Hazırladı: Yunus Kazımov (AƏSMA)
7. Beynəlxalq maliyyə təşkilatları.
Beynəlxalq maliyyə-kredit və valyuta əməliyyatlarmm yerinə yetirilməsində və
beynəlxalq hesablaşmalarm sabitliyinin saxlanılmasmda beynəlxalq ma- liyyə-kredit
qurumlarmm rolu olduqca böyükdür. Beynəlxalq maliyyə-kredit qurumlarma ölkələr
arasmdakı maliyyə-kredit münasibətlərinin tənzimlənməsi, iqtisadi munasibətlərin
inkişafına yardım etmək, kredit siyasəti göstərmək məqsədilə beynəlxalq sazişlərə əsasən
yaradılmış beynəlxalq təşkilatlar aiddir.
Ən iri ixtisaslaşdırılmiş beynəbtalq kredit-maliyyə təşkilatlan aşağıdakılardır:
1. Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) 1944-cü ildə Bretton Vuds (ABŞ) sa- zişinəəsasən
yaradılmış, 1947-ci ildə fəaliyyətə başlamışdır. Beynəlxalq valyu- ta-maliyyə təşkilatı
olub Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ixtisaslaşdmlmış or- qanıdır. BVF-nun
yaradılmasmda əsas məqsəd aşağıdakılardan ibarətdir:
valyuta məzənnəsinin tənzimlənməsinə norma muəyyən etmək və ona əməl edilməsinə
nəzarət etmək yolu ilə beynəlxalq ticarətin və valyuta əmək- daşlığmm inkişafına kömək
edir.
tədiyyə balansmm qeyri-tarazlığı ilə əlaqədar olaraq valyuta çətinlikləri zamam öz
üzvlərinə kredit resurslan vermək;
tədiyyə balansı sahəsindəki çətinlik çəkən ölkələrə kredit vermək.
Azərbaycan Respublikası müstəqillik əldə etdikdən sonra dünyanm bir çox
apancı beynəlxalq təşkilatlannın üzvlüyünə qəbul edilmiş və onlarla əməkdaş- hğı fəal
sürətdə inkişaf etdirir. Azərbaycanm ilk həyäta keçirdiyi tədbirlərdən biri onun
beynəlxalq maliyyə təşkilatlanna üzv olmasıdır. 1992-ci ildə Azər- baycan Respublikası
Beynəlxalq Valyuta Fonduna və Beynəlxalq Yenidən- qurma və İnkişaf Bankma
müraciət etmiş və həmin ilin sentyabr aymda bu təşkilatlara üzv qəbul edilmişdir.
BVF-na daxil olarkən hər bir ölkə kvota adlanan (yazüış üzrə əmanət) müəyyən məbləğ
haqq özünə məxsus üzvlük haqqı ödəyirlər. Kvotalar BVF- nun hər bir üzvünün çəkisini
müəyyən edir.
Azərbaycan Respublikası 1992-ci ildə BVF-na üzv qəbul edilərkən ölkənin
iqtisadi inkişafım xarakterizə edən göstəricilərə uyğun olaraq onun kvotası 117 milyon
SDR məbləğində təsdiq edilmişdir. Lakin son illər Azərbaycanda gedən iqtisadi proseslər
və onun inkişaf prosesləri nəzərə almmaqla BVF-da ölkənin kvotasma yenidən baxılmış
və 165 milyon SD -dək artmışdır. Bu da Azərbaycana həmin beynəlxalq maliyyə
təşkilatlarınm inkişafmdan daha ge- niş istifadə etmək hüquqqu vermişdir. BVF-nun
sessiyasında kredit verilən öl- kələrin fəaliyyətinə nəzarət etmək üçün 22 icra direktorlan
tərkibindən İcra Şurası seçilir.
BVF-nun tərkib heyəti 2000 nəfərdən ibarətdir və icra direktoru sərəncam- çı
tərəfmdən rəhbərlik edilir ki, o eyni zamanda İcra Şurasınm başçısı sayıhr. Əsas heyət
BVF-nun Vaşinqtonda yerləşən "Mənzil qərargahında" yerləşirlər.
Hazıda BVF-a 178 ölkə daxil olmuşdur.
BVF-u başqa ölkələrə maliyyə öhdəliklərin yerinə yetirmədikdə çətinlık çəkən ölkələrə
kredit verir. Kredit o şərtlərlə verilir kı, kredit verilən olkəbr BVF-nun proqramı əsasında