60 soru yorum geliştirilmiş formüllü aljinatlar kuron



Yüklə 67,79 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix06.02.2018
ölçüsü67,79 Kb.
#26525


dergi 

mayıs/haziran 2011

60

SORU

YORUM

Geliştirilmiş  formüllü  aljinatlar  kuron-

köprü  protezlerinin  ölçülerinde  kulla-

nılamaz  mı?  Uzun  saatler  bozulmadan 

durduğu  söylenen  aljinatlara  ne  kadar 

güvenelim? 

Sabit  protezlerde  aljinat  esaslı  ölçü  madde-

lerini  protezin  hazırlanacağı  ana  modeli  elde 

etmek için kullanamayız. Ne kadar geliştirilmiş 

de olsa, mevcut aljinat esaslı ölçü maddeleri-

nin fiziksel özellikleri buna uygun değildir. Al-

jinatın doğru ölçü vermesi için her yerde eşit 

kalınlıklarda olması gerekir. Aljinatla alınan bir 

ölçünün kesitine baktığımızda kole bölgesinde 

ölçü maddesinin inceldiği görülür (Resim 1). 

İnce olan bölgeler alçının ağırlığıyla deforme 

olur. Bu da aljinatla kole ölçüsünün doğru bi-

çimde  alınamayacağı  anlamına  gelmektedir. 

Sabit protezlerde ölçü maddesi olarak aljinat 

kullananlar  hiçbir  sorunla  karşılaşmadıklarını 

söyleseler  de  sorun,  çalıştığınız  teknisyenin 

tecrübesiyle  çözülmektedir.  Aljinatla  ölçü 

alındığını gören teknisyenler mum modelajın 

altına  uygulanan  ve  koleye  uygulanmaması 

gereken siman boşluğunu tüm dişe uygula-

yarak ölçü maddesinden kaynaklanan sorun-

ları ortadan kaldırmaya çalışır. Ama bu yön-

tem de protezin kole uyumunu bozar.  

Bazı  aljinatların  100  saate  kadar  saklanabi-

leceği  yönündeki  reklamlar  ölçü  maddesinin 

kullanım  endikasyonlarıyla  çelişmektedir.  Biz 

aljinatı sabit protezlerde kapanış ve geçici ku-

ron  ölçüsü    için,  hareketli  protezlerde  ise  1. 

ölçü ve iskelet protezler için kullanıyoruz. Bu 

endikasyonların hiçbirisi ölçünün saklanmasını 

gerektirmemektedir.  Modern  aljinatların  100 

saate  kadar  saklanabileceği  şeklinde  ibare-

ler  olmasına  rağmen  bu  durum  malzemenin 

Ölçü maddeleri, ne zaman, nerede?

Mesleğimizin vazgeçilmezi ve en çok kullandığımız malzeme olan ölçü 

maddeleriyle ilgili çalışmamızı, e-dishekimi.com üyesi olan

meslektaşlarımızın muayenahane pratiği süzgecinden geçirerek hazır-

ladığı sorulardan derledik. “Ölçü maddeleri, ne zaman, nerede?” adlı 

çalışmamızda meslektaşlarımız sordu, Dr. Uğur Ergin yanıtladı. 

Dişhekimi

Önder Çalışkan

ondercaliskan@hotmail.com

Dişhekimi

Güler Gültekin

gulerdent@hotmail.com

Yayına Hazırlayanlar:

Resim 1



dergi 

mayıs/haziran 2011

61

SORU

YORUM

kimyasal  yapısına  uygun  olmamakla  beraber 

bunun doğruluğunu destekleyen yeterli sayıda 

bilimsel çalışma bulunmamaktadır. 



Tek kuron veya tam ağız ölçülerde C tipi 

silikonları güvenle kullanabilir miyiz?

