurmaktı.
Rüşt gibi isimler de katılmıştı.
Faiz, adil fiyat, kölelik, ticaret ve çalışma gibi düşünceler skolâstizmin bu döneminde şekillendi.
atılmıştır.
Skolâstizmin ikinci dönemi düşünsel anlamda önemli bir canlanmaya işaret etmekteydi.
ekonomik gelişmelerin zirveye çıktığı bir dönemdir.
Nichola Oresmus ve Jean Buridan gibi düşünürler tarafından, iktisadi konuların en fazla tartışıldığı bir dönem olmuştur.
çabasından uzaklaşılacaktır.
Bu dönem düşünürleri arasında Ockhamlı William, Roger Bacon ve Gabriel Biel gibi isimler sayılabilir.
bilimlerinin ayrılabilmesi tartışmaları gündeme gelmiştir.
Skolâstizmin düşünsel derinliklerinde Hıristiyanlığın ilkeleri ve kuralları açık bir biçimde yer almaktaydı. Skolâstik Düşüncede Devlet Özgürlük ve Toplumsal Sınıflar
Modern mikro ve makro iktisat teorilerinin anlaşılabilmesi için skolâstizmin ana kaynağı olan Hıristiyanlık teolojisinin anlaşılması gerekir.
Roma’nın ve Roma’yı izleyen Germen krallıklarından Karolenj Devleti’nin kesin tasfiyesinden sonra Hıristiyanlık, insanı, devleti, özgürlüğü, eşitliği, dünyayı ve toplumsal sınıflaşmayı belirlerken, aynı zamanda Reform’a uzanacak sürecin yapıtaşlarını döşemeye başlamıştır.
İnsan, dünyaya düşmeden önce özgür olmasına rağmen, bu dünya, insanın günahlarından temizlenmesi gereken ve özgürlüğünü yitirmiş olduğu bir dünyadır.
dünyada, insana iyi bir yaşam sürdürebileceği inancını verdiği için ve ona dünyevi zevkler sunarak özgür olabileceğini hatırlattığı için şüpheli kavramlardır.
Yaşamdaki eşitsizlikler ve sınıfsal farklılıklar insan günahkârlığının bir bedeli, çekilmesi gerekli bir ilahi gerçeklik olarak algılanıyordu.
de bir eşitliğin aranması anlamına gelmiyordu.
Ortaçağ toplumuna Hıristiyanlığın dikte ettiği sınıflaşma, insanlar tarafından da normal olarak karşılanıyordu.
bertaraf etmek görevine sahip olarak, insanın zaten günahkâr olarak gönderilmiş olduğu bu dünyadaki kurtuluşunu sağlamak, en azından kurtuluşunu sağlayabilmesi için gerekli olan ortamı oluşturmak görevine sahipti.
1000’li yıllar kilise ile dünyevi iktidarlar arasındaki egemenlik çatışmasının keskinleşmeye başladığı ve 1500’lere kadar kilisenin egemenliğini pekiştirdiği yıllar olmuştur.
Bu dünyanın, yaşanacak sonsuz hayatın bir öncülü olmasının öne çıkarılması, bütün ortaçağlar boyunca insanı, iktidarı ve dünyevi ilişkileri bir yandan edilgen bir konuma iterken diğer yandan kilisenin kontrolüne girmeye zorlamıştır.
Bu nedenle Ortaçağ’ın iktisadi düşünceleri ve ekonomik pratikleri bu temel inançlar üzerine inşa edilmiştir.
teorisine giden yolların taşlarının döşenmesi bu dönüşümlerin sonucu olacaktır. Ortaçağ’da Değer ve Adil Fiyat Düşüncesi
Ortaçağ iktisadi düşüncesinin üzerine eğildiği en önemli iki unsurdan biri faiz ise diğeri de adil fiyattır.
açılmaktadır.
Adil fiyat kavramı en temel olarak, bir değişim işlemi nasıl yapılmalıdır ki, değişimin her iki tarafı da bir zarara uğramasın? Sorusunun cevabını bulmayı amaçlar.
Ticarete para aracılık edince değer de parayla ifade edilmeye başlanmıştı.
O halde Adil fiyat, bir değişim işleminde fiyatın malın değerini, malın da kendisine ödenen fiyatın değerini aşmaması, birbirine denk olması şeklinde tanımlanabilirdi.
