68 Avtomatsko upravuvanje I programiranje IV alb indd

Udhëheqja dhe programimi automatik
Programimi i brejtësit industrial CNC
152
Teknik i makinerisë
Shembull
Koordinatat absolute G90
N50 G00 X40. Y20.1 F200.
Koordinatat relative G91
N50 G00 X20. Y-25.9  F200
 Lëvizja F200. është shprehur në njësi mm/min. Jepet me 
funksionin G94.
7.6.3.  Interpolacioni rrethor - G02, G03
G02 –
 interpolacioni rrethor në kahjen e akrepave të orës
 G03 – interpolacioni rrethor në kahjen e kundërt të akrepave të 
orës
G02 – interpolacioni rrethor në kahje të akrepave të orës
G03 - interpolacioni rrethor në kahje e kundërt të akrepave të orës
Formati i funksionit
N… G03/G03 X… Y… Z… I… J… K… F…
Ose
N… G03/G03 X… Y… Z… R… F…
X,Y,Z – koordinatat e pikës së fundit
 I, J, K – distanca relative e pikës anësore 
në raport me qendrën e harkut
R – rrezja e harkut
F – lëvizja mm/min., mm/rrot.
Interpolacioni rrethor për 
kënd më të vogël se 90
0

---

Programimi i brejtësit industrial CNC
Udhëheqja dhe programimi automatik
Teknik i makinerisë
153
Shembull
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
N085 G90
N090 G00 X55. Y35. Z2.
N095 G01 Z-5. F0.2
N100 G02 X95. Y75. I30. J10. F0.2
7.6.4.  Gdhendja e vintit - G33
Formati i funksionit
N… G33  Z…  F…
F – lëvizja – hapi i vintit mm
Z – thellësia e vintit mm
7.6.5.   Kthimi automatik i veglës në pika referente nëpërmjet 
pikës ndërmjetësuese - G28
Formati i funksionit
N… G28 X…  Y…  Z…
X,Y,Z – koordinatat e pikës mesatare - mm
Këndi çdo herë në mënyrë programore duhet të kthehet në pikën 
referente (R) në këto raste:
1.   pas përfundimit të operacionit (përpunimit) – fundi i programit 
dhe
2.  gjatë ndërrimit të veglës.
G33 -  funksioni për gdhendjen e vintit

---

Udhëheqja dhe programimi automatik
Programimi i brejtësit industrial CNC
154
Teknik i makinerisë
Është normale që vegla në pikën referente të kthehet me lëvizje të 
shpejtë (G00) edhe atë nëpër shtegun e ngushtë më të mundshëm. Por 
mënyra e tillë me shfrytëzimin e shtegut më të shkurtë të mundshëm 
mund të jetë e rrezikshme, sepse vegla gjatë kthimit në R mund të go-
ditë në ndonjë pjesë të plasaritur të copës punuese. Atëherë do të bëhej 
dëmtimi, si i copës punuese, ashtu edhe i veglës. Prandaj kthimi pro-
gramues i mbajtësit të veglës bëhet me funksionit G28, me çka kthimi 
automatik i mbajtësit të veglës nuk bëhet nëpër shtegun më të shkurtë 
të mundshëm, por nëpër pikën mesatare koordinatat e së cilës i jep pro-
gramuesi.
Koordinatat e pikave mesatare i cakton programuesi me pozitën 
e pikës mesatare e cila siguron kthim të mbajtësit të veglës në pikën 
referente.
7.7.   Ciklet e paraprogramuara të përpunimit te gjetësi CNC 
industrial
Ciklet e paraprogramuara më parë janë programuar nga prodhue-
si i njësisë udhëheqëse dhe janë implementuar në të. Ngjashëm si edhe 
nënprogrami, ciklet e paraprogramuara përmbajnë sekuenca koman-
duese të paraprogramuara. Mënyra e dhënies së këtyre cikleve është 
me rëndësi të vetme të ciklit të paraprogramuar dhe defi nim të shtegut 
të fundit të lëvizjes së veglës. Shikuar në mënyrë teknologjike, njësia 
udhëheqëse vetë e lëviz numrin e kalimeve, koordinatat për çdo kalim 
dhe në fund shtegun e lëvizjes së kryer. 
Te brejtësit CNC ciklet e paraprogramuara ndahen në:
  - cikle 
për 
shpim,
 
 
-  cikle për brejtje dhe
  - cikle 
speciale. 
Cikle për shpim të vrimave me 
thellësi të vogël dhe vrima me thellë-
si të madhe, cikle për shpim të thellë.
 
Cikle për brejtje, brejtja e 
xhepit.
pika fi llestare
thellësia
distanca e siguruar

---

Programimi i brejtësit industrial CNC
Udhëheqja dhe programimi automatik
Teknik i makinerisë
155
Cikli special
7.7.1.  Zgjedhja e rrafshit - G17, G18, G19
Formati
N… G17 / G18 / G19
 Me G17, G18 dhe G19 funksionet 
zgjedhen në rrafsh në të cilin: 
 1. 
 
realizohet 
interpolacion 
rrethor,
 
2.    japin  koordinata  polare 
dhe 
 3. 
 
zhvendos 
kompensimtë 
rrezes në pjesën ballore. 
XY rrafshi – G17, aksi i depërtimit - Z 
ZX rrafshi – G18, aksi i depërtimit - Y
YZ rrafshi – G19, aksi i depërtimit - X
7.7.2.  Cikli i shpimit - G81
Formati
N… G81 X… Y… Z… F… K…
 X, Y – koordinatat të cilat e 
defi nojnë pozitën  vrimës 
Z - thellësia e vrimës
F – lëvizja 
K – numri i përsëritjeve
G81 – cikli i shpimit
RRAFSHI 
ANËSOR

---

Udhëheqja dhe programimi automatik
Programimi i brejtësit industrial CNC
156
Teknik i makinerisë
Përdoret për vrima me thellësi të vogël
 dhe për materiale të cilat 
gdhenden mirë.
7.7.3.  Cikli i shpimit me ndërprerje kohore - G82
Formati
N… G82 X… Y… Z… P… F… K…
 X, Y – koordinatat të cilat e defi nojnë 
pozitën e vrimës
Z - thellësia e vrimës
F – lëvizja
P – ndërprerja kohore në msec.
K – numri i përsëritjeve
Përdoret për vrima me thellësi të vogël
 dhe për materiale të cilat 
gdhenden mirë. Ndërprerja kohore e veglës shfrytëzohet për pastrim të 
fundit të vrimës.
7.7.4.  Cikli për shpim të thellë me ndërprerje kohore - G83
Formati
N… G83 X… Y… Z… P… Q… F… K…
X, Y – koordinatat të cilat e deformojnë 
Pozitën e vrimës
Z - thellësia e vrimës
P – ndërprerja kohore në msec.
Q – thellësia e një kalimi
F – lëvizja
K – numri i përsëritjeve
Shpimi bëhet në shumë kalime. Thellësia e një kalimi është Q. Pas 
çdo kalimi këndi kthehet në rrafshin startues, me çka përmirësohet ftoh-
ja e veglës dhe nxjerrja e copave të imtësuara. Për çdo kalim vijues, ve-
gla pozicionohet 1mm mbi fi llimin e kalimit të mëparshëm. Këto lëvizje 
përsëriten derisa nuk arrihet thellësia e shpimit.
G82
G82 –cikli për shpim me 
ndërprerje kohore
RRAFSHI 
STARTUES
NDËRPRERJA 
KOHORE
 
rrafshi startues
ndërprerja 
kohore
G83 –cikli për shpim të thellë 
në ndërprerjen kohore

---