C  tipi  silikonlar  kondansasyon  polimerizas-

yonuyla  sertleşen  ve  ülkemizde  çok  yaygın 

olarak  kullandığımız  ölçü  maddeleridir.  Ölçü 

maddesi,  sertleşme  reaksiyonuyla  açığa 

çıkan  alkol  ve  türevi  maddelerin  serbest-

leşmesiyle  boyutsal  değişikliğe  uğrar.  C  tipi 

silikonlarla  alınan  ölçüler  1-2  saat  içerisinde 

dökülmelidir.  Özellikle  sıcak  havalarda  bu 

bozulma  daha  hızlıdır.  C  tipi  silikonları  tek 

kuron veya tam ağız ölçülerde uzun yıllardır 

kullanmaktayız. Ölçü maddesinin kaşığa de-

likler  yardımıyla  tutunması,  elastik  özelliğinin 

çok az olması nedeniyle undercutlı alanlarda 

deforme olması, düzeltme tekniğiyle uygula-

mada  yapılan  hatalar  C  tipi  silikonların  hata 

payını büyük ölçülerde arttırır. Tam ağız veya 

yarım ağız gibi büyük ölçülerde A tipi (polivi-

nilsiloksan) ölçü maddelerinin kullanımı daha 

güvenli  olacaktır.  Üye  sayısının  artması  da 

ölçü maddesindeki birim dişe düşen maliyeti 

azaltacaktır.



C silikon çift karıştırma tekniğine uygun 

mudur?  İmplantüstü  sabit  protezlerde 

ekonomik avantajından dolayı C tipi si-

likon kullanabilir miyiz? 

C tipi silikonlar da çift karıştırma tekniğine uy-

gun olarak hazırlanabilir. Dişhekimi ve yardım-

cısı  1.  ve  2.  ölçü  maddelerini  aynı  anda  ka-

rıştırarak 2. ölçü maddesinin plastik şırıngayla 

dişe  uygulanması  sağlayabilir.  Aktivatörü  ¼ 

oranında azaltarak karıştırılan 2. ölçü maddesi 

de kaşıkla ağıza uygulanır ve tek seferde hem 

1. hem de ikinci ölçü alınır. Çift karıştırma ya-

pılabilmesine  rağmen  zahmetli  bir  uygulama 

olması hata yapma ihtimalini arttırmaktadır.

Özellikle  kapalı  kaşıkla  metal  analoglardan 

ölçü aldığımızda, analogları ölçünün içine yer-

leştirmek için silikonun elastik özelliğine ihtiyaç 

duyarız (Resim 2). 

İmplantüstü  ölçülerde  C  tipi  silikonların  kul-

lanımı,  elastik  özelliklerinin  düşük  olması, 

büzülme oranlarının implant model alçılarının 

genleşme  miktarıyla  uyumlu  olmaması  ve 

boyutsal  stabilitelerini  çabuk  kaybetmeleri 

nedeniyle uygun değildir.

Kendisi  hidrofobik  olmasına  rağmen 

surfaktan  gibi  maddelerle  hidrofilik 

özellik  kazandırıldığı  iddia  edilen  A  tipi 

silikonlar hidrofilik ölçü gerektiğinde ne 

kadar güvenlidir?

Surfaktan, ölçü maddesinin hidrofilik olmasını 

sağlamaz,  hidrofobik  özelliğini  azaltır.  Yüzey 

gerilimini  azaltarak  ıslanma  açısını  düşürür. 

Yani  ölçü maddesinin üzerine dökülen suda 

çözülmüş  maddeler  daha  kolay  yayılır.  Bu 

durum model dökülürken avantaj yaratmak-

tadır.  İçeriğinde  surfaktan  bulunan  silikonlar 

hiçbir  zaman  polieter  ölçü  maddeleri  kadar 

hidrofilik olamamaktadır.



A tipi silikonları protez kenarlarını şekil-

lendirmek için Kerr stenci yerine güven-

le kullanabilir miyiz? 

