68 Avtomatsko upravuvanje I programiranje IV alb indd

Рrogramimi në FANUC SYSTEM - 0TE
Udhëheqja dhe programimi automatik
Teknik i makinerisë
81
Kuptimi i funksionit M është dhënë në tabelën vijuese: 
M 
funksionet
FUNKSIONI
M00
Stopi programues 
M01
Stopi plotësues 
(ka funksion të njëjtë si programi stop)
M02
Fundi i programit 
(ka funksion të njëjtë si M30)
M03
Starti boshtit në kahjen  e akrepave të orës 
M04
Starti boshtit në kahjen e kundërt të akrepave të orës 
M05
Stop i boshtit punues 
M06
Çlirimi i mjetit punues 
M07
Shtrëngimi i mjetit punues
M08
Kyçja e mjetit për ftohje
M09
Shkyçja e mjetit për ftohje
M10
Çlirimi i kalit 
M11
Shtrëngimi i kalit 
M28
Kyçja e dorës matëse
M29
Shkyçja e dorës matëse
M30
Fund i programit 
(fundi i УЕ të vjetra, stop i shiritit dhe zhvendosja e 
fi llimit të shiritit)
M31
Pinola e kalit jashtë
M32
Pinola e kalit prapa
M36
Boshti kryesor-neutral
M37
Boshti kryesor në fushën e poshtme të rrotullimeve 
M38
Boshti kryesor në fushën e mesme të rrotullimeve
M 
funksionet
FUNKSIONI
M39
Boshti kryesor në fushën  sipërme të rrotullimeve 
M51
Shkyçja dhe kërkimi i gabimit 
M52
Kyçja dhe kërkimi i gabimit
M53
Shkyçja dhe mbledhja e kulmeve
M54
Kyçja dhe mbledhja e kulmeve

---

Udhëheqja dhe programimi automatik
Рrogramimi në FANUC SYSTEM - 0TE
82
Teknik i makinerisë
5.5.8.  X аdresa – lëvizja e mbajtësit të veglës nëpër aksin X 
Formati i këtij kodi përbëhet nga shkronja X dhe maksimum prej 8 
numrave që formohen të plota, të dhjeta, të qindta dhe të mijtat pjesë 
të milimetrit. 
 X 
0000.000 
 
    pjesë nga mm
   
 
mm të plota
Gjatë programimit absolut në këtë adresë futet vlera e diametrit 
të pikës së fundit të një lëvizjeje në majën e veglës në krahasim me rota-
cionit. Vlerat në këtë rast janë gjithmonë pozitive. 
Gjatë programimit relativ kjo adresë shënohet me (
U 0000.000) 
dhe në të futen vlerat e lëvizjes në majën e veglës në krahasim me fi -
llimin koordinativ që gjendet në pikën e fundit të lëvizjes së fundit në 
drejtim normal të lëndës punuese. Madhësia e lëvizjeve të programuara 
në sistemin relativ të kësaj adrese fi tohen me barazimin e fundit: 
 
2
1
2
d
d
U

 
  [ mm ] 
d
2
 – diametri më i madh i pikës fi llestare të një lëvizjeje
d
1
 – diametri më i vogël i pikës së fundit të një lëvizjeje
5.5.9.  Z аdresa – lëvizja e mbajtësit të veglës nëpër aksin Z
Formati i këtij kodi përbëhet nga shkronja Z dhe numrit decimal 
(maksimum 8 numra) që është e formuar nga të plotat, të dhjetat, të 
qindtat, dhe të mijtat pjesë të milimetrit. 
 
Z 0000.000        pjesë të mm
   
 
mm të plota
Gjatë programimit absolut në këtë pikë futen koordinatat epikës 
përfundimtare të një lëvizjeje krahas me sistemin e vetëm koordinativ 
që më së tepërmi paraqitet në qendër të sipërfaqes ballore të lëndës 
punuese. 

---

Рrogramimi në FANUC SYSTEM - 0TE
Udhëheqja dhe programimi automatik
Teknik i makinerisë
83
Gjatë programimit relativ kjo adresë theksohet me (
W 0000.000 
dhe në të futet vlera e lëvizjes së majës së veglës krahas me fi llimin ko-
ordinativ që gjendet në pikën e fundit të lëvizjes së fundit drejt lëndës 
punuese. 
Gjatë programimit të lëvizjeve të FANUC SYSTEM 0TE, që në të 
njëjtin bllok programues, koordinatat e njërës pikë mund të jepen një-
kohësisht edhe në sistemin absolut edhe relativ: 
G01 X  35. 5 W –10.0  . . . . 
5.5.10.  N аdresa, numri i rendit programues, blloku 
Defi nohet rendi programues, gjegjësisht blloku në të cilën sh-
kruhen urdhëresat gjeometrike dhe teknologjike. Ky kod përbëhet nga 
shkronja N dhe katër numra. Futja e numrit të rendeve më tepër nuk 
bëhet me rend, por me kërcime edhe atë nga rendi me madhësi prej 5  
siç janë: 
N0005........ 
N0010........ 
N0015........ 
N0020........ etj. 
Kjo bëhet nga shkaqet se nga kjo mënyrë e shkrimit në blloqe 
gjithnjë ka nga 4 vende të lira për futjet e reja në mes dy blloqeve ekzis-
tuese fqinjësore. 

---

Udhëheqja dhe programimi automatik
Рrogramimi në FANUC SYSTEM - 0TE
84
Teknik i makinerisë
    Pyetje 
1. Çka përfshi orari i programimit?
2. Numëro dhe thekso adresat e programimit
3. Si është kuptimi i funksionit  G96?
4. Si është kuptimi i  funksionit  G97?
5. Cilat janë mënyrat e dhënies së lëvizjes në adresën  F?
6. Çka është numri korrekcional i veglës?
7. Çka  bëhet nëse nuk përdoren vlerat e numrit korrekcional të 
veglës gjatë programimit?
8. Çka është kodi Gdhe çfarë kodesh ekzistojnë?
9. Çfarë është kuptimi i funksionit  М?
10. Çka është funksioni modal?
11. Shpjego formatin e adresave  X dhe Z.
12. Shpjego formatin e adresave  N
  Përgjigje (vërejtje)
 

---

Рrogramimi në FANUC SYSTEM - 0TE
Udhëheqja dhe programimi automatik
Teknik i makinerisë
85
5.6. Lista programore
Lista programore paraqet listën e futjes së programit që e ka sh-
kruar programuesi, gjegjësisht futen e të gjitha funksioneve gjeometri-
ke dhe teknologjike që formojnë orar të saktë të defi nuar të përpunimit. 
Pastaj programi futet në bartësin e programit dhe memorien e njësisë 
rregulluese dhe në fund realizohet. 
Thjesht lista programuese mund të përshkruhet si tabelë e përbërë 
nga rendet dhe kolonat ku futen informatat që përbëjnë programin. Të 
dhënat e futura në tabelë formojnë adresa dhe blloqe. 
Adresat i formojnë kolonat e listës programuese dhe ato paraqe-
sin një shenjë në formë të shkronjës. 
Shembuj të adresave: N adresa, G adresa, M adresa, X adresa, etj
Blloqet i formojnë  rendet e listës programuese. Një urdhëresë, 
komandë që e ndryshon gjendjen e makinës quhet bllok. Blloqet përm-
bajnë të ashtuquajtura ”fj alë”.
 
X 100.0  
ɛɪɨʁ 
 
   
 
 
 
  ɡɛɨɪ 
  
 
ɚɞɪɟɫɚ 
numër
 fj alë
adresa
 Fundi i një blloku (i quajtur edhe rendi programues) defi nohet me 
shenjën EOB (End of block) (;). 
Nuk ekziston kufi zim i numrit të karaktereve në një bllok. 
Shembull për bllok: 
N020 G01 X-100.0 Z50.0 F0.5; 
Pamja e listës programuese para së gjithash varet nga vendi ku 
përdoret, pa dallim a është fabrikë, repart apo përdorim edukativ nëpër 
të cilën simulohet prodhimi real. Por edhe aty nuk ekziston listë e unifi -
kuar, por në fabrika të ndryshme ajo ka pamje të ndryshme. 
 

---