98 Brutsellyoz (354-bet) Asta-sekin charchash, bosh va suyak og`riqlari bilan boshlanadi. Odam kechalari isitmalab, terlaydi. Isitma bir necha kunga yo`qolib ketadi, so`ng qayta keladi
Tomoq va Og`iz: Tomoq va og`izni kichik fonarcha yoki quyosh
nuriga tutib tekshiring. Buning uchun qoshiqning ushlaydigan joyi bilan
tilni pastga bosing yoki kasal „aaaaa....” desin. Tomoq qizarganiga yoki
tomoq bezlari shishgan va ularda yiringli dog`lar (555-bet) bor yoki yo`ql-
igiga e`tibor bering. Shuningdek, og`izdagi yaralar, yallig`langan milklar,
og`riqli til, chirigan yoki abssessli tishlar va boshqa kasalliklarga ahamiyat
bering (17-bob).
Hammabop Tibbiyot Qo’llanmasi 2013
107 Burun: Burun oqyaptimi yoki bitganmi? (Bola burni orqali nafas
olayotganiga qarang.) Ichini yoriting va shilimshiq, yiring, qon, qizarish,
shish yoki sassiq hidlar bor-yo`qligiga e`tibor bering. Sinusit (gaymorit)
yoki allergik ta`sir (307-bet) belgilarini izlang.
TERI
Bemorning kasalligi qanchalik oddiy ko`rinmasin, uning butun ta-
nasini tekshirish muhimdir. Chaqaloq va bolalar ehtiyotkorlik bilan echinti-
rilishi kerak. Odatdan tashqari har qanday holatlarda quyidagilarga e`tibor
bering:
odatdan tashqari bo`rtmalar
yoki jismlar
odatdan tashqari, sochning
to`kilishi, soch rangining yo`qol-
ishi yoki tovlanishining yo`qoli-
shi (390- bet)
qoshlarning tushib ketgani
(moxov bo`lishi mumkin) (359 -
bet)
• yara chiqqan, jarohatlangan yoki biror
narsa kirgan joylar
• toshma yoki tugunchalar
• xol, dog` yoki boshqa g`ayrioddiy
belgilar
• yallig`lanish (infeksiya belgilari, qizar
-
ish, issiq, og`riq va shish mavjud bo`l-
gan joylar)
• shishgan joy
• limfatik tugunlarning shishi, bo`yin,
qo`ltiq yoki chovdagi kichik bezlar 186-
bet).
Bolalar dumbalarining orasini, jinsiy
organlari yonlarini, qo`l va oyoq bar-
moqlari orasi, quloqlari orqasi va bosh-
larini (bit, chandiq, temiratki, toshma
va yaralarni aniqlash uchun) har safar
tekshirib turing.
Teri muammolarini aniqlash uchun
374-betga qarang.
Hammabop Tibbiyot Qo’llanmasi 2013
106 • Agar ko`z qorachig`i kichikroq bo`lib, qattiq og`risa, IRIT (414-bet) juda
jiddiy kasallik bo`lishi mumkin.
• Hushsiz yoki boshi jarohatlangan odamning ikki ko`zi qorachig`lari orasi-
dagi farq, miya shikastining belgisidir. Shuningdek, MIYAGA QON QUYIL-
GAN (insult) bo`lishi ham mumkin (583-bet).