Tam  ve  bölümlü  protezlerin  kenar  şekillen-

dirmesi için A tipi ve polieter esaslı silikonlar 

kullanılmaktadır. Özellikle polieterler hidrofilik 

özelliklerinden dolayı ön plana çıkmıştır. Ke-

nar  şekillendirmesi  için  özel  ölçü  maddele-

ri  de  satılmakta  olup,  heavy  body  silikonlar 

da  bu  iş  için  kullanılabilir.  İkinci  ölçü  olarak 

da aynı ölçü maddesinin medium veya light 

body  olanı  kullanılmalıdır.  Dikkat  edilmesi 

gereken bir ayrıntı da, bu 

ölçü maddeleri akrilik ka-

şığa  yapışmayacağı  için 

mutlaka uygun kaşık ade-

zivleriyle kullanılmalıdır.

A  tipi  silikon  ve  polie-

terde kaşık adezivi şart 

mı?  Polieter  adevizleri 

şu an piyasada yok, ne 

yapalım?

A  tipi  ve  polieter  ölçü 

maddelerinde deliksiz ka-

şık ve kaşık adezivleri kul-

lanılmalıdır (Resim 3). Her 

ölçü  maddesinin  kendi 

türünden  adezivi  bulun-

maktadır (Resim 4).

Resim 2

Resim 3


Resim 4

Dr. Uğur Ergin

İstanbul Üniversitesi Sağlık Hizmetleri 

Meslek Yüksekokulu

erginugur@gmail.com  



dergi 

mayıs/haziran 2011

62

SORU

YORUM

Yani A tipi için polivinisiloksan, polieter içinse 

polieter  adezivi  kullanılması  gerekmektedir. 

Eğer  adeziv  kullanılmak  istenmiyorsa  veya 

bulunamıyorsa deliksiz Border lock veya Rim 

lock  isimleriyle  anılan  kilitli  kaşıklar  kullanıl-

maktadır  (Resim  5-6).  Bu  kaşıkların  kenar 

sınırlarındaki  çıkıntılar  ölçü  maddesine  tutu-

culuk sağlayarak kaşıktan ayrılmasını engel-

lemektedir.



Polieter  ölçüleri  döktükten  sonra  nasıl 

açalım?

Polieter  ölçü  maddeleri  sertleştikten  sonra 

modelden çok zor ayrılır. Bunun sebebi hid-

rofilik olmalarıdır. Bazı satıcılar ölçüyü model-

den ayırmak için 60 derece su içerisinde 20-

30  dakika  bekletmeyi  tavsiye  etseler  de  bu 

uygulama doğru değildir. Zira sıcak su sabit 

protezlerin yapımında kullanılan tip 4 ve tip 5 

alçının yapısını bozar. En ideali, polieter ölçü 

maddeleriyle,  su  içermeyen  sentetik  model 

malzemelerinin kullanılmasıdır. 

Son  yıllarda  geliştirilen  ölçü  maddeleri 

sınıflandırmaları değiştirdi mi?

2009 yılında IDS fuarında iki firma polivinilsi-

loksan ve polieter ölçü maddelerinin avantajlı 

yönlerini birleştirerek polivinileter olarak isim-

lendirilen bir ölçü maddesi geliştirdiklerini du-

yurdular (Resim 7-8). Üretici firmalar bu ölçü 

maddelerinin polieter gibi hidrofilik, polivinilsi-

loksan kadar elastik özelliklere sahip olduğu 

söylenmektedir.  Polivinileter  ölçü  maddeleri 

henüz çok yeni olması ve bilimsel olarak çok 

fazla  çalışılmamış  olması  nedeniyle  sınıflan-

dırmalarda yer almamaktadır. 



Boyutsal stabilitesini en uzun süre koru-

yan ölçü maddesi hangisi?

Boyutsal stabilitelerini en uzun süre koruya-

bilen ölçü maddeleri polivinil siloksan (A tipi) 

ve  polieter  ölçü  maddeleridir.  Bu  ölçüler  14 

güne kadar özelliklerini kaybetmeden sakla-

nabilirler.  Özellikle  şehir  dışındaki  laboratu-

varlarla çalışan hekimlerin bu tür ölçü mad-

delerini  kullanması,  ölçünün  hassasiyetinin 

korunması açısından önemlidir.

