А. Д. Чудаков гиймятляр вя гиймятин

 

365

 

 

 

 

 

 

Шякил 9.3 Автомобил няглиййатында гябул едилян йцклярин тяснифаты 

 

 

 

Hal-hazıra kimi müxtəlif n əqliyyat növlərində hərəsinin özünə 

görə  prinsipləri  istifadə  edilmişdir  və  hərəsinin  özünə  görə  daşınma 

təsnifatı  xüsusiyyətləri  olmuşdur.Beləliklə,avtomobil  nəqliyyatı  üçün 

qəbul edilmiş yüklərin təsnifatı şəkil 9.3.-də göstərilmişdir. 

 

Belə  hesab  edilir  ki,çoxillik  inkişaf  etmiş  və  təsdiq  edilmiş 

təcrübədə  ən  sərfəlisi  dəniz  təsərrüfatında  qəbul  edilmiş  yüklərin 

təsnifatıdır. ( şəkil 9.4. ). 

Müxtəlif yük növləri müxtəlif uyğun nişanlarla təcщiz edilir.Burada mal 

(fabrik), göndəriş, xüsusi (xəbərdarlıq) və nəqliyyat nişanları fərqlənir. 

 

Nəqliyyat  nişanları  göndərən  tərəfindən  qoyulur  və  burada 

ardıcıllıqla qeydiyyat nömrəsi,bu göndərişdə yerlərin sayı və əlavə xərc 

vərəqəsinin  nömrəsi  göstərilir.Adətən  əmtəə  (fabrik),  göndəriş,  xüsusi 

(xəbərdarlıq) və nəqliyyat nişanlarını fərqləndirirlər. 

 

Bütün  deyilənlər  hamısı  daşınan  yükün  və  bunun  üçün  istifadə 

edilən nəqliyyat vasitələrinin təsniflənməsinə aid edilir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Хцсуси реъимли 

 

Тящлцкяли 

 

Тезхараболан 

 

Дири мал-гара вя 

щейванлар 

 

Чиймящсуллар 

 

Нягл олунан йцкляр 

 

Кцтляви 

 

Цмуми (баш) 

 

Дуру 

 

Топдан 

 

Сяпялянян 

Мешя материаллары 

Кися иля 

 

Контейнер вя пакет иля 

 

Ядяди вя тара иля 

 

Металлар вя метизляр 

 

---

 

366

 

 

 

 

 

 

 

                              

Şəkil 9 . 4 . Dəniz nəqliyyatı ilə qəbul edilmiş                                                 

yüklərin təsnifatı 

Amma  bütün  bu  daşınma  prosesləri  hətta  bir  növ  nəqliyyatdan 

istifadə edərkən belə müxtəlif şəkildə yerinə yetirilə bilər və beləliklə də 

təsniflənə bilər. 

 

Dəmityol  nəqliyyatında  bütün  yükdaşımalar  aşağıdakılara 

bölünür : 

 

*yerli (bir yol hüdudunda); 

 

*birbaşa  (  bir  və  ya  bir  neçə  dəmir  yolu  həddində,amma  bir 

göndəriş sənədi üzrə; 

 

*birbaşa  qarışıq  (  dəmiryol  –  su  ,dəmiryol  –  avtomobil  , 

dəmiryol – su – avtomobil və s.) ; 

 

 

 

  

Шякил 9.5 Дяниз йцкц дашымаларынын тяснифаты 

Дяниз йцкц дашымалары 

 

Гуру йцкляр  

 

Кичик каботаъ 

 

Лиманларарасы 

 

Харижи цзмя 

 

Бирбаша су  

 

Бирбаша гарышыг 

 

Дуру 

 

Бюйцк каботаъ 

 

Хятти цзмя 

 

Рейсля цзмя 

---

 

367

 

*birbaşa  beynəlxalq  (  iki  və  daha  artıq  ölkələrin  və  yolların 

iştirakı  ilə  bir  göndəriş  sənədi  üzrə);Bir  göndəriş  vərəqəsi  əsasında 

yerinə  yetirilən  dəmiryol  yükdaşımaları  həcminə  görə  aşağıdakı  kimi 

bölünür : 

 

*az  miqdarda  göndərişlər  (  10  tona  qədər  çəkidə  bir  ədəd 

dördoxlu vaqonun 1/3 hissəsi,yarımvaqon və ya platforma); 

 

*aztonnajlı  göndərişlər  (  10  tondan  25  tona  qədər  və  bir 

vaqonun yer tutumunun yarısından çox olmamaq şərti ilə); 

 

*vaqonsayı göndərişlər; 

 

*qrup  halında  göndərişlər  –  burada  daha  çox  sayda  vaqon 

,amma az heyət (marşrut)tələb edilir. 

 

*marşrutla göndərişlər – göndərilən yükün kütləsi bütöv heyətin 

fəaliyyət normasına uyğun gəlir. 

 

Çatdırılma  sürətinə  görə  dəmiryol  yükdaşımalarının  bütün 

növləri yük sürəti ilə daşınmalara,sərnişin (baqajla birlikdə)daşınmaları 

və yüksək sürətli (tez xarab olan yüklər )daşınmalara bölünür. 

 

 

Dəniz  nəqliyyatında  yüklərin  daşınmaları  şəkil  9.5  –də 

olduğu kimidir. 

Çay nəqliyyatında daşınmalar aşağıdakı həcmdə yerinə yetirilə bilər: 

 

*xırda qruplarla – 20 tondan çox olmamaq şərti ilə; 

 

*yığma qrup – kütləsi 20 tondan çox olmamaq şərti ilə .Amma 

bir gəminin yüklənməsi üçün azdır,yaxud bir gəminin yüklənməsi üçün 

yük normadadır,amma müxtəlif istehlakçılara çatdırılacaq; 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Йцк автомобили дашымалары 

Кянд 

тясяррцфаты 

тижарят 

 

Тикинти 

 

Коммунал 

 

Почт 

 

Кцтляви 

Хырда партийаларла 

Бейнялхалг 

 

Сянайе 

 

Шящярятрафы 

 

Районларда

хили 

Районларара

сы 

Шящярлярарас

ы 

Шящяр 

 

Йерли 

Бирбаша рабитя 

Гарышыг 

Колебиня олунмуш 

Мяркязляшдирилмиш 

Гейри-мяркязляшдирилмиш 

Даими 

Мювсцмц 

Мцвяггяти 

---