54-Diyalektik Nedir indd

Sovyet yönetiminde, bilinçli proletarya öncülüğü küçük ve eşitleşmiş 
köylüleri her zaman daha verimli, daha rahat ve mesut bir Sosyalist 
kuruluşunun doğruluğuna inandırabilir ve yürütebilirdi. Nitekim öyle 
oldu. Önce Kooperatifler ve özellikle Artel adlı tarımsal üretim koo-
peratifleri dağınık, küçük üretmenleri bir araya derledi. Onları yavaş 
yavaş, yeni ve ileri üretim aletleri ve yöntemleriyle kuvvetlendirerek, 
Kolhoz denilen ortak halk çiftlikleri halinde Sosyalist birliğe doğru ge-
liştirdi. Ve köyde Sosyalizm kuruldu. 
Demek, vaktiyle Anarşistlerin elinde gericiliğe alet olan bir teklif, 
toplumsal şartlar değişince, devrim unsuru olmuştur: Toplumun iktisa-
di bünyesinde tam Sosyalist Devrimini başarmıştır. Zamanla olumsuz 
olumluya dönmüştür. Lâkin, somut şartların değiştiğini anlamayanlar, 
hâlâ yapılan iş olumsuzdur, gericiliktir diye bağırmışlardır: Trotskizm 
şarlatanları gibi... Çünkü, bu gibiler, ağızlarında dolaşan "Diyalektik" 
sözünün gerçek anlamını hiçbir vakit hazmedememişlerdir. 
Bir başka örnek: 19. Yüzyıl sonları Avrupa'sında, Sosyalist hare-
ketinin belli başlı mücadele parola ve şekilleri: İktisadi İşçi Dernekle-
ri, Yardım Sandıkları kurmak, siyasi hayatta Belediye ve İdare Meclisi 
Üyelikleri kazanıp İşçi Meb'usu seçtirmekti. Bir çeşit siyasi birikme, 
toplumsal evrim ve Reformlar devri olan 19. Yüzyılın son üçte biri için 
bu işler başta geliyor ve yetiyordu. II. Enternasyonal adlı uluslararası 
İşçi Sosyalist Partisi hep bu işlerle uğraşıyordu. Fakat 20. Yüzyılla bera-
ber genel Devrimler devri açıldı. O vakit eski reformcu yöntemler yet-
mez oldu. Yeni Devrimci faaliyet parola ve şekilleri gerekti. Lâkin, II. 
Enternasyonal'in üst cihazları ve kalantor şefleri bu zorunlu değişikliği 
kavramak için rahatlarını bozmadılar. Dünya dörtnala Devrim yolunda 
koşarken, II. Enternasyonal kadrosu, Reform deyip ayak diriyordu. II. 
Enternasyonal şeflerinden o zamana kadar ideolog tanınmış ünlü Mark-
sistlerden İngiliz Hyndeman, Alman Kautsky, Fransız Jül Ged (Guesde), 
Rus Plekhanof, Martov vb. gibi kimseler, birdenbire yahut yavaş yavaş 
Devrim düşmanı kesildiler ve iflas etiler. Niçin? Çünkü onlar, Diyalekti-
ği, sade kitap üzerinde ezberlenecek bir sûre-i şerîfe sandılar. Ne doğru 
dürüst uyguladılar, ne zamanla yargıların değiştiğini kavradılar. Ve eski 
ile uzlaşıcılığa, yani Oportünistliğe düştüler: 
"Bunların iflaslarının asıl sebebi şundan ibaretti: Onlar işçi hare-
ketinin ve sosyalizmin belirli bir büyüme şekline dalarak, o şeklin tek 
taraflı olduğunu unuttular. Objektif şartlar yüzünden önüne geçilmez 
bir hale gelen sarp kargaşalığı görmemezlikten geldiler. Basit, aşı-
rısıyla bilinen ve ilk bakışta tartışmasız görülen gerçeği; üç ikiden 
fazladır, gerçeğini ezberleyip durdular. Lâkin, siyaset hesaptan ziyade 
cebire, hele aşağı matematikten ziyade yüksek matematiğe benzer. 
Gerçekte, Sosyalist hareketin bütün eski şekilleri yeni içeriklerle do-

---

luverir. Bunun üzerine, rakamların önünde yeni 'Nâkıs: Eksi' işareti 
belirir... Ama, bizim akıllılar kendi kendilerine yahut başkalarına hâlâ 
'eksi üç'ün 'eksi iki'den fazla olduğunu inat ve ısrarla boyuna ispata 
kalkıştılar ve kalkışıyorlar."[Lenin, Solcu Çocuk Hastalığı, C. XVIII, 
s. 187-188, (Collected Works, C. 31, s. 102)] 
Yani, olaylar bayağı hesap rakamları gibi, hep 1, 2, 3... diye mutlak 
bir nicelik ifade etmez. Cebirde olduğu gibi, karşılıklı zıtların birlikte 
buluştukları denklemler halindedir: 1+2 = 3 gibi... Bu denklemde (=) 
işaretinin iki yanındaki eşitlik, iki zıt kutbun, iki çelişkinin beraberliği-
ne benzer. Denklemin sağ tarafında bulunan (+3) rakamı, bu müspet 
(+ artı) şekliyle, elbet sol taraftaki (+2) rakamından büyüktür. Lâkin 
(+3) denklemin sol tarafına geçti mi, birden bire (-3) oluverir. Ve bu 
eksi (-3) şüphesiz (+2)'den defalarca küçüktür... 
Bunun gibi, Reformcu iş de, 19. Yüzyılın son üçte birinde + (müs-
pet: artı) idi. Fakat aynı iş, 20. Yüzyılın Devrimler Çağında hare-
kete engel olunca - (menfi: eksi) hale geçti. Öyle ki, Birinci Cihan 
Savaşı'ndan sonra, Almanya, Macaristan, İtalya, Bulgaristan vb. ül-
kelerde beliren Sosyalist Devrimlerini, kapitalistlerden ziyade, bizzat 
işçileri aldatan Sosyalist II. Enternasyonal'e bağlı gene "Sosyalist" 
adlı sarı sendikalar baltaladı. O zaman, Diyalektiğin somut şartıyla 
olayları ölçenler, kendi amacını kendi inkâr eden bu Oportünist ve 
Reformist II. Enternasyonal'e karşı, devrimci bir III. Enternasyonal 
kurdular. Oportünistlikle, Reformistlikle öldüresiye dövüştüler. İt ürü-
dü, kervan yürüdü. 
Gel zaman, git zaman, 1917 yılından beri başlayan keskin dev-
rimler dalgası, bir ara duraladı. Belli bir müddet için devrim parolaları 
ve devrim örgütleriyle sokağa dökülme zamanı geçmişti. Bu görece 
durağanlaşma devrinde, gene iğne ile kuyu kazmak, günlük Sendika 
meselelerine önem vermek, kanunî geniş örgütler ve reformcu paro-
lalar içinde sabırla çalışmak, büyük kitleleri gelecek Devrime hazırla-
mak üzere, ufak meseleciklerin büyük bağlarını göstermek ve siyasi 
eğitimi ilerletmek lâzımdı. Hem bu zorunluluk, yalnız devrimlerin bir 
an için boğulduğu kapitalist ülkeler için geçerli değildi; bizzat Sosya-
list Devrimin muzaffer çıktığı devrim yurdunda, Sovyetler ülkesinde 
dahi oturup, soğukkanlılıkla yıkık dökükleri onarmak ve yeniden ku-
ruluşu gerçekleştirmek, sosyalist yapıyı temellendirmek gerekiyordu. 
Ne çare ki, bu sefer de, olayların ve şartların bu değişmesini somut 
olarak anlamayan başka çeşit sapıklar, "Solcu" adını alan tersine 
Oportünistler türedi. "Solcu Çocuk Hastalığı" denilen bu türedi akım, 
gerek iç politikada, gerek dış politikada "Daimî [Sürekli] Devrim" adlı 
bir "teori" tutturdu. Yeni bir niteliğe sıçramak için nicelikçe birikme-
yi emreden Diyalektiğin ana kuralı unutuldu. Yahut çiğnemeden yu-

---