Total ölçüsünün kenarını Kerr stenci ye-

rine A silikon esaslı maddeyle yaptık; 2. 

ölçünün ZOE ya da polieter olması fark 

eder mi? 

Polieter için uygun adeziv kullanıldıktan son-

ra rijit her yüzeyde uygulama yapılabilir. Ama 

ölçü alırken tabakalar arasında boyutsal de-

ğişimin  uyumuna  dikkat  etmeliyiz.  Her  ölçü 

maddesinin  bir  büzülme  oranı  vardır  ve  bu 

büzülme, azalarak da olsa zaman içinde de-

vam  eder.  Polivinilsiloksan  ölçü  maddesinin 

üzerine adezivle poliether uygularsanız, ikinci 

ölçü maddesi yapışsa bile büzülmeleri denk 

olmayacağı  için  doğru  ölçüyü  elde  edeme-

yebiliriz.  Bu  sebepten,  her  ölçü  maddesini 

üretici firmanın tavsiye ettiği bileşimlerle kul-

lanmak gerekir. 

Resim 5

Resim 6


Resim 7

Resim 8



dergi 

mayıs/haziran 2011

63

SORU

YORUM

Çift  karıştırma  ya  da  wash  tekniğinin 

özellikle  kullanılması  (inley  ölçüsünde 

çift  karıştırma  tercih  edilmesi  gibi)  ya 

da  kullanılmaması  gereken  yerler  var 

mıdır? 

Çift  karıştırma,  wash  veya  sandviç  tekniği 

olarak  isimlendirdiğimiz  teknikte  dişe  akış-

kan kıvamdaki silikon sıkılırken koyu kıvamlı 

silikon kaşığa yerleştirilir ve kaşıktaki siliko-

nun da üzerine akışkan silikon sıkılarak ölçü 

alınır (Resim 9).

Ölçü  alırken  akışkan  olan  ikinci  ölçü  mad-

desi, koyu kıvamlı ölçü maddesi tarafından 

taşınır  ve  dişe  bastırılır.  Bu  teknik  sabit  ve 

implantüstü  protezlerin  her  endikasyonun-

da  kullanılır.  Tek  seferde  ölçü  alınması  za-

man tasarrufu sağlar. Kaşığın iki defa ağıza 

girmemesi  ölçünün  kaşıktan  ayrılma  riskini 

azaltır. Tam ağız ölçülerde zaman kazanmak 

için  hızlı  sertleşen  ölçü  maddeleri  kullanıl-

mamalıdır. Akışkan kıvamdaki ölçü maddesi 

dişlere  uygulanırken  inceltici  uçlar  kullanıl-

malıdır (Resim 10).

Ölçü  maddelerinin  dezenfeksiyonunda 

nelere dikkat edilmelidir?

Dezenfeksiyonda  ilk  yapılması  gereken, 

dezenfektanın  ölçüye  temas  etmesini  sağ-

lamak,  yani  ölçü  yüzeyindeki  tükürüğü 

uzaklaştırmaktır.  Bunu,  ölçüyü  çok  basınçlı 

olmayan  hava  su  spreyiyle  yıkayarak  veya 

yumuşak bir fırçayla yapabiliriz

Aljinat, polieter gibi su emebilen ölçü mad-

delerinin dezenfeksiyonunda daldırma yön-

temlerini kullanamayız. Bu ölçü maddelerini 

yüzeylerini  kaplayacak  kadar  sprey  dezen-

fektan  uygulayıp  kilitli  poşet  içerisinde  15 

dakika  bekleterek  dezenfekte  edebiliriz 

(Resim 11-12). A tipi ve C tipi silikonları ise 

dezenfektan solüsyonuna daldırıp 15 dakika 

bekleterek dezenfekte edebiliriz (Resim 13).

Resim 9

Resim 10


Resim 11

Resim 12


Resim 13


dergi 

mayıs/haziran 2011

64

A tipi silikonların x-light, light, medium, 

fast, soft gibi çeşitleri var. Bu ölçü mad-

delerini seçerken neyi dikkate alıyoruz? 

A  tipi  silikonlar  3  farklı  ambalaj  ve  kullanım 

şekliyle  satılıyor.  Kutularda  puty  (Resim  14), 

makineyle  karıştırmak  için  sosis  ve  kartuş-

larda (Resim 15), tabancayla karıştırmak için 

küçük  kartuşlarda  (Resim  16).  Kutu  içinde-

ki puty C tipindeki 1. ölçü maddesi gibi ha-

mur kıvamındadır. Mutlaka ikinci bir akışkan 

ölçü  maddesiyle  birlikte  kullanılması  gerekir. 

Hamur kıvamındaki puty ve akışkan bir ölçü 

maddesiyle  Wash  tekniği,  çift  karıştırma  ve 

düzeltme tekniği uygulanabilir. 

Makineyle  karıştırılan  sosis  ve  kartuşlar  ise 

Hamur  (puty),  koyu  akışkan  (heavy)  ve  orta 

akışkan  (medium)  kıvamlarındadır.  Puty  kar-

tuşları yine ikinci bir akışkan ölçüyle kullanırız. 

Çift karıştırma ve düzeltme teknikleri için uy-

gundur. Koyu akışkan olan heavy ölçü mad-

deleri  de  akışkan  bir  ikinci  ölçü  maddesiyle 

birlikte kullanılırlar. Fakat uygulama olarak çift 

karıştırma  yöntemine  uygundur.  Düzeltme 

tekniğiyle  kullanılamazlar.  Orta  akışkan  olan 

medium  ölçü  maddeleri  daha  akışkan  bir 

ikinci ölçüyle beraber veya tek başına kulla-

nılabilir. 

Tabancayla karıştırılan kartuşlar ise çok akış-

kan  (X  light),  akışkan  (light)  ve  orta  akışkan 

(medium)  kıvamındadır.  Bunların  hepsi  puty, 

heavy  ve  medium  ölçü  maddeleriyle  birlikte 

ikinci ölçü maddesi olarak kullanılır. 

İsminde  fast  geçen  ölçü  maddelerinin  sert-

leşme süresi kısaltılmıştır. Normal ölçü mad-

deleri ortalama 5-8 dakikada sertleşirken fast 

olanlar 2-4 dakikada sertleşir. 

İsminde soft olan ölçü maddelerinin ise sert-

liklerinin  daha  düşük,  elastikliklerinin  daha 

fazla olduğu anlaşılır.

Kapanış kaydı için mum yerine üretilen sili-

kon esaslı malzemeler ne kadar gereklidir?

Kapanış  kaydının  mumla  alınması  doğru  bir 

yöntem değildir. Mum plastik yapıda deforme 

olabilen bir malzemedir ve ağızdan çıkarken 

deforme olmaya başlar. Teknisyen laboratu-

varda kapanış için mumları modellere bağlar-

ken deforme olur.  Kapanış kaydı almak için 

sertleştirilmiş  veya  içerisine  alüminyum  tozu 

ilave edilmiş özel mumlar kullanılmalıdır.

Silikon  esaslı  kapanış  malzemeleri  ise  sert-

leştirilmiş ve deforme olduğunda kırılan mal-

zemelerdir.  Teknisyen  tungstenkarbit  frez-

lerle  kenarlarını  kısaltabilir.  Kesik  dişler  arası 

mesafenin çok olduğu vakalarda veya dişsiz 

alanların geniş olduğu vakalarda uygulanma-

ları zordur. Bu tür durumlarda kaide plağı ha-

zırlanarak  sert  mumla  kapanış  almak  tercih 

edilmelidir.



Çok yoğun kıvamda tükürüğü olan has-

talarda  kullanılabilecek  en  ideal  ölçü 

maddesi hangisidir?

Bu tür hastalarda tükürüğü uzaklaştırmadan 

hiçbir ölçü maddesi iyi sonuç vermez. Ölçü 

almadan  önce  hastanın  ağzı  çalkalatılmalı, 

gerekirse  bir  gazlı  bezle  tükürük  birikintile-

ri  temizlenmelidir.  Tükürüğü  azaltan  ilaçların 

kullanımı söz konusu olsa da pratik bir uygu-

lama değildir.



SORU

YORUM

Resim 14


Resim 15

Resim 16



dergi 

mayıs/haziran 2011

66

Delikli ve deliksiz kaşıkların endikasyon-

ları nelerdir?

Kaşıktaki  deliklerin  amacı  C  tipi  silikonlarda 

ve  aljinatta  ölçü  maddesinin  tutuculuğunu 

sağlamaktır. Tutuculuğun daha iyi olması için 

çok delikli kaşıkları tercih ederiz (Resim 17). 

Ancak kaşığın delikli olması ölçü maddesinin 

ölçü yüzeyine yapacağı basıncı azaltır. Sabit 

protezlerde kullandığımız her ölçü yöntemin-

de dişlerin ölçüsünü basınç altında almak ge-

rekmektedir.

A tipi ve polieter ölçü maddelerinde ise ade-

ziv kullandığımız için deliklerden sağlanacak 

tutuculuğa gerek kalmaz. Deliksiz kaşıklarda 

ölçü  maddesinin  uygulayacağı  basınç  daha 

fazla olduğu için daha doğru ölçü alabiliriz

Çift seferde alınan düzeltme ölçü yönte-

minde 1. ölçüde oluklar mı açmalı, frezle 

komple kazıma mı yapmalı?

1. ölçüde oluk veya kazıma yapmanın amacı 

ikinci ölçünün homojen biçimde tahliye olma-

sını sağlamak ve dengesiz aşırı basınç alan-

larının olmasını engellemektir. Ölçü yüzeyinde 

kazıma yaparak 2. ölçünün homojen yayılımı 

sağlanamaz.  Doğru  olanı  bir  silikon  bıçağı 

veya  bisturiyle  1.  ölçüde  oluklar  açmaktır. 

Ayrıca ölçü maddesinin yanak cebine taşan 

uzantılarının da kesilerek ikinci ölçünün fazla-

lığının daha kolay dışarı akması sağlanmalıdır 

(Resim 18).



Tek  taraflı  veya  ön  bölge  için  hazırla-

nan plastik ısırtma kaşıklarının kullanımı 

doğru mudur?

Isırtma ölçü sabit protezlerde kullanılan ama 

hatalı  olan  bir  uygulamadır.  Zira  silikon  ölçü 

maddesi, deforme olmaması için mutlaka rijit 

bir alt yapıyla desteklenmelidir. Bu da metal 

veya plastik ölçü kaşığıdır. Tek taraflı ısırtma 

ölçü için yapılmış plastik kaşıklar bu desteği 

verebilir (Resim 19). Özellikle tek kuron, inlay-

onlay ölçülerinde veya 3-4 üyeli kısa köprü-

lerde kullanılabilir. 



Ucuz ve pahalı silikonlarda klinik açıdan ne 

fark var?

Bunu  ölçü  maddelerinin  doğruluklarını  kontrol 

eden  testleri  yapmadan  söylemek  çok  zordur. 

Ucuz ve pahalı silikonların farkı, üretildikleri ham-

maddeler  ve  üretim  şartlarıdır.  Silikonların  en 

önemli ham maddesi silikon yağıdır. Bu malze-

meler sanayide de kullanılmakta ve sağlık sek-

törü  için  özel  şartlarda  üretilmektedir.  Tüm  bu 

özel üretimler veya saflaştırmalar maliyet arttırıcı 

faktörlerdir.  

n

SORU

YORUM

Resim 17


Resim 18

Resim 19

Yüklə 67,79 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə