68 Avtomatsko upravuvanje I programiranje IV alb indd

Udhëheqja dhe programimi automatik
 Urdhra (funksione) për programimin e FANUC SYSTEM - OTE
102
Teknik i makinerisë

---

 Urdhra (funksione) për programimin e FANUC SYSTEM - OTE
Udhëheqja dhe programimi automatik
Teknik i makinerisë
103
6.   URDHRA (FUNKSIONE) PËR 
PROGRAMIMIN E FANUC SYSTEM - OTE
6.1.  Funksionet kryesore (G) dhe ndihmëse (M) 
6.1.1.  Pozicionimi – G00
Pozicionimi me funksionin G00
Lëvizja e parë që programohet te të gjitha makinat numerike 
shpesh është pozicionimi me lëvizje të shpejtë të veglës ose mjetit 
(varësisht nga konstruktimi i makinës).
Formati i këtyre funksioneve është:
G00  X(U)…  Z(W)…;
 G00  -  funksioni për lëvizje të shpejtë (pozicionimi) me zhven-
dosje që është defi nuar me parametrat makinerike në sistemin e 
caktuar të njësisë udhëheqëse. Me defi nimin e këtyre parametra-
ve është i mundshëm rregullimi i lëvizjeve të shpejta në fushën e 
dhënë të:
 
 
P.sh.: (30 – 24000) mm/min
Kur zhvendosja e lëvizjeve të shpejta do të defi nohet një herë 
nëpërmjet parametrave, ajo është fi kse dhe në mënyrë programore nuk 
jepet që shihet edhe nga formati i funksionit.
Megjithatë, vlera maksimale e zhvendosjes së lëvizjeve të shpejta 
varet nga konstruksioni i makinës dhe shfaqja e sistemit të repartit. Në 
shembullin konkret për zdrukthin industrial 16А20 zhvendosja maksi-
male për lëvizje të shpejtë është për Z akse 15000 mm/min, kurse për X 
akse 7500 mm/min.

---

Udhëheqja dhe programimi automatik
 Urdhra (funksione) për programimin e FANUC SYSTEM - OTE
104
Teknik i makinerisë
X(U), Z(W) – koordinatat e pikës së skajshme për lëvizjen e dhënë. 
Vlerat e koordinatave X dhe Z jepen me pikë decimale me saktësi 
prej disa pjesëve të mijta deri në milimetër. Koordinatat X dhe Z të pikës 
së skajshme të lëvizjes së shpejtë, është e mundur të jepen:
 
- vetëm me sistemin matës absolut -  X, Z,
 
- vetëm me sistemin matës relativ -  U, W, dhe
 
- si kombinim të sistemeve matëse.
Shembull
G00 X 50. Z10.25; - vlerat absolute të koordinatave 
G00 U50.12 W10.255; - vlerat relative të koordinatave
 G00 X 50.123 W10.2; - kombinim i koordinatave absolute dhe re-
lative 
6.1.2.  Interpolacion linear (lëvizja punuese) – G01
Me këtë urdhër (funksion) jepen lëvizje punuese vijëdrejta për 
përpunim gjatë të cilave së paku një pikë e lëvizjes (pika fi llestare ose e 
fundit) gjenden në materialin i cili përpunohet. Domethënë, funksioni 
S ….. PIKA E STARTIT
E ….. PIKA E FUNDIT
Lëvizja punuese me funksionin G10

---

 Urdhra (funksione) për programimin e FANUC SYSTEM - OTE
Udhëheqja dhe programimi automatik
Teknik i makinerisë
105
G01 përdoret për përpunimi e materialit, hyrjen në përfshirje dhe daljen 
në përfshirje. Kur pika fi llestare dhe e fundit e lëvizjes së veglës është li-
ruar, atëherë posaçërisht përdoret funksioni G00. Për dallim nga G00 ku 
lëvizja është e shpejtë, funksioni G01 jepet me zhvendosje programore 
për përpunim.
Formati i funksionit është:
G01  X(U)…  Z(W)… F…;  programimi absolut
G01 – funksioni i lëvizjes punuese 
 X (U), Z (W) – koordinatat në fund të pikës të lëvizjes së dhënë. 
Jepen me pikë decimale me saktësi deri në pjesët e mijta të mili-
metrit. 
Është e mundur të jepen:
 
- vetëm me sistemin matës absolut -  X, Z,
 
- vetëm me sistemin matës relativ -  U, W, dhe
 
- si kombinim të sistemeve matëse.
F – lëvizja e programuar në mm/min ose mm/rrot.
Dhënia e programit në zhvendosje varet nga:
 
а.  cilësia e përpunimit,
 
b.  materiali i cili përpunohet,
 
c.    lloji i veglës dhe materialit nga i cili është përpunuar presa e 
veglës,
 
d.  lloji i përpunimit (gjatësor, i tërthortë etj.)
Vlerat e ashpra rekomanduese të zhvendosjes varësisht nga cilësia 
e përpunimit janë këto:
- për përpunim të ashpër të zgjatur       F = (0,3 – 0,5) mm/rrot
- për përpunim të lëmuar të zgjatur     
F = (0,05 – 0,1) mm/rrot
- për përpunim të tërthortë               
 
F = (0,05 – 0,1) mm/rrot

---

Udhëheqja dhe programimi automatik
 Urdhra (funksione) për programimin e FANUC SYSTEM - OTE
106
Teknik i makinerisë
Shembull për shfrytëzim të funksioneve G00 dhe G01
Mjeti i treguar punues në mënyrë frontale të rrafshohet dhe në 
mënyrë të zgjatur të përpunohet sipas dimensioneve të dhëna fi gurë. 
Cilësia e përpunimit është N9. Janë rekomanduar parametra për regjim 
të përpunimit, me shpejtësi të gdhendjes V = 110 m/min, zhvendosje të 
përpunimit të tërthortë F = 0.1 mm/rrot., lëvizje të përpunimit të zgjatur 
F = 0.3 mm/rrot.
ɧɚɞɨɥɠɧɚ ɨɛɪɚɛɨɬɤɚ F 0.3mm/vrt. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ABS: 
          
 
 
 
 
 
 
 
 
 
N005    G96    S110 ; 
 
 
ɛɪɡɢɧɚ ɧɚ ɪɟɠɟʃɟ 
N010    G50    S1500 ; 
 
ɨɝɪɚɧɢɱɭɜɚʃɟ ɧɚ ɛɪ.ɧɚ ɜɪɬɟɠɢ 
N015    T0101 ; 
 
 
 
ɩɨɜɢɤɭɜɚʃɟ ɧɚ ɚɥɚɬ 1  
N020    G50    X999.    Z999. ; 
 
ɫɬɚɪɬɧɚ ɬɨɱɤɚ B 
N025    M08;  
 
 
 
ɫɬɚɪɬ ɧɚ ɟɦɭɥɡɢʁɚ 
N030    M03 ; 
 
 
 
ɫɬɚɪɬ ɧɚ ɜɪɟɬɟɧɨɬɨ 
N035    G00    X27.5    Z-1.0; 
 
 
B - 1 
N040    G01    X0.0      Z-1.0    F0.1 ; 
 
1 - 2 
N045    G01    X0.0      Z 1.0    F1.0 ;      
2 - 3 
N050    G00    X22.5    Z 1.0 ; 
 
 
3 - 4 
N055    G01    X22.5    Z-62.35    F0.3 ;   
4 - 5 
N060    G01    X29.5    Z-62.35    F0.3 ;   
5 - 6 
N065    G28    X40.0    Z-15.0 ; 
        6-7-B (ɚɜɬɨɦ. ɜɪɚʅɚʃɟ ɜɨ B ) 
N070    T0100 ; 
 
 
 
ɨɬɤɚɠɭɜɚʃɟ ɧɚ ɚɥɚɬ 1 
N075    M09;  
 
 
 
ɫɬɨɩ ɧɚ ɟɦɭɥɡɢʁɚ 
N080 
 
 
M05; 
    ɫɬɨɩ 
ɧɚ 
ɜɪɟɬɟɧɨ 
N085    M30 ; 
 
 
 
ɤɪɚʁ ɧɚ ɩɪɨɝɪɚɦɚɬɚ 
62.35
1
1
‡
22.5 
‡
25.5 
2 
1 
W
B 
1
2
3
4
5 
6
7
-X 
+Z 
shpejtësia e gdhendjes 
kufi zimi i shpejtësisë së rrotullimit
thirrja e veglës 1
pika startuese B
starti i emulsionit
starti i rrotullueses
6-7-B (autom. Kthimi në B)
prishja e veglës 1
stop i emulsionit
stop i rrotullueses
fundi i programit
Ngase çdo karakter në program përfshin memorie të caktuar për 
njësinë udhëheqëse, në kushte reale për shkak të ekonomizimit, programi 

---