А. Д. Чудаков гиймятляр вя гиймятин



Yüklə 2,96 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə124/148
tarix14.09.2018
ölçüsü2,96 Mb.
#68571
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   148

 

368


 

 

 



Шякил 9.6. Автомобил дашымаларынын тяснифаты 

  *gəmi  qrupları  –  gəmiyə  yüklənmiş  yük  fəaliyyət  göstərən  normalar  üzrə 

qaneedicidir,eyni  çeşidlidir,bir  göndəriş  vərəqəsi  və  ya  bir  neçə  göndəriş 

vərəqəsi əsasında olsa belə eyni nöqtəyə göndərilir. 

 

 

 



 

Шякил 9.7 Дямир йолу тарифляринин тяснифаты 

 

 

Çay nəqliyyatında hərəkət sürəti böyük və yük sürətinə bölünür. 



 

Avtomobil daşınmalarının təsnifatı şəkil 9.6 –da göstərilmişdir. 

 

Məhsulun  istehsalçıdan  istehlakçıya  çatdırıldığı  yolda  fiziki 



hərəkət  prosesində  iqtisadi  idarəetmənin  əsas  vəzifəsidir  və  bu 

aşağıdakılardan ibarətdir. 

 

1)  nəqliyyat  növünün  seçilməsi  və  yükün  bir  nəqliyyat 



növündən 

digərinə 

keçirilməsi 

və 


köçürülmə 

yerinin 


müəyyənləşdirilməsi; 

 

2) hərəkət istiqamətinin təyin edilməsində azad qalmış nəqliyyat 



növlərinin  marşrut  hərəkətinə  gətirilməsi.(məsələn  ,  dəmir  yolundan 

fərqli olaraq avtomobil nəqliyyatı). 

 

3)  bölgü  kanalları  üzrə  məhsul  çatdırılması  gedişatında 



nəqliyyatın hərəkatının idarə edilməsi və onlara nəzarət . 

 

Bu və ya digər növ nəqliyyatın seçilməsində fəaliyyət göstərən 



nəqliyyat tarifləri çox mühüm rol oynayır. 

Ясас йцк 

кцтляси цчцн 

цмуми тарифляр 

 

Верилмиш йоллар 



дахилиндя йерли 

тарифляр 

 

Дямирйолу тарифляри 



 

Конкрет 


йцкляр цчцн 

мцстясна 

тарифляр 

 

Мцяййян 



мягсядли 

дашымалар 

цчцн эцзяштли 

тарифляр 




 

369


 

Dəmiryol  nəqliyyatında  tariflərin  təsnifatı  şəkil  9.7-də 

göstərilmişdir.Dəmiryol  yükdaşınmalarına  görə  ödənilən  haqqın 

məbləği  əvvəlcədən  nəzərdən  keçirilmiş  amillərin  birləşməsindən 

asılıdır  :  göndərişlərin  növündən  və  miqyasından,vaqonların 

növündən,daşınmaların  sürətindən  və  məsafəsindən  asılıdır.Həmçinin 

nəzərə  almaq  lazımdır  ki,konteyner  və  ya  dəmiryol  qablaşdırmaları 

göndərənə məxsusdur və yaxud o,dəmir yolunun şəxsi mülkiyyətidir. 

 

 

Шякил 9.8. Автомобил  тарифляринин тяснифаты 



 

 

Avtomobil  nəqliyyatında  istifadə  edilən  tariflər  aşağıdakı  kimi 



təsniflənir: 

 

 



Avtomobil  yükdaşımalarına  ödəmələrin  ölçüsü  adı 

çəkilmiş  bütün  amilləri  nəzərə  almaqla    müəyyənləşdirilir:  daşınmada 

arada  olan  məsafə,daşınan  yükün  kütləsi  və  həcmi,istifadə  edilən 

avtomobilin  növü,ondan  istifadə  müddəti,həmçinin  daşınmanın  həyata 

keçirildiyi yer. 

 

 



Çay nəqliyyatında tariflər su yolları üzrə daşınma işləri 

aparan nəqliyyat təşkilatları tərəfindən sərbəst olaraq təyin edilir. 

 

 

Gəmi  nəqliyyatında  daşınma  haqqlarının ödənilməsi  ya  



tariflər  üzrə  həyata  keçirilir  (əgər  daşınma  sistemli  aparılarsa),ya  da 

ki,fraxt  ödəmələri  üzrə  baş  verir  (əgər  daşınma  sifarişli  xarakter 

daşıyarsa ). 

