80
KİMYA PROBLEMLƏRİ № 1 2017
UOT 347.327
GÜNƏBAXAN YAĞI ƏSASINDA KONSERVASİYA MAYELƏRİNİN
ALINMASI VƏ TƏDQİQİ
N.Ş.Rzayeva
Akad.Y.H.M
əmmədəliyev adına AMEA-nın Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu
Az 1025 Bakı, Xocalı pr.30; e-mail:nigar.rzayeva555@gmail.com
Oksidl
əşməmiş və oksidləşmiş günəbaxan yağının atmosfer korroziyasından polad-3 nümunəsini
mühafiz
ə imkanı araşdırılmışdır və oksidləşmiş yağın müdafiə müddətinin 5 dəfə çox olduğu
mü
əyyən edilmişdir.Müəyyən edilmişdir ki, dodesenin nitrotörəməsinin günəbaxan yağına 10%
əlavə olunması hidrokamerada 174, dəniz suyunda 58, sulfat turşusu məhlulunda 56 sutka
müdafi
əni təmin edir.
Açar sözl
ər: atmosfer korroziyası, günəbaxan yağı, oksidləşmiş günəbaxan yağı, konservasiya
mayesi, dodesenin nitrotör
əməsi, amidoamin.
Konservasiya mayel
əri atmosfer
korroziyasından müdafiə üçün əlverişli
vasit
ələrdən biridir [1]. Bərpa olunan
xammallar
əsasında konservasiya maye-
l
ərinin yaradılması problemin həllində mühüm
rol oynaya bil
ər. Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının Neft Kimya Prosesləri
İnstitutunda bu sahədə geniş tədqiqatlar
aparılır [2-5].
Biz gün
əbaxan yağının özünü əsas
götür
ərək konservasiya mayelərinin
yaradılması imkanlarını tədqiq etmişik.
M
əqsəd o olub ki, neftdən alınan mineral yağ
distillatı bitki yağı ilə əvəz edilsin. Digər
t
ərəfdən amidoaminlərin alınmasında da
gün
əbaxan yağından alınan turşudan istifadə
etmişik.
Gün
əbaxan yağı 90%, amidoamin 10%
götürülmüşdür. Amidoaminlər günəbaxan yağı
t
urşuları qarışığının polietilenpoliamin ilə
müxt
əlif mol nisbətlərində (1:1, 2:1, 3:1, 4:1,
5:1) alınmışdır.
Gün
əbaxan yağı və amidoaminlərin
kompozisiyaları hazırlanmış və konservasiya
mayel
əri kimi tədqiq olunmuşdur. Alınan
n
əticələr cədvəl 1-də verilir.
C
ədvəl 1. Günəbaxan yağı və amidoaminlərin əsasında konservasiya mayelərinin sınaqlarının
n
əticələri (sınaq nümunələri polad-3, amidoaminin mayedə miqdarı 10%-dir, müddət –
sutka).
Nümun
ələr
“Q-4”
hidrokamerada
D
əniz
suyunda
0.001%-li
H
2
SO
4
m
əhlulunda
1) Gün
əbaxan yağı
21
7
6
2) Gün
əbaxan yağı + 3:1 mol nisbətində alınan
amidoamin
48
33
34
3) Gün
əbaxan yağı + 4:1 mol nisbətində alınmış
amidoamin
47
31
30
4) Gün
əbaxan yağı + 5:1 mol nisbətində alınmış
amidoamin
46
29
28
KİMYA PROBLEMLƏRİ № 1 2017
N
.Ş.RZAYEVA 81
C
ədvəldən göründüyü kimi günəbaxan
yağı özü konservasiya mayesi kimi yüksək
effekt
ə malik deyil. Lakin onun amidoaminlə
kompozisiyası
hidrokamerada
polad-3
nümun
əsini 2 dəfədən çox müddətə
korroziyadan qoruyur.
Dodesenin nitrotör
əməsininin konser-
vasiya mayel
ərinə təsiri də tədqiq olunmuşdur.
Gün
əbaxan
yağına
v
ə
amidoamin
ə
nitrobirl
əşməni əlavə edərək konservasiya
mayel
əri hazırlanmış və sınaqları keçiril -
mişdir. Nəticələr cədvəl 2-də verilir.
C
ədvəl 2. Günəbaxan yağı, amidoamin və nitrobirləşmə əsasında konservasiya mayelərinin
sınaqlarının nəticələri (sınaq nümunəsi polad-3, amidoaminin miqdarı 5%,
nitrobirl
əşmənin miqdarı 5 və 10%, müddət – sutka).
