Udhëheqja dhe programimi automatik
Llojet e regullimit automatik
4
Teknik i makinerisë
të përpunimit; sjellja dhe dërgimi i aparaturave të caktuara në aparatura
të caktuara me lëshim dhe ndalim të sistemit të ftohjes.
Te makinat bashkëkohore me drejtim të thjeshtë manual, shkalla
e automatizimit është e ulët, prandaj më tepër edhe i drejtohet vetëm
disa lëvizjeve ndihmëse (shembull: lëvizja e teposhtëzës), përderisa lë-
vizjet e mëtutjeshme, përveç asaj kryesore punuese dhe shërbimet ndaj
vetë makinës i kryen njeriu.
Që të kalohet në një nivel më të lartë të automatizimit të makinave
metalgdhendëse funksionet e udhëheqjes nga njeriu duhet të barten
në sistemet adekuate, të ashtuquajtura SRRA-sisteme të rregullimit au-
tomatik. Makinat te të cilat është arritur shkalla e lartë e automatizimit,
quhen makina automatike.
Baza e automatizimit të makinave metalgdhendëse është
udhëheqja e programuar. Të gjitha informatat e nevojshme për për-
punim janë të inkuadruara në të ashtuquajtur bartës të programit. Bar-
tësit e programit përmbajnë dy lloje të informative:
1. informata gjeometrike (të drejtimit dhe kahjes së lëvizjes së
lëndës së mjetit punues (të ashtuquajtur gjeometri të lëvizjes)
dhe
2. informatat teknologjike (numri i rrotullimeve, lëvizjes, ndërrimi
i veglave, lëshimi dhe ndalja e mjeteve për ftohje etj.).
Varësisht nga vetë sistemi i rregullimit automatik që përdoret te
makinat metalgdhendëse ekzistojnë:
- makina automatike me bartës numerik të programit dhe
- makina automatike me bartës jonumerik të programit.
Te makinat automatike me bartës jonumerik të programit si bar-
tës të programit përdoren: kufi zues, kopjues dhe brigje (bartës me-
kanik të programit). Këto makina përdoren në prodhimtarinë serike
dhe masive.
Llojet e regullimit automatik
Udhëheqja dhe programimi automatik
Teknik i makinerisë
5
1.2. Makinat automatike me bartësit numerik të programit,
makinat e rregulluara numerike (MRRN)
Makinat e rregulluara numerike janë makina me rregullim progra-
mues të cilat urdhrat gjeometrike dhe teknologjike të nevojshme të për-
punimit, shkruhen në një gjuhë të caktuar programuese me ndihmën e
shenjave alfa numerike. Programimi i atillë i shndërruar në kod numerik
(numër), udhëheq me funksione të caktuara të organeve punuese të
makinës, gjatë së cilës realizohet procesi i përpunimit.
Forma numerike e informatës që automatikisht udhëhiqet nga
makinat e atilla quhen MRRN (makina të rregulluara numerike). Makinat
numerike për udhëheqje përdorin kod binar të
përbërë nga dy numra 0 dhe 1. Makinat numeri-
ke përdoren në prodhimtarinë individuale, në seri
të vogla, të mesme dhe në seri të mëdha.
Programi i cili përmban informata gjeome-
trike dhe teknologjike, bartet në bartësit numerik
të programit, që janë shiritat magnetik, disqet e
forta, disketat, si dhe elementet e tjera digjitale
memorike që janë në përbërjen e vet makinës,
gjegjësisht në vetë njësinë udhë
heqëse. Bartë-
sit numerik të programit mund të jenë edhe në
kuadër të kompjuterit personal që zakonisht
me anën e kabllove të komunikimit serik RS 232
është i lidhur me makinën. Teknologjitë e reja
mundësojnë ndërlidhje të kompjuterit personal
me makinën numerike me kabllo USB të komuni-
kimit, por edhe me ndërlidhje pa tel apo (wireless)
të komunikim të makinës dhe kompjuterit.
Ɇɚɲɢɧɢ ɫɨ ɧɟɧɭɦɟɪɢɱɤɢ ɧɨɫɢɬɟɥɢ ɧɚ
ɩɪɨɝɪɚɦɚɬɚ
ɭ ɪ
Ⱦɭɩɱɟɧɚ ɥɟɧɬɚ
Makinat me bartësit jonumerik të
programit
Veglat
Bartësi i veglës
Bregu rregullues
Llozi
dhëmbëzor
Koka
revolvere
Shiriti i biruar
Udhëheqja dhe programimi automatik
Llojet e regullimit automatik
6
Teknik i makinerisë
Shiriti i biruar si bartës numerik i programit, për shkak të zhvillimit
të shpejtë të teknologjisë digjitale, e humb kuptimin e vet dhe në për-
ditshmërinë tonë rrallë herë edhe përdoret.
Gjenerata e parë e makinave numerike është e llojit MAKINAT NU-
MERIKE (numerikal control) - (makina të rregulluara numerike). Këto
makina në parim nuk kanë memorie të veten, por programet shkruhen
në kodin binar, që është mjaft vështirë për programuesin dhe bartet në
shiritin e biruar si bartës i programit. Për çdo realizim të programit, shiriti
i biruar me anën e rregullimit mekanik bartet në lexuesin special. Aty
programi direkt lexohet në kodin binar, ku në bazë të cilit edhe krijohen
sinjale udhëheqëse për rregullimin e makinës. Me kalimin e kohës bëhet
dëmtimi i shiritit birues, prandaj për një program bëhet edhe posedimi i
më shumë kopjeve nga shiriti i njëjtë e biruar.
Gjeneratat e sotme të makinave numerike janë të llojit C-MAKI-
NAT NUMERIKE (computer numerikal control) - (makina kompjute-
rike të rregulluara numerike). Kompjuteri që është në përbërjen e ma-
kinës, gjegjësisht në njësinë udhëheqëse (NJU), posedon memorie të
vet në të cilën barten programet, ruhen, përmirësohen e më tej edhe
realizohen. Programin të cilin programuesi e ka shkruar dhe memorizu-
ar në kompjuter është shkruar në të ashtuquajturën gjuhë problemore
e programuar. Kjo gjuhë është e kuptueshme për njeriun, por jo edhe
për makinën. Kompjuteri programin e atillë e shndërron në kod binar
numerik, që në atë mënyrë është i kuptueshëm për organet e makinës
dhe në atë mënyrë udhëheq me makinën.
Mënyra më kom-
ple kse për udhëheqjen
automatike te makinat
është udhëheqja direk-
te numerike ( MAKINAT
NUME
RIKE – Direct
Numerikal Control).
Nën udhëheqjen di-
rekte nume
rike nën-
kuptohet lloji iI atillë
i udhë
heqjes, ku më
tepër makina numeri-
ke janë të lidhura me
sistem kompjuterik do-
minues e që mundëson distribuimin direkt të programeve në makina të
veçanta. Për shkak të bartjes direkte të të dhënave me rrugën elektrike,
bie edhe mundësia e bartësve të zakonshëm të informacioneve siç ishin
shiritat e biruara, shiritat magnetik etj.
DNC ɭɩɪɚɜɭɜɚʃɟ
UE njësia
udhëheqëse
KOMPJUTERI
KRYESOR
DNC udhëheqja
Dostları ilə paylaş: |