Ortaçağ’da adil fiyat üzerindeki tartışmalar, hukukçular ve skolâstikler tarafından yürütülüyordu.
sözleşme ile belirlenen fiyat olarak üç fiyat türü temel olarak alınıyordu.
Kamu otoritesinin fiyatı belirlediği ve fiyatın sözleşme ile belirlendiği durumlarda pazar fiyatı referans olarak alınıyordu ve tekelin varlığı halinde pazar fiyatı deforme oluyordu.
etkisini tartışırken maliyetler, malın kıtlığı ve bolluğu, fayda ve risk gibi faktörlerin de etkili olduğunu düşünüyordu.
ve talep ile birlikte emek ve maliyet de etkiliydi.
Peter Olivi, hem arzın hem de talebin, fiyat üzerinde etkili olduğunu söyleyen ilk kişiydi.
önceden satın alarak fiyat yükseldiği zaman satmak ve komisyonculuk olarak saptandı. Ortaçağ’da Faiz ve Para Düşüncesi
Faizin ilk defa Mezopotamya’daki tapınaklarda ortaya çıktığı bilinmektedir.
Faiz, Ortaçağ iktisadi düşüncesinde neredeyse 4. yy’dan başlayarak 15. yy’a kadar değişik yorumlara maruz kalan ve katı bir yasak konumundan yavaş yavaş meşru bir zemine doğru kayan bir uygulama olmuştur.
Faiz, kısaca bir borç vericinin, borçludan, verdiğinden daha fazlasını alması olarak tanımlanabilir.
Faizin 500’ler sonrasında kesin olarak yasaklanmasında Decratum isimli çalışma etkili olmuş, Aquinas gibilerin temel gerekçesini oluşturmuştur.
Faizin yasak olma mantığı Decratum’da, “Tefeci, Tanrı’nın ona bahşettiği zaman gibi bir şeyi, ticaret yoluyla elde edemeyeceği halde, kendisininmiş gibi satar. Sonra da sattığı şeyin hem kendisini, hem de fazladan bir parçasını alarak, tüccarlığı için fazlalık almış olur. Fakat bir tüccar, sattığı bir şeyi gerisin geriye talep etmez, onun kullanımı için bir ek ödeme de istemez.” şeklinde açıklanır.
tüketimi gerektirmeyenler (ev, arazi) olarak ikiye ayırdı.
Tüketimi gerektiren malların kullanımları zaten onların tüketimi ile gerçekleşeceğinden, bunların hem kendisini hem de kullanım hakkını satmak açıkça faiz anlamına gelirdi.
Decratum, kullanımı tüketimi gerektiren mallar gibi, paranın kullanım hakkının satılamayacağını ifade etti. Bu konuda üç unsur belirtti;
Paranın kısırlığının söz konusu olması,
Paranın bozulması ve aşınmasının mümkün olmaması nedeniyle kira alınamayacağı.
İncil’e dayandırılan ve kilise hukukçuları tarafından geliştirilen bu yorumlar gittikçe keskinleşerek çeşitlendi.
gerektiği düşüncesine deliller aranıyordu.
Aristotelyen bakış; Faizin, borç alan kişinin malına ve emeğine zorunlu bir ortaklık olması.
Adaletin bozulmuş olması ve faizin hırsızlıkla eş tutulması, faizcinin ancak aldığı faizleri geri ödemesi yoluyla bu durumdan kurtulabileceği inancını getirdi.
zamanda borç verdiği için bir olumsuzlukla karşı karşıya kalanların durumları da tartışılmaya başlandı.
durumunda yürürlüğe konulacak bir faiz maddesini eklemek adet olmuştu.
Bu maddenin bir uzantısı olarak tartışmalara, borç verenin borç vermekten dolayı bir zarara uğraması eklendi. (Borç veren birisinin şayet bu parayı borç vermeseydi elde edeceği muhtemel kârı da kaybettiği de buraya dâhildi.)
Faiz tartışmalarının diğer önemli konusu riskti.
İslam’ın mantığı bir emek harcamaksızın, geleceğin belirsizliği içinde parayı çalıştırmaksızın garanti bir kazancın elde edilmesinin yasaklığına dayanır.
alındığı belirli durumlar vardı.
Bir ortaklık durumunda, toplumda değişik paraların birbirleri ile değiştirilmesinde, bir parayı ya da taşınmazı ömür boyu kira karşılığı vermekte ve bankacılık işlemlerinde de faize ilişkin tartışmalar gündemdeydi.
