А. Д. Чудаков гиймятляр вя гиймятин
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
371
istehlakçıya bir məhsul vahidinin daşınma xərcləri məlumdur.Bütün məhsulun çatdırılma xərclərinin minimum olması üçün istehlakçını hər hansı bir istehsalçıya təhkim etmək zəruridir.
“Əl hesabının” köməkliyi ilə məsələnin həllinin formallaşmış metodları vardır.Amma onlar çox zəhmət və incəliklər tələb edir.Belə məsələlərin özünəməxsus xarakteri ona gətirib çıxardı ki,məsələnin həlli üçün bir çox kompüter proqramları,avtomatlaşdirilmış proseslər yarandı.Bütün bunlar istifadəçilər üçün əlverişlidir və onların köməkliyi ilə zəhmətə və vaxta qənaət edərək istifadə edilən iqtisadi- riyazi hesablamaların səviyyəsini kəskin şəkildə yüksəltmək mümkündür.
ƏMƏLƏ GƏLMƏS
stifadə edilən məişət və kommunal xidmətlərin həcmi əhalinin həyat səviyyəsinin artması ilə bərabər yüksəlir.Bu onunla izah edilir ki, belə xidmətlərdən istifadə son hesabda əlavə azad vaxt yaradır , öz həyatını və işini öz şəxsi fikrinə görə təşkil edir ,ailə - məişət problemlərini möhkəmlədir və s.
ödənilən və pulsuz olur.
Öz əhəmiyyətinə görə də həmçinin kommunal – məişət xidmətləri 2 qrupa bölünür.
yaşaması üçün çox mühüm əhəmiyyət kəsb etsin.Bu hər şeydən əvvəl əhalinin mənzillə,məişət elektrik enerjisi ilə,su və qızdırıcı cihazlarla ,həmçinin tibbi xidmətlərlə təmin edilməsi deməkdir.
kinci qrupa isə kütləvi tələbat üçün olan adi kommunal – məişət xidmətləri aid edilir.Buna misal olaraq fərdi sifarişlər əsasında geyimlərin tikilməsi,məişət texnikasının quraşdırılması və təmiri,hamamxana,bərbər,taksi,kino,teatr və s. misal göstərmək olar.
Birinci qrup xidmətlər dövlətin tarif – qiymət siyasətinin təsiri altında olur . kinci qrup xidmətlərin qiymət və tarifləri isə bazar faktorlarının təsiri altında formalaşır.Belə qiymət və tariflərin səviyyəsi coğrafi və mövsümi faktorlardan əsaslı şəkildə asılı olur.Coğrafi faktorların təsiri əsasən müxtəlif şəhər və regionlarda təyin 372
edilən bu növ xidmətlərin qiymət və tariflərində əks olunur.Bundan başqa bir çox xidmətlərə olan tələblərin səviyyəsi mövsümi xarakter daşıdığına görə bu xidmətlərin təklifi də,qiymətlərin səviyyəsi də,belə xidmətlərin tarifləri də mövsümi xarakter daşımalıdır.Belə mövsümi tərəddüdlərə misal olaraq dəmiryol nəqliyyatında gedişə görə əldə edilən biletlər,həmçinin turist xidmətlərinə görə qiymətləri göstərmək olar.Bu xidmətlərə olan tələbat yay mövsümündə kəskin şəkildə artır.Buna görə də yay aylarında sərnişin qatarlarının hərəkət cədvəli,həmçinin biletlər üçün mövsümi qiymətlər,mehmanxanalarda turistlərin qalması üçün tariflər,turist müəssisələrində xidmətlər fəaliyyət göstərir.
Шякил 9.9. Коммунал-мяишят хидмятляри нювляринин структуру
Kommunal – məişət xidmətlərinin strukturu şəkil 9.9-da göstərilmişdir.
Dövlət əhəmiyyətli qiymət və tariflərin qəbul edildiyi çox böyük sosial əhəmiyyəti olan bu mühüm xidmətlərdən başqa həmçinin elə kommunal – məişət xidmətləri vardır ki, burada dövlət orqanları qiymət və tariflər təyin etmək hüquüuna malikdirlər ,amma məcbur deyillər. Хцсуси сосиал ящямиййятли щяйати важиб хидмятляр
Йашайыш сащяси Мяишят електрик енеръиси
Мяишят гыздырыжысы вя газ тяжщизаты Мяишят су тяжщизаты
Тибби хидмятляр Мяишят канализасийасы
Мяишят зибилинин йыьышдырылмасы вя утилизасийасы
Щяйятлярин вя эязинти щиссялярин сахланмасы
Кцтляви тялябя малик коммунал-мяишят хидмятляри Фярди тикиш вя палтарларын тямири
Щамам вя жамашырханалар Бярбярхана
Кимйяви тямизлямя Автосервис
Мяишят техникасынын тямири Шящяр няглиййатында эедиш
Турист хидмятляри Коммунал-мяишят хидмятляринин нювляри
373
RF-nın qanunvericilik subyektlərinə uyğun olaraq aşağıdakı qiymət və tariflərə dövlət tərəfindən tənzimlənmə yerinə yetirilir:
xidmətlərinə olan təhcizat-məişət və ticarət əlavələri;
*Ali və orta məktəblərdə,xüsusiəşmiş məktəblərdə,sənət məktəblərində yerləşən ictimai qida məhsulları müəssisələrinə satılan məhsullara əlavələr;
*uşaq qida məhsullarının qiymətlərinə ticarət əlavələri;
*Uzaq Şimal və ona yaxın yerləşən rayonlarda dəniz, çay və hava nəqliyyatı ilə sərnişin və yük daşınmaları;
Шякил 9.10 Коммунал-мяишят хидмятляри истещлакчыларынын категорийалары
Kommunal-məişət xidmətləri tarifləri bu xidmətlərin səviyyəsinin uçotu ilə formalaşır.Belə ki, birbənzil vahidinə düşən haqq ətraf mühitdən,yeləşdiyi ərazidən,həmin yerin
nəqliyyatla təmin
edilməsindən,rahatlıq səviyyəsindən asılıdır.Nəqliyyat xidmətləri öz sürətliliyi ilə,rahatlığı ilə və s. fərqlənə bilər.
zamanda da imkana uyğun qiymətlərin təyin edilməsi çox mürəkkəb məsələ olmaqla yanaşı həm də vacib sosial aspektə malikdir. Коммунал-мяишят хидмятляринин истещлакчылары
Сянайе мцяссисяляри вя онлара бярабяр истещлакчылар
Эениш вя имтийазсыз ящали даиряляри
Бцджя сферасынын тяшкилатлары вя кянд тясяррцфаты истещлакчылары
Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|