68 Avtomatsko upravuvanje I programiranje IV alb indd

 Urdhra (funksione) për programimin e FANUC SYSTEM - OTE
Udhëheqja dhe programimi automatik
Teknik i makinerisë
107
lëshohet me një numër sa më të vogël të karaktereve. Për shembull: fun-
ksioni G01 shkruhet G0, G1, G00 shkruhet G0 e tjera. Gjithashtu adresat 
(kodet): G, X, Z, F janë modale që do të thotë se shkruhen në një bllok dhe 
vlejnë në të gjithë blloqet e mëtejshëm (në të cilët nuk ka nevojë që të 
shkruhen derisa nuk zëvendësohen me kod tjetër gjegjës modal).
Mënyra e tillë e shënimit të programit për shkak të krahasimit do 
të tregohet në shembullin vijues:
N005    G96   S110;  
 
N010  
G50   S1500;   
 
N015 
 
 T0101;     
N020    G50   X999.    Z999.;   
N025    M03;
N030    M8;   
 
N035  
G0     X27.5    Z-1.;   
 
N040    G1     X0.      
F0.1;   
N045    Z 1.    F1.0;   
N050    G0     X22.5;   
 
N055    G1     Z-62.35  F0.3;   
N060    X29.5; 
N065    G28   X40.    
Z-15. ; 
N070    T0100; 
N075     M9;
N080     M5;   
N085     M30;   
 
Vërejtje: Në funksionin G50 koordinatat e pikës shartuese shkruhen 
X999. dhe Z999., ngase ende nuk janë të njohura dhe nga shkaqe siguri sh-
kruhen vlera të mëdha për ne.
6.1.3.   Funksionet për kyçje dhe shkyçje të s
istemit për ftohje - M08, M09 
Me M08 kyçet sistemi për ftohje gjatë përpunimit, kurse me M09 
ai  shkyçet. Në kushte industriale thuaja gjithmonë përpunimet me 
gdhendje bëhen në kushte të ftohjes në zonën e përpunimit për shkak 
të temperaturave të larta. Në atë mënyrë mbahet qëndrueshmëria e 
prerësit të veglave dhe cilësia e përpunimit. Prandaj në të gjithë shem-
bujt vijues dhe në praktikën e mëtejshme programore shpesh do të për-
doren këto dy funksione.
Më shpesh funksioni M08 duhet të jepet para pozicionit të veglës, 
sepse ekziston interval i shkurtë kohor i pompës për ftohje prej arritjes 

---

Udhëheqja dhe programimi automatik
 Urdhra (funksione) për programimin e FANUC SYSTEM - OTE
108
Teknik i makinerisë
së mjetit për ftohje deri te zona e përpunimit (nevojitet kohë e caktuar 
që emulsioni të kalojë nëpër gyppërcjellës). Nëse M08 jepet pas pozici-
onimit të veglës, ekziston rrezik që përpunimi të fi llojë (vegla merr copa 
të gdhendura), kurse mjeti për ftohje nuk ka arritur deri te zona e për-
punimit.
6.1.4.   Programimi relativ G91, programimi absolut G90
G91 – dhënia e koordinatave relative
G90 – dhënia e koordinatave absolute
Të më tepër njësi udhëheqëse pa defi nim të më përparshëm pro-
gramor vlen programimi në koordinatat absolute. Funksionet G91, G90 
janë modale dhe kur njëri jepet, tjetri ndërpritet të vlejë.
Te FANUC 0TE nuk është i obligueshëm shfrytëzimi i urdhrave 
G90 dhe G91. Mundet vetëm me dhënie gjegjëse në adresat X dhe Z, 
respektivisht U dhe W, të kalohet prej koordinatave absolute në relative 
dhe e kundërta. Madje edhe është e mundshme edhe në të njëjtin rend 
programor të kombinohen koordinatat relative me ato absolute.
Në praktikë, programimi absolut  shpesh shfrytëzohet për pro-
gramim të konturave ku lëvizjet e veglës janë relativisht të tjera pa 
shumë ndryshime për lëvizjeve në drejtim të kahjes. Programimi relativ 
përdoret te mjetet punuese me konturë të ndërlikuar ku vegla duhet të 
bëjë lëvizje të shkurta me ndryshim të shpeshtë të drejtimit të kahjes 
së lëvizjes së veglës. Në këtë mënyrë me zgjedhje të drejtë të llojit të 
programimit zvogëlohet rreziku i gabimeve në programimin e informa-
cioneve gjeometrike
Në vazhdim nëpërmjet shembujve programorë do të ekspozohet 
shfrytëzimi i funksioneve G90 dhe G91. Për shkak të krahasimit do të 
shqyrtohet shembulli i mëparshëm.
Shembull
Mjeti i treguar punues në ballë të rrafshohet dhe në gjatësi të për-
punohet sipas dimensioneve të dhëna në fi gurë. Cilësia e përpunimit 
është N9. Parametrat e rekomanduar për regjim të përpunimit, shpejtë-
sia e gdhendjes V = 110 m/min, zhvendosja për përpunim tërthor F = 0.1 
mm/rrot., zhvendosja për përpunim në gjatësi F = 0.3 mm/rrot.

---

 Urdhra (funksione) për programimin e FANUC SYSTEM - OTE
Udhëheqja dhe programimi automatik
Teknik i makinerisë
109
INCR: 
         
 
 
 
 
 
 
 
 
N005 
 
 G96 
 
 
S110; 
        shpejtësia 
e 
gdhendjes
N010    G50   S1500;   
           
  kufi zimi i shpejtësisë së rrotullimeve
N015 
 
 T0101;           thirrja 
e 
veglës 
1 
N020    G50   X999.    Z999.;   
 
 
 
 
  pika anësore B
N025 
 
 M08; 
           
 
 
 
 
starti 
i 
emulsionit
N030 
 
 M03; 
           
 
 
 
 
starti 
i 
rrotulluesit
N035 
 
 G00 
 
 
X27.5 
 
 Z-1.; 
        B 
– 
1
N040 
 
 G91; 
            
 
 
 
sistemi 
relativ
N045 
 
 G01 
 
 
U-13.75. 
W0.  F0.1; 
     1 
- 
2
N050    G01   U0.0     W 2.0  
F1.0;    
 
 
 
 
2 - 3
N055 
 
 G00 
 
 
U11.25 
 
W 
0.; 
        3 
- 
4
N060    G01   U0.      
W-64.35 F0.3;   
 
 
 
 
4 - 5
N065    G01   U3.5    
W0.     
F0.3;   
 
 
 
 
5 – 6
N070 
 
 G90; 
            
 
sistemi 
absolut
N075    G28   X40.0    Z-15.0;                  6-7-B (kthimi automatik në B)
N080 
 
 T0100;            
prishja 
e 
veglës 
1
N085 
 
 M09; 
            
stop 
i 
emulsionit
N090 
 
 M05; 
            
stop 
i 
rrotulluesit
N095 
 
 M30; 
            
fundi 
i 
programit
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
62.35
1
1
‡
22.5 
‡
25.5 
2 
1 
W
B 
1
2
3
4
5 
6 
7
-X 
+Z 

---