 

 



Hava yolları ilə daşınma tarifləri aviaşirkətlər tərəfindən 

sərbəst  şəkildə  aparılır.Bu  halda  ödənişlər  fraxt  sövdələşmələri  üzrə 

təyin edilir. 

 

 



Yük  axınının  marşrut  şəklinə  salınması  bu  axının 

çoxvariantlı bölgüsü şəraitində xüsusilə aktuallaşır.Bu əsasən   

Ишмузд 

тарифляр 



 

Автомобил тарияляри 

 

Автотон 


саатлар 

ясасында 

тарифляр 

 

Вахтамузд 



тарифляр 

 

Километрляр



я эюря 

тарифляр 

 

Щярякят 


щейятинин 

ютцрцлмясин

я эюря 

тарифляр 



Мцгавиля 

тарифляри 

 



 

370


avtomobil  nəqliyyatında,bir  az  aşağı  səviyyədə  hava  və  ya  dəniz 

nəqliyyatında  və  lap  cüzi  səviyyədə  çay  və  dəmiryol  nəqliyyatında 

xarakterikdir.Buna  görə  də  marşrutların  seçilməsi  və  daşınmaların 

intensivliyi üçün əsas vəzifə avtomobil nəqliyyatına aid edilir. 

 

 

Avtomobil  nəqliyyatının  bütün  marşrutları  2  yerə 



bölünür : rəqqaslı və dairəvi. 

 

 



Rəqqaslı  marşrut    elə  marşruta  deyilir  ki,  2  nöqtə 

arasında  avtomobilin  getdiyi  yol  dəfələrlə  təkrarlanır.Rəqqaslı 

marşrutların aşağıdakı variantları fərqləndirilir: 

 

 



*yolu geriyə boş qayıtmaqla; 

 

 



*Yolu geriyə müəyyən miqdarda yüklə qayıtmaqla ; 

 

 



*yolu geriyə tam yüklənmiş qayıtmaqla ; 

 

 



Dairəvi  marşrut  –  bu  avtomobilin  bağlı  bir  çərçivədə 

eyni  nöqtələr  üzrə  hərəkəti  deməkdir.Dairəvi  marşrut  sona  yetdikdən 

sonra  avtomobil  başlanğıc  nöqtəsinə  qayıdır.Dairəvi  marşrutun 

aşağıdakı növlərini fərqləndirmək olar : 

 

 

*paylaşdırma 



marşrutu 

– 

burada 



məhsul 

bir 


tədarükçüdən bir neçə istehlakçıya çatdırılır. 

 

 



*yığma  marşrut  –  məhsul  bir  neçə  istehsalçıdan 

toplanaraq bir istehlakçıya çatdırılır. 

 

 

*yığma-paylaşdırma  marşrutu  –  məhsul  bir  neçə 



istehsalçıdan yığılır və bir neçə istehlakçıya çatdırılır. 

 

 



Bu  və  ya  digər  marşrut  variantlarının  göstəricilər  üzrə 

sadə riyazi qiymətləndirmə metodları yalnız məhdud sayda təklif edilən 

variantların  müqayisə  edilməsi  üçün  istifadə  edilə  bilər.Amma 

istehsalçıların və istehlakçıların sayı artdıqca marşrutların sayı da kəskin 

surətdə artaraq minlərlə ,on minlərlə və daha artıq olur.Buna görə də bu 

məsələnin  həlli  üçün  iqtisadi-riyazi  modellərin  qurulması  metodundan 

istifadə  edilir  və  bunların  da  içində  ən  mükəmməl  işlənib  hazırlanmış 

xətti  proqramlaşmadır.Burada  “xətti  “  anlayışı  dedikdə  marşrut  xətləri 

üzrə  nəqliyyatın  hərəkəti  deyil,səbəblər  və  nəticələr  arasında  birbaşa 

proporsional asılılıq nəzərdə tutulur.Analitik həndəsə qanunlarına uyğun 

olaraq  bu,qrafiklərdə  düz  xəttlərlə,müstəvilərlə  və  ya  hipermüstəvilərlə 

əks etdirilir. 

 

 

Ən  ümumiləşdirilmiş  şəkildə  xətti  proqramlaşma 



çərçivəsində nəqliyyat vəzifələri aşağıdakı şəkildə formalaşır : müəyyən 

miqdarda  məhdud  məhsul  ehtiyatı  olan  m  sayda  istehsalçı  və    həmin 

məhsul  üçün  n  sayda  istehlakçı  var. stənilən  istehsalçıdan    istənilən 



Yüklə 2,96 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   148




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə