61
Coğrafi alman mili təx. 7,42 km, köhnə rus mili təx. 7,46 km, köhnə Roma mili
1,48 km idi (ASE,V, s. 561). Ə.Z.Vəlidinin də bu barədə məlumatı müxtəlifdir;
belə ki, müəllif bir yerdə milin 7,5 km (bax: mətn, II, s.l), digər yerdə isə cəmi 2
km (mətn, IV, s. 6) olduğunu göstərir.
Sancaq - əsas mənası “bayraq” deməkdir. Eyni zamanda Sultan
Türkiyəsində:
1)
hərbi-len birliyi; 2) inzibati-ərazi vahidi (vilayətin bir hissəsi)
mənalarında iĢlənilmiĢdi
Verst - 1 verst 1920-ci il uzunluq vahidinə görə 5,334 metrə bərabər
olmuĢdur (bax: Военная энциклопедия. - Сытинская энциклопедия - 1912 г.).
Z i г а - qullac - təxminən 48 sm-ə bərabər uzunluq ölçüsüdür.
62
Göstəricilər
Coğrafi adlar
A
Abxaz
AbĢeron
AbĢiron
AfĢaran
Ağasıbəy, oba
Ağcəb, vil.
AğdaĢ
AğdaĢ, qala
AğdaĢ, nahiyə
AğdaĢ, sancaq
Ağsu, çay
Ağsu, dərə
Ağsu, qəs.
Ağvan
Axsadam-Baba, türbə
Axtı, sancaq
Alan (meydan)
Alan qapısı
Alazan, çay
Alban
Albaniya
Alciqan, çay
Allah-Əkbər, ada
Almalı, körpü
Almalı, qaya
Almaniya
Altay
Altı Ağac
Amu-Dərya
Anadolu (Rum) Ankara- 15
Aran
Aravətən, к.
Araz, çay
Arran
Arran Qarabağı
63
Asian Asqurə
Atropatena
Avarlar ölkəsi
Avropa
Avuz
Ayasofiya
Azərbaycan
Azərbaycan, cənubi-qərbi
В
Bab
Bab əl-əbvab
Babel
Bacrəvan
Bərdhic-Cavad, məntəqə
Bərdic
Bərmək
Bərməki
Bərvac
Bərzənç
Bərzənç, keçid
Bərzənc
Bibi-Heybət
Bifərd
Biqərd, dərə
Biqərd, qala
Bilad əl-Ləkz
Bombey
Bonn
Böyük Britaniya
Böyük Dəhnə
Buxara
Bursa
Buzdi, dəyirman
BünyadəĢt
С
Cabalanı, dağ
Calut,k
Car, qəsəbə
Carabad
Carh, k.
64
Carux
Cavad
Cavad, vil.
Cavad, körpü
Cavad, sancaq
Cəfərabad
Cəlayir, mənzil
Cəmadar, qala
Cənubi Qafqaz
Cəsr-e Samur
Cəzirət əl-Burkan
Cibal
Cizəx, Ģəhər
Cuci ulusu
Cusr-i Cavad
Сümə məscidi
Ç
Çağan Asqurə
Çağan Muran
Çari, qəs.
Çarutilə, k.
Çay kənarı, dayanacaq
ÇeĢmədan
ÇərkəsbaĢı
Çin
Çin məscidi
Çiraq, liva
Çu
Çuxur Qəbələ, k.
Çun-Dərya
D
Dağ, yer adı
Dağıstan Dağüstü, yer
Daqana
Dalan Navur
Dedolis
Deyləm
Deyləmilər, ölkə
Dəbil
65
Dəhnə, dayanacaq
Dəhinə
Dəlan-Navur
Dəmir qapı
Dərbənd
Dərbənd, bəylərbəylik
Dərbənd-i Xəzəran
Dərinq
Dəriyal, keçid
Dərniq
Dərtiq
DərviĢ türbəsi
Dəskərət
Dəskərət əl-Hirə
DəĢti Girdiman
DəĢti Qıpcaq
Dəvəçi
DiməĢq
Dinavər
Diridədə
Dizəx
Dizəxli, k.
Djar, qəs.
Doqina
Dudaniyə
Dzanar, vil.
E
Eavaqol
Eleseni
Enderab
EranĢəhr
Ermənistan
Ermənit
Ə
Əbhər
Əbisəh
Əbriyə
ƏbĢəran
66
Əcəm
Əfqanıstan
ƏfĢəran
Əgriçay
Əgzipər
Ənbəriyə
Ənbəsəh
Ərdəbil
Ərəb Əli Məmməd
ƏrəĢ
ƏrəĢ, körpü
ƏrəĢ, qala
ƏrəĢ, qoruq
ƏrəĢ, liva
ƏrəĢ, nəhr
ƏrəĢ, sancaq
ƏrəĢ, vil.
ƏrəĢçayı kənarı
Ərminiyyə
Ərnadərti
Ərthal
Əsani, liva
Əyriçay
F
Fars
Fəxrabad, k.
Fəxruvar, göl
Fərhad, k.
Fərhad PaĢa, came
Fərruxzar, Ģəhər
Fərqanə
Filifli
Firuz Qubad, çay
Firuz Qubad, Ģəhər
Firuzabad
Fit, qala
Fransa
67
G
Gaesius, çay
Gambizan
Gelgin, çay
Gendərə, k.
Gerrhus, çay
Gettingen
Gələsən-Görəsən, qala
Gəl-Gör-Get, qala
Gəncə
Gəncə, vil.
Gəncə qapısı
Gilan
Gilək məscidi
Giləzi, dayanacaq
Gilgilə, çay
Gilgin, çay
Əl-Girani türbəsi
Girdədul
Girdiman
Girdiman, çay
Girdiman, çöl
Gotha
Gögçə, nahiyə, sancaq
Gör-çay
Göy-çay
Gülüstan, qala
Gülüstan, saray
Gürcüstan
H
Hacı-Həsən, k.
Hacı-Hüseyn, dayanacaq
Hacıqabul, göl
Harfaradinalu
Hasameh
Haybulaq
Helistan, qala
Heydər ġah, came
Heyrək, yayla
68
Hələv, nahiyə
Həlu, nahiyə
Həmədan
Həmədan, qala
Həsamiyə
Həzər Əhmədli
Hindistan
Hirə, monastr
Hövz, liva
Hövzə-Lahıc, sancaq
X
Xaba-la
Xabalax (Qəbələ)
Xaçmas
Xaçmas, dayanacaq
XaĢmas (Qəbələdə)
Xaldan, qəs.
Xan-Abad
Xan məscidi
Xan sarayı
Xanəgah
XəmĢa, dərə
Xəzər, dəniz
Xəzər, Ģəhər
Xəzər, ölkə
Xəzran Dərbəndi
Xıdırzində
Xızır məscidi
Xocah, k.
Xodadərd, liva
Xorasan
Xudat
Xuxit
Xunlu
Xuzistan
69
Ġ
Ġxir
Ġki qala
Ġle
Ġlxanilər, ölkə
Ġlisu
Ġlisu sultanlığı
Ġllen uyuğu
Ġraq
Ġraq-i əcəm
Ġran
Ġsfahan
Ġstanbul
Ġsterlitamak, mahal
Ġti-Tala, к.
Ġt-Tele
Ġtil
Ġzmir
K
Кавказ
Kaxetiya
Kalkutta
Kanbuon
Kastan, qala
Kaspi
Kazan
Kazax, sancaq
Ker, qala
Kerm
Kerve
Kəbran
Kənar-e ab-e Kur
Kəndək, k.
Kərəkruz
Kərzədul, qala
Kəzrol, qala
Kərzol
Kiçi Dəhənə
70
Kiçik Dəhnə
Kiçik Qarabağ
Kiçik Samur
Kiçik Tərtər, çay
Kilah
Kisicht
Kisiqi
KiĢ
KiĢ,çay
KiĢ, qala
KiĢ, Ģəhər
Koxanı
Kök təpə
Kökçə, sancaq
Krım
Kurki, bazar
Kurre
Kuxitiye
Kuzkəllə
Külsərə, bazar
Kür
Kürə, liva
Kürdlər qapısı
Küzen, к.
Q
Qabur, çay
Qafqaz
Qafqaz Azərbaycanı
Qafqaz dağları
Qala-Qalın Gümbəd
Qanbizan
Qanıq
Qanıq (Alazan)
Qanıq-Qubur
Qanıq, hövzə
Qanəq suyu
Qaraağac
Qarabağ-Qaraçay
Qara Küdəri
71
Qara Ulus, sancaq
Qaracaəhməd, məzarlıq
Qarasu, çay
QarasubaĢı
Qars
QaĢqa çay
QaĢqa Dərya
Qassani, liva
Qassani, sancaq
Qassaniyyə, k., liva
Qapucəsrəkə
Qayakənd
Qazaxıstan
Qba (Qəbələ)
Qəbələ
Qəbələ, qala
Qəbələ, sancaq
Qəbələ keçidi
Qəbirsu kənarı
Qəəlban, körpü
Qəle-i Biqurt
Qəle-i Gülüstan
Qələbad
Qəlhan, çay
Qələt əl-Yəzidiyyə (ġamaxı)
Qərbi Sibir
Qətran, qala
Qilə
Qınıq suyu
Qız qalası
Qız qülləsi
QızılAğac
Qızıl Burun
Qızıl Orda
Qobur,hövzə
Qoçalançay
Qoyun ədli
Qoyun küçidi
Qoyun ulamı
Qoyunlu
Quba
72
Quba, liva
Quba, nahiyə
Quba, Ģəhər
Qubbe-i Məsud bin Davud
Qubur (Ġori)
Qulhan, çay
Qubur suyu
Qudyal, çay
Quin
Qum
Quni
Qurmux, çay
Qurmux, hövzə
Qurmux, qala
QuĢlunca, aĢırım
QutqaĢen
Qutluq Balıq, Ģəhər
Quyləmiyan, qala
L
LağuĢ Əhmədbəy cameyi
Lahıc, sancaq
Lakz, məmləkət
Laycan- Leninqrad
Leypsiq
Ləxan
Lək
Ləkz
Ləkzan
Ləsub
Ləzgi, məmləkət, dağ
Ləzgi qəsəbəsi
Ləzgi məscidi
Ləzgilər ölkəsi
Ləzgistan
Liman, qapı
Liran
Loci
73
M
Mahmudabad
Mahmudabad, liva
Maxacqala
Maku
Makuye
Maluq, qala
Maraa
Maraa, çay
Mehyadiyyə, qala
Mekter məscidi
Məbər-e Qəbəb
Məğrib
MərakeĢ
Mərdəkan
Mərəzə
Məsqət
MəĢhəd
Mixaylovka
Mixaylovski sad
Mingəçevir
Mirzə Əhməd məscidi
Mirzə Əlibəy camesi
Misir
Molla Həsən yurdu
Molla Əhməd məscidi
Monqolustan
Moskva
Movakaniyə
Muckabad
Muğan
Muğaniyyə
Mübarəki, k.
MüĢkür
MüĢkür, liva
N
Naxçıvan
Nardaran
74
Nemədabad, k.
Nemətabad, k.
Nemətava
Nəvai
Nic, k.
Niyazabad
NovĢəhr, qəs.
Nuxa,
Nuxa, sancaq
Nux-Patis
Nuxut(Nuxa)
О
Oğuz qəbiristanlığı
Orenburq
Özbəgistan
P
Padar ġabran
Paris
Partav
Peterburq
Петровски-Махачкала
Pir Merizət Sultan
Pipinet
PirallahıPirsaat
Piruzə
Прикаспийские области
Pir Hüseyn, türbə
Pirmazar
PolĢa
R
Ramana
Ran, çay
Rey
RənaĢah, dağ
Roma
Rubas, çay
Rum
75
Rusiya
Rustov, liva
S
Sabalut
Sabunçi
Schabran
Sader, sancaq
Saderu, sancaq
Səqali beh
SağĢiclə
Sağırı, dayanacaq
Salyan
Salyan, sancaq
Salyanə
Samoran (ġabran)
Samsix, mənzil
Samsuye
Samur, çay
Samur, körpü
Samur, nəhr
Samur, dayanacaq
Sanariyyə, k.
Sarı su
Sarıtorpaq
Sədun, k.
Səgarlibeh
Səməndər
Səmərqənd,
Sənariyə
Snbatman, Ģəhər
Səngər, k.
Sərir
Sərsur, çay
Sirhan, liva
Sisian
Sığnaq
Sınıq qala, came
Sır-Dərya
Sorx, qala
76
SSRĠ
Sudan
Suq əl-Cəbəl, Ģəhər
Sulaq, çay
Sultancıq
Sultaniyyə
Sultanqala
Sultan-Nuxa, k.
Suraxanı
Surxab Qarabağı
Surxab, qala
Surxab-e Kəldəmkilan, qala
Süleyman Səfəvi məscidi
Svyatoy, ada
ġ
ġabram
ġabran
ġabran, qala
ġabran, sancaq
ġaburan-ġah Abbas (II) karvansarası
ġah Abbas qapısı
ġah Abbas məscidi
ġah bağı
ġah Nəzər, k.
ġahiqə, qala
ġakha
ġam
ġamaxı
ġamaxı, bəylərbəylik
ġamaxı, qapı
ġamaxı, qəs.
ġamaxı, sancaq
ġamxor
ġammax, k.
ġammaxiyyə
ġeyx Bədrəddin, türbə - 74
ġeyx Ġbrahim məscidi
ġeyx Məzid, türbə
ġeyx Məraza
77
ġeyx Pir Hüseyn, türbə
ġeyx ġərimi, türbə
ġəhidlər, yer
ġəkə
ġəkən
ġəki
ġəki, sancaq
ġəki, nahiyə
ġəki, vil.
ġəki dağları
ġəkili, k.
ġeyx Dursun ibn Əhməd bəy Türba
ġəki-Nuxa, Ģəhər
ġekin
ġervan
ġixlar,k
ġimali Əfqanıstan
ġimali Qafqaz
ġimali Tibet
ġirvan
ġirvan, bəylərbəylik
ġirvan, k.
ġirvan, vil.
ġirvan daĢı
ġirvan qapısı
ġirvan Mahmudabadı
T
Tala
Tarım
Tavus
Tbilisi
Tela (Telavi)
Telavi
Terek, çay
Təbriz
Tabriz Qarabağı
Təxt-i Süleyman
Tələ
Təng boğazı
78
Təngə, keçid
Tənkgut, vil.
Tərğu
Tartar, çay
ThuĢ, qəs.
Tibet
Tiflis
Tilə
Tiribaba
Topqapı
Topqovaq danqı
Torpaq divar
Torpaqqala
Tsarskie kolodtsi
Tsuketi, sancaq
Turan
Turqut-Nuran
Turkənd
Türkistan
Türkiyə
Türkmənistan
TükürmiĢ-
Türyan çay
U-Ü
Uxut
Uluçay
Ulu Dəhənə
Upadar
Ural
Utek
Ufa
Üçüncü Murad camesi
V
Vandan Xizrəsi
Varsan
VartaĢen, k.
Vulkan, qala
Wüstenfeld
79
Vyana
Y
Yanmir, sancaq
Yasamal, dağ keçidi
Yeddi su
Yelizavetpol
Yevlax
Yaqtan
Yəzidiyyə
Yıldız
Yora, çay
Yuxarı Azərbaycan
Yuxarı-baĢ
Yurt Bazar Ənbarci
Z
Zaqatala
Zakartala
Zekat Əli, yer
Zəncan
Zərdab
Zərdab, sancaq
ZərəfĢan
Zikrit
Zunut
Qəbilə, tayfa və sülalə adları
A
Abxazlılar
Ağqoyunlular
Arran, dil
Arranlılar
Azərbaycanlı
С
Calut
Cəlayir
Cunut
80
Ç
Çeçen
D
Deyləmilər
Dərbənd haĢimiləri
E
Elxanilər
Erməni
Ə
Əlibəyli, qəbilə
Əmircanlı
Ərəblər
H
Hindli
Hun
X
Xəzərlər
Xəzər türkləri
G
Gökdolak, tayfa
Gürcü
T
Ġnaxlu
Ġt-Tebel, qəbilə
Ġt-Til, qəbilə
Ġyirmi dörd Qacar, qəbilə
81
К
Kitzili, əhali
Könqut
Q
Qaçar, sülalə
Qaytaq
Qaytaq-monqol, qəbilə, dil
Qıpçaq
QızılbaĢlar
Qumuq
L
Ləhz-ləzgi
Lək ləzgiləri
Ləzgi
M
Monqol
Muğanlı
Müsəlman gürcülər
О
Osmanlı
Oyrat
P
Padar
Padarlı
R
Rus
S
Sabalut
Salut
82
Sanariyalı
Sasani
Səfəvilər
Səlcuqlar
ġ
ġeyxlər, qəbilə
ġəddadilər
ġirvanĢahlar
T
Tanqut
Teymurilər
Thus (Çeçen qəbiləsi)
Türk
Türkmən
Türkmən-oğuz
U
Udi
Uti
Uxut
Y
Yəhudi
Z
Zekrit
Zunut
83
MÜNDƏRĠCAT
Əhməd Zəki Vəlidi Toğanın “Azərbaycanın Tarixi Coğrafiyası” doğma dilimizdə 3
Ön Söz ..................................................................................................................... 5
Zəki Vəlidi Toğanın həyatı və elmi yaradıcılığı ....................................................... 8
Azərbaycanın tarixi coğrafiyası
I Məruzə. Azərbaycanın tarixi coğrafiyası ............................................................ 12
II Məruzə. Bakı - ƏrəĢ - ġəki – Zaqatala .............................................................. 26
Azərbaycanın tarixi coğrafiyası
III Məruzə. Bakı - ƏrəĢ - ġəki – Zaqatala (keçən mətnin davamı) ....................... 40
Azərbaycanın tarixi coğrafiyası
IV Məruzə. Bakı - ƏrəĢ - ġəki – Zaqatala (keçən mətnin davamı) ....................... 49
ġərhlər və qeydlər................................................................................................... 58
Terminlər ................................................................................................................ 60
Göstəricilər
Coğrafi Adlar ......................................................................................................... 62
Qəbilə, tayfa və sülalə adları .................................................................................. 79
84
Əhməd Zəki Vəlidi
AZƏRBAYCANIN TARĠXĠ COĞRAFĠYASI
Bakı, “Təhsil”, 2009.
Bədii və texniki redaktoru:
Abdulla Ələkbərov
Kompyuter tərtibatçıları:
Aqil Əmrahov, Səadət Quluzadə
Korrektoru:
Ülkər Şahmuradova
Çapa imzalanmıĢdır 10.12.2009. Kağız formatı 60x90 1/16
Fiziki çap vərəqi 7,0. SifariĢ 130. Tiraj 500.
Qiyməti müqavilə yolu ilə.
“Təhsil NəĢriyyat-Poliqrafiya” MMC
Bakı, AZ 1052, F.Xoyski küç., 121
A
Dostları ilə paylaş: |