Nümun
ə
“Q-4”
hidrokamerada
D
əniz
suyunda
0.001%-li
sulfat turşusu
m
əhlulunda
1) Gün
əbaxan yağı 90% + 10% nitrobirləşmə
174
58
56
2) Gün
əbaxan yağı 90% + 3:1 mol nisbətində
alınmış amidoamin 5% + nitrobirləşmə 5%
52
35
35
3) Gün
əbaxan yağı 90% + 4:1 mol
nisb
ətindən alınmış amidoamin 5% +
nitrobirl
əşmə 5%
50
35
34
4) Gün
əbaxan yağı + 5:1 mol nisbətində
alınmış amidoamin 5% + nitrobirləşmə 5 %
47
33
30
C
ədvəldən göründüyü kimi nümunə
№1-də olan konservasiya mayesi daha yüksək
n
əticə
göst
ərir. Yəni nitrobirləşmə
amidoamin
ə nəzərən daha yüksək müdafiə
müdd
ətini təmin edir. Günəbaxan yağının
müdafi
ə effektini artırmaq üçün o, katalizator
iştirakı ilə oksidləşdirilmiş və molekulda olan
ikiqat rabit
ələr oksigenli qruplarla funk-
sionallaşdırılmışdır.
Mü
əyyən edilmişdir ki, oksidləş-
dirilmiş günəbaxan yağı heç bir əlavə
edilm
ədən polad-3 nümunəsini dəniz suyunda
35 sutka, 0.001%-
li sulfat turşusu məhlulunda
32 sutka müdafi
əni təmin edir. Bu
oksidl
əşməmiş günəbaxan yağının dəniz
suyunda müdafi
ə müddətindən 5 dəfə, sulfat
turşusunda isə 5.33 dəfə çoxdur. Tədqiqat
göst
ərir ki, oksidləşmiş günəbaxan yağı əsas
götürülm
əklə müxtəlif kompozisiyalar hazır-
lamaq mümkündür.
Mü
əyyən edilmişdir ki, konservasiya
mayel
ərinin
hazırlanmasında
günəbaxan
yağının əsas kimi götürülməsi məqsədə uyğun
deyil.
Oksidl
əşmiş günəbaxan yağı polad-3
nümun
əsini dəniz suyunda və 0.001%-li
H
2
SO
4
m
əhlulunda günəbaxan yağının özünə
n
əzərən 5 dəfədən çox müddətə müdafiə edir.
Gün
əbaxan yağına 10% dodesenin
nitrotör
əməsi əlavə edildikdə atmosfer
korroziyasından müdafiə müddəti kəskin artır
v
ə hidrokamerada 174, dəniz suyunda 58 və
0.001%-li H
2
SO
4
m
əhlulunda 56 sutka təşkil
edir.
ƏDƏBİYYAT
1.
Жарский У.М., Иванова Н.П., Куис Д.В.,
Свиндунович Н.А. Коррозия и защита
металлических конструкций и обору-
дования:учеб.пособие. / Минск: Выс.школа.
2012
, с.303.
2.
Аббасов В.М., Керимова Н.Г., Гасанов
Е.К., Махмудов Л.А., Гурбанов И.Х.,
Магеррамов Р.С. Консервационные масла
на
основе
солей
ароматических
сульфокислот и прoдуктов нитрования
олефинов. //Процессы нефтехимии и
KİMYA PROBLEMLƏRİ № 1 2017
82
GÜNƏBAXAN YAĞI ƏSASINDA KONSERVASİYA MAYELƏRİNİN
нефтепереработки. Баку, 2013, №2(13),
с.14-16.
3.
Аббасов В.М., Алиева Л.И., Гасанов
Э.К., Назаров И.Г., Бахадурлу Н.И.
Разработка и создание консервационных
жидкостей на основе турбинного масла Т-
30 и нитроалканов. //Нефтепереработка и
нефтехимия. 2015, №1, с.36-41.
4.
Аббасов В.М., Гасанов Э.К., Агазаде
Е.Дж., Рзаева Н.Ш., Эфендиева Л.М.,
Мамедханова С.А., Гулиева Г.М., Ахмедов
Н.С., Сафарова Ш.С. Исследование
консервационных жидкостей на основе
композиций солей природных нефтяных
кислот, амидоаминов и нитросоединений.
//
Процессы
нефтехимии
и
нефтепереработки. Баку, 2014, №2(58),
с.91-95.
5.
Аббасов В.М., Агазаде Е.Дж., Гасанов
Е.К., Рзаева Н.Ш., Керимова Н.Г., Ахмедов
Н.С., Мамедханова С.А. Консервационные
жидкости на основе минеральных масел и
природных нефтяных кислот. // Процессы
нефтехимии и нетепереработки. Баку, 2014,
№2(58), с.104-123.
REFERENCES
1.
Zharskij U.M., Ivanova N.P., Kuis D.V., Svindunovich N.A. Korrozija i zashhita
metallicheskih konstrukcij i oborudovanija [Corrosion and protection of metal structures and
equipment. Minsk: Vissaya shkola Publ., 2012, p.303. (In Russian).
2.Abbasov V.M., Kerimova N.G., Gasanov E.K. et al. Corrosion-preventive oils on the basis of
salts of aromatic sulfonic acids and products of olefin nitration. Processy neftehimii i
neftepererabotki - Processes of Petrochemistry and Oil Refining. 2013, no.2(13), pp.14-16. (In
Azerbaijan).
2.
Abbasov V.M., Alieva L.I., Gasanov Je.K., Nazarov I.G., Bahadurlu N.I. Development and
making of corrosion-preventive liquids on the basis of turbine oil
Т-30 and nitroalkanes.
Neftepererabotka i neftehimija - Oil Processing and Petrochemistry. 2015, no1, pp.36-41. (In
Russian).
4. Abbasov V.M., Gasanov Je.K., Agazade E.Dzh. et al. Research into corrosion-preventive
liquids on the basis of compositions of natural petroleum acids, amidoamines and nitrocom -
pounds. Processy neftehimii i neftepererabotki - Processes of Petrochemistry and Oil Refining.
2014, no.2(58), pp.91-95. (In Azerbaijan).
5. Abbasov V.M., Agazade E.Dzh., Gasanov E.K. et al. Corrosion-preventive liquids on the basis
of mineral oils and natural petroleum acids. Processy neftehimii i neftepererabotki - Processes of
Petrochemistry and Oil Refining. 2014, no.2(58), pp.104-123. (In Azerbaijan).
PREPARATION AND APPLICATION OF CONSERVATION LIQUIDS BASED ON
SUNFLOWER OIL
N.Sh.Rzayeva
Acad. Y.Mamedaliyev Institute of Petrochemical Processes,
National Academy of Sciences of Azerbaijan
AZ 1025 Baku, Hojaly Ave., 30; e-mail: nigar.rzayeva555@gmail.com
Amidoamines in various mole correlations have been synthesized on the basis of mixture of
sunflower oil acids and polyethylenpolyamine, and nitro-derivatives of sunflower oil obtained.
Also, corrosion-preventive liquids on the basis of sunflower oil, nitrated sunflower oil and
amidoamines have been produced. These compositions have been analyzed as corrosion-
preventive liquids to protect against corrosion of steel
Ст3 in a hydro-chamber, sea water and
KİMYA PROBLEMLƏRİ № 1 2017
N
.Ş.RZAYEVA 83
0.001% sulphuric acid. It found that the best results have been obtained in a composition which
contained 90% of sunflower oil and 10% of nitrated sunflower oil. Time for protection against
atmospheric corrosion in a hydro-chamber, sea water and 0.001% sulphuric acid is 174, 58 and
56 days respectively.
Keywords: atmospheric corrosion, sunflower oil, corrosion-preventive liquids, amidoamine,
nitro-derivative of dodecene.
ПОЛУЧЕНИЕ И ПРИМЕНЕНИЕ КОНСЕРВАЦИОННЫХ ЖИДКОСТЕЙ НА
ОСНОВЕ ПОДСОЛНЕЧНОГО МАСЛА
Н.Ш.Рзаева
Институт нефтехимических процессов им акад.Ю.Мамедалиева
Национальной АН Азербайджана
AZ 10
25 Баку, пр.Ходжалы, 30; e-mail: nigar.rzayeva555@gmail.com
Синтезированы амидоамины в различных мольных соотношениях на основе смесей
кислот подсолнечного масла и полиэтиленполиамина, также получено нитропроизводное
подсолнечного масла. Созданы консервационные жидкости на основе подсолнечного
масла, нитрованного подсолнечного масла и амидоаминов. Эти композиции исследованы
в качестве консервационных жидкостей для защиты от коррозии образца стали марки
Ст3 в гидрокамере, морской воде и 0.001% серной кислоте. Установлено, что самые
лучшие результаты получены в композиции содержащей 90% подсолнечного масла и 10%
нитрованного подсолнечного масла. Время защиты от атмосферной коррозии в
гидрокамере, морской воде и 0.001% серной кислоте составляет 174, 58 и 56 суток,
соответственно.
Ключевые слова: атмосферная коррозия, подсолнечное масло, консервационные
жидкости, амидоамин, нитропроизводное додецена.
Redaksiyaya daxil olub 14.11.2016.
KİMYA PROBLEMLƏRİ № 1 2017
Document Outline - обл.
- Титул-аз
- Копия Титул-рус
- MÜNDƏRİCAT
- СОДЕРЖАНИЕ
- CONTENT
- 1H NMR RESEARCH İNTO DİAMAGNETİC 1,2,4,1(,2(,4(-HEXAMETHYLFERROCENE, PARAMAGNETİC HEXAFLUOROPHOSPHATE OF 1,2,4,1(,2(,4(-HEXAMETHYLFERRİCİNİUM AND ELECTRON EXCHANGE BETWEEN THEM
- Бешков-12
- Хецуриани-5
- Алиев А.М
- Емельянова-5
- Асадов-7
- Ибрагимова-8
- 2. Matsumoto M. and Swaddle T.W. The decamethylferrocene(+/0) electrode reaction in organic solvents at variable pressure and temperature. Inorg. Chem. 2004, 43, 2724–2735.
- 3. Torriero A.A.J. Characterization of decamethylferrocene and ferrocene in ionic liquids: argon and vacuum effect on their electrochemical properties. Electrochimica Acta 2014, 137, 235–244.
- 5. Nielson R. M., McManis G. E., Safford L. K., Weaver M. J. Solvent and electrolyte effects on the kinetics of ferrocenium-ferrocene self-exchange. A reevaluation. J. Phys. Chem. 1989, 93, 2152-2157.
- 6. Gritzner G., Kuta J. Recommendations on reporting electrode potentials in nonaqueous solvents. J. Pure Appl. Chem. 1984, 56, 461–466.
- 7. Swaddle T.W. Reflections on the outer-sphere mechanism of electron transfer. Can. J. Chem. 1996, 74, 631–638.
- 11. Yang, E. S., Chan, M.-S., Wahl A. C. Electron exchange between ferrocene and ferrocenium ion. Effects of solvent and of ring substitution on the rate. J. Phys. Chem. 1980, 84, 3094-3099.
- 14. Marcus R.A., Sutin N. Electron transfers in chemistry and biology. Biochim. Biophys. Acta. 1985, 811, 265–322.
- 15. Nielson R.M., McManis G.E., Golovin M.N., Weaver M.J. Solvent dynamical effects in electron transfer: comparisons of self-exchange kinetics for cobaltocenium-cobaltocene and related redox couples with theoretical predictions. J. Phys. Chem. 1988...
- 16. Freyberg D.P., Robbins J.L., Raymond K.N., Smart J.C. Crystal and molecular structures of decamethylmanganocene and decamethylferrocene. Static Jahn-Teller distortion in a metallocene. J.Am.Chem. Soc. 1979, 101, 892-897.
- 1H NMR RESEARCH İNTO DİAMAGNETİC 1,2,4,1(,2(,4(-HEXAMETHYLFERROCENE, PARAMAGNETİC HEXAFLUOROPHOSPHATE OF 1,2,4,1(,2(,4(-HEXAMETHYLFERRİCİNİUM AND ELECTRON EXCHANGE BETWEEN THEM
- Джавадзаде-9
- УДК 546
- ГИДРОТЕРМАЛЬНЫЙ РЕДОКС-СИНТЕЗ КОБАЛЬТ-МАРГАНЕЦ ОКСИДНЫХ ШПИНЕЛЕЙ (Co,Mn)(Co,Mn)2O4
- Институт катализа и неорганической химии им. акад. М.Нагиева
- Национальной АН Азербайджана
- AZ 1143 Баку, пр.Г.Джавида, 113; e-mail: itpcht@lan.ab.az
- ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНАЯ ЧАСТЬ
- Методика синтеза
- Acad. M. Nagiyev Institute of Catalysis and Inorganic Chemistry of the National Academy of Sciences of Azerbaijan
- AZ 1143Baku, H. Javid Ave., 113; e-mail: itpcht@lan.ab.az
- Эфендиева-5
- Джафарова-5
- Челидзе-4
- Рзаева-4
- Гулузаде-6
- Юсибова-4
- Гахраманова-5
- Таирли-8
- 1AMEA-nın M.Nağıyev adına Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu
- AZ 1143, Bakı, H.Cavid pr., 113; e-mail: itpcht@lan.ab.az
- 2Azərbaycan Texniki Universiteti
- AZ 1143 Bakı , H.Cavid pr.,25; e-mail: aztu@aztu.org 3Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti
- Az 1000 Bakı, İstiqlaliyət küç.,6
Dostları ilə paylaş: |