Reform’dan sonra, faiz, birçok formu ile Avrupa ekonomik yapısına dâhil olmuş gibi görünüyordu.
sektörlerin çeşitlenmesi ve dış ticaretin artmasının bunda önemli olmalıydı.
Ortaçağ’da paranın ne olduğu, hangi şeyden yapılması gerektiği, değerinin nasıl saptanacağı ve özelliklerinin ne olması gerektiği konuları da tartışılmıştır. Ortaçağ’da Ticaret ve Kâr Düşüncesi
Ekonomilerin kapalı aile üretimi biçiminde örgütlendiği ve üretimin ancak insan ihtiyaçlarını gidermek için yapıldığı dönemlerde, düşünürler Aristo’dan başlayan bir gelenekle, üretken emek, üretken olmayan emek, verimli sınıflar, verimsiz sınıflar ve üretken faaliyetler, üretken olmayan faaliyetler gibi ayrımlara gittiler.
algılanamadığı ve bu nedenle de hizmetlerin toplum refahını artırıcı etkilerinin göz ardı edildiği görülür.
toplumun ihtiyacı olan malları üretebilmek ancak sınıflı bir toplum yapısının kabulü ile sağlanabilmiştir.
faydasız bir faaliyet olarak nitelenmiş ve hor görülmüştür. (Aristo da böyle düşünür)
Aquinas da bir malı malla değiştirmenin, ihtiyaçları gidermek için gerekli ve doğal bir faaliyet olduğunu, ancak yapılan bir değişimin amacının kâr elde etmek olmasının onu doğal olmaktan çıkaracağını ifade etmiştir.
Aquinas, tüccarların sattıkları mala bir katkı yapmaksızın alım-satım işleminde bulunduklarından bahseder.
Ancak ekonominin gelişmesi ile birlikte, yeni bir tüccar sınıf oluşup da, bunların toplum içindeki baskıları artmaya başlayınca ve eş zamanlı olarak ticaretin faydaları da ortaya çıkınca ticaret konusundaki düşünceler esnemeye başlamıştır.
Zaman faydası, mekân faydası veya biçim faydası kısmen ticaretin fonksiyonları sayılabilir. Ortaçağ’da Mülkiyet Düşüncesi
Genel olarak Ortaçağ düşünürleri mülkiyeti meşru bir hak olarak kabul etmişlerdir.
Seneca, mülkiyetin meşru, ancak doğal olmayan bir kurum olduğunu ilan etmiştir.
kullanıldığıdır. Kilisenin ve skolâstiklerin görüşleri de bu doğrultudadır.
Aquinas’a göre, şayet özel mülkiyete konu olan mallar topluma yarar sağlayacak bir şekilde kullandırılıyorsa özel mülkiyet sakıncalı olmayacak, mülk sahibi de bu kullanım nedeniyle kurtuluşa ulaşmış olacaktır.
Aquinas, buna kullanımda ortak mülkiyet ismini vermektedir.
Aquinas’a göre mülkiyetin varlığı insan doğasından da kaynaklanır.
İnsanlar mülk edinmeleri söz konusu ise kendilerini çalışmaya verecek; herkesin belirli bir işi yapması ile karmaşa önlenecek ve herkes kendi sahip olduklarıyla yetindiği zaman toplumsal barış sağlanmış olacaktır.
Hristiyanlığın, özellikle Avrupalı ulusların ekonomik gelişmeleri üzerinde derin etkileri olmuştu.
Özellikle kölelik ya tamamen ya da kısmen reddedildi.
Hristiyanlığın doktrini kardeşlik üzerine kurulunca mülkiyet yapısı olarak komünal mülkiyet önerilecekti.
Yardımseverlik de Hristiyan bir bireyin görevleri arasında sayılmaktaydı.
Aile ve aile yaşamı da önemsenmekte ve tavsiye edilmekteydi.
Ancak gelişmeler pek de böyle olmamıştı. Kilisenin egemenliği çok vahim boyutlara ulaştı.
Hristiyanlığın doğuşundan beri bilinen dinsel uygulamalar biçim değiştirmiş ve dinsel ibadetler olmaktan uzaklaşarak, azizlerin elinde, toplumu yönlendiren, ona biçim veren ve müdahale eden silahlara dönüşmüşlerdi.
güçlendirme, itiraf (günah çıkarma) ve hastalara yağ sürme temel yedi sakramenti oluşturuyordu.
