А. Д. Чудаков гиймятляр вя гиймятин
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
376
a 0
P N Шякил 9.11 Мянзил-коммунал хидмятляринин тягдим олунмасына фактики хяржлярин сосиал сащя нормалары асылылыьы .
başına düşən gəliri də hesablanmalıdır.Bu o deməkdir ki,kommunal- məişət xidmətləri tarifləri üçün ödəmələrin həcmi getdikcə artır.Amma tarif normalarının yaranma prinsipi ödəyicini enerjidən istifadə edərkən bir az məhdudiyyət qoymağa məcbur edir.Bazar iqtisadiyyatı şəraitində tariflər sistemi enerji istehlakının stimullaşdirilmasına yönəldilməlidir.
federal,istərsə də regional səviyyədə müəyyənləşdirilməlidir.
Federal səviyyədə mənzil-kommunal xidmətlərin son hədd ölçüsü təyin edilir ki,bu da əhalinin üzərinə qoyulur.Mənzil- kommunal xidmətlərinə tariflərin tənzimlənməsi qaydası və belə tənzimlənməyə mənsub olan xidmətlərin seçilməsi isə yerli orqanların sərəncamına verilir.
Əgər nəzərə alsaq ki,mənzil-kommunal sahəsi xalis monopoliyadır və əhalinin yaşayış şəraitini təyin edir,onda bu sahədə qiymətin əmələ gəlməsi prinsiplərini müəyyənləşdirərkən problemin maliyyə-iqtisadi tərəfini deyil,həm də sosial-siyasi tərəfini nəzərə almaq lazımdır. Yuxarıda göstərdiklərimizlə əlaqədar olaraq mənzil-kommunal sahənin itkisiz iş sisteminə keçirilməsi o deməkdir ki,istehlakçı bütün xidmətləri tam həcmdə ödəyirsə,onda aşağıdakı şərtlər həyata keçirilməlidir :
*tariflərin yüksəldilməsi mərhələli şəkildə həyata keçirilməlidir ;
*pul subsidiyalarının müəyyənləşdirilmiş ünvanlı istiqaməti olmalıdır və əhainin bu və ya digər qruplarına ödənilməlidir ;
*ödənilən pul subsidiyaları aztəminatlı əhali qruplarının sosial müdafiəsinin təmin edilməsinə yönəldilməlidir;
377
Ən əsası odur ki, yerli hakimiyyət orqanları uyğun dotasiyaların ödənilməsi haqqında qərar qəbul etməmiş mənzil-kommunal xidmətləri tariflərinin yüksəldilməsi haqqında heç bir qərar qəbul edə bilməzlər.
Mənzil-kommunal xidmətləri tariflərinin müəyyənləşdirilməsi və uyğun dotasiyaların təyin edilməsi üçün əsas olaraq bu növ xidmətlər üçün əhalinin pul ödəyə bilmək üçün dövlət hesablamaları metodikası rol oynayır.
Əhalinin pul ödəyə bilmək hesabları müxtəlif qruplar üçün ayrı-ayrılıqda aparılmalıdır.
Bir ay üçün bir adam başına düşən P xərcləri 9.11 şəklindəki qrafikdə çəkilmişdir.Bu şəkildə N – həmin region üçün təyin edilmiş bir adam başına düşən sosial mənzil