Bir vasiyetname düzenlemek veya doktora sınavından geçmek bile dinsel eylemlerdi.
Kilise, çalışma ve dinlenmeyi, tüketim biçimini ve hayat tarzını ayrıntılı düzenledi.
Bütün kilise kurumu birlik halinde Vatikan’a, yani papaya bağlıydı.
Kilisenin yetkileri yalnızca toplumsal ve ekonomik yaşama müdahale etmekten ibaret kalmıyordu.
Kilisenin yargılama yetkisi o denli geniş alanlara yayılmıştı ki; kendi otoritesini sarsacak her türlü düşünce ve faaliyet, sonu işkencelere uzanacak olan bir cezalandırmaya tabi tutuldu.
Acilen, yolundan sapan uygulamaları yerine göndermek ve kiliseyi Tanrı ile baş başa bırakmak gerekliydi.
günü, Martin Luther’in Wittenberg Şatosu’nun kilise kapısına astığı ve katolizmin reddini içeren 95 maddelik bildirge ile resmen başlamış oluyordu.
Luther, bildirgesinde tek otoritenin kutsal kitap olduğunu, kurtuluşun kilise aracılığı ile değil ancak imanla olacağını, tarikatların, keşişlerin ve Vatikan’ın merkezi rolünün reddedilmesi gerektiğini, sakramentlere inanmanın gereksiz olduğunu ve endüljansın yani cennetten yer satmanın gereksiz ve saçma olduğunu ifade ederken, otoritenin kilise dışına çıkarılması gerektiğini belirtiyordu.
Reformculara Protestan (protesto eden) ismi verildi.
Luther ve diğerlerinin başarı kazanmalarının nedeni, başlattıkları savaşta, önceki reformcuların aksine, kilisenin siyasi ve ekonomik baskısından zaten bunalmış olan soyluları da yanlarına çekmiş ve onların otoritelerini tehdit eden bir tavır içinde olmamalarıydı.
Luther, bir yandan mevcut yerleşik teolojiye aykırı düşünceler geliştiriyor, bir yandan da, Tanrı’nın insanı mutlaka cezalandıracağı gerçeğinden kişinin, eylemleri ile değil ama imanı ile kurtulabileceğini ileri sürüyordu.
geliştirdi.
Din ticaretinin en önemli ayağı ise günahların affedilmesi idi.
Luther, kutsal kitaba dönüşü önerdi ve kilisenin bulaşmış olduğu bütün yolsuzlukları kınadı.
Mezhep savaşları durdurulamadı.
Luther’in kilise anlayışı özü itibariyle manevi bir birliği temsil eder.
Lordların, Tanrı adına dünyevi iktidarı tesis edip Tanrı’ya karşı sorumlu olmaları gerekir.
Dünyevi ve ruhani iktidarların alanları da ayrılmalıdır.
Bu görüşlere dayanan Luther kutsal kitaba döndü.
Calvin’in düşünceleri de Luther’in düşüncelerinden özünde farklılık göstermiyordu.
Reformun iktisadi alanda iki etkisi oldu:
Çalışmak ve zengin olmanın önünde engel yoktu ve bu, dini inançla uyum içindeydi.
Toplumdan ziyade kişilik ve bireysellik öne çıkmış ve kilise ile azizlerin uygulamaları etkinliğini yitirmeye başlamıştı.
İktisadi düşünce bağlamında, artık araştırma yöntemi ve bilimin faaliyeti ve hatta kendisi ciddi bir dönüşüm sürecine girecekti. Max Weber ve Protestan Ahlâkı
Weber’in (1864-1920), Protestan Ahlâkı ve Kapitalizmin Ruhu isimli eseri iktisatçıların üzerinde en çok durdukları çalışmasıdır.
ortaya koymaya çalışmıştır.
Weber’in tezine göre kapitalizmin ortaya çıkışı, bizatihi Protestanlığın ve Protestan ahlâkının bir sonucudur.
İnsanlar Protestan oldukları için kapitalist olmadılar, ancak belki kapitalist olduklarından dolayı Protestan oldular.
Protestanizm, zaten gelişmeye başlayan kapitalist değerlerin zafer kazanarak önlerinin açılmasına yardımcı oldu.
kurduğu ilişkiyi doğrulamayan örneklerin bulunmasıydı.
Batı Avrupa uluslarının Protestan olması ve ekonomik anlamda gelişmiş olmaları ilişkisi Protestan Doğu Avrupa uluslarında görülmemişti.
Weber’e göre kapitalizmin ruhunu oluşturan öz, çalışmak ve rasyonel bir örgütlenmeyi kullanmak yoluyla mümkün olan en yüksek kârı elde etmeyi amaçlayan girişimciydi.
Rasyonalizm, kapitalist toplumu, kapitalist öncesi toplumdan ayırdı.
Weber’e göre kapitalist tipteki bir örgüt biçiminin ortaya çıkmasındaki ön koşullar; iktisadi faaliyetleri akılcı bir hesaplama sistemine bağlamak, faaliyetlerin ticarileşmesi ve işletme finansmanının ayrı bir nitelik kazanmasıdır.
teorisi ile cevap verdi.
Onun kapitalist ruh dediği şey, kapitalist iktisadi eylemi akılcı kılan bir meslek’e dayanır. Söz konusu meslek ise Protestanlıkta mevcuttur. Bu nedenle Reform ile kapitalizmin ruhunun oluşması arasındaki ilişki kurulmuş olur. Rönesans ve Reform: İktisadi Düşüncede Dönüşüm
Rönesans (yeniden doğuş) kavramı 15.yy’daki değişim ve dönüşümleri ifade etmek üzere ilk kez İtalyan sanatçı Giorgio Vassari tarafından 1550 yılında Vite’de kullanılmıştır.
Reform, insanların üzerindeki düşünsel ve dinsel baskıyı kaldırırken Rönesans, Avrupa insanına yeniliklerle dolu bir yaşam biçiminin kapılarını aralamıştır.
oluşmaya başlamıştır.
Bu dönemin düşünürleri arasında, Roger Bacon (1214-1294), Nicolaus Cusanus (1401-1464), Mikolaj Copernik (1473-1543), Kepler (1571-1630), Galileo Galilei (1564-1642) ve Newton (1642-1727) gibi gökbilimciler, fizikçiler, matematikçiler ve
astronomlar yanında, Leonardo da Vinci (1452-1519) ve Michel Angelo (1475-1564) gibi sanatçılar, ressamlar ve benzerleri bulunmaktadır.
dünyanın insanlar tarafından daha fazla ilgi çekmesine, insanoğlunun maceracı yanının, bilme merakının dış dünyayı anlamaya yönlendirilmesine katkıda bulunmuşlardır.
Rönesans’ın oluşmasında Haçlı seferleri, İstanbul’un fethi, Amerika’nın keşfi ve diğer coğrafi keşifler, dilde, edebiyatta ve sanatta ortaya çıkan gelişmeler etkiliyken, Endülüs’te Toledo ve Kurtuba gibi kentlerdeki Müslüman Arapların Avrupa’nın düşünce dünyasına katkılarının rolü de büyük olmuştur.
metafizik düşünce yapısından kurtaran bir düşünür olarak etki yapacaktı.
Rönesans döneminin felsefesi, nominalizm, bireycilik, hümanizm ve şüphecilik olarak dört ana başlık altında toplanabilir.
olduğunu ileri sürer.
Hümanizm, insanın bu dünyadaki varlığının anlamı ve varlığının yeri üzerine yoğunlaşır. Eski dönemin inanan insanının yerini düşünen insan almaya başlar.
Şüphecilik, bilginin mutlak olmadığı, bu nedenle doğruya ulaşmak için sürekli bir araştırma faaliyetinin içinde olunması gerektiği inancına dayanır.
Bireycilik, Ortaçağ’da Tanrı’nın ve kilisenin güdümünde büyük bir kitlenin parçası gibi algılanan insanın, artık kendi benliğini bulmuş ve kendini sevmesi ile birlikte kendisini kabul etmiş olmasıdır.
Reform’un ve Rönesans’ın iktisadi düşünce üzerindeki etkisi, iktisadi faaliyetlerin yavaş yavaş da olsa bağımsız olarak incelenmesi gerektiği düşüncesidir.
Tanrı, evren ve dünya hakkındaki görüşler de değişime uğramış, insan edilgen bir konumdan açık bir biçimde etken bir konuma geçmiştir.
Devletin tanımı ve fonksiyonları da değişmeye başlamış, egemenlik bu sayede kraldan ve kiliseden sivil unsurlara doğru kaymaya başlamıştır.
uyumun varlığı söz konusu iken, yeni paradigma, bilginin kaynağının merkezine aklı oturtmuştur.
Yüklə 126 Kb. Dostları ilə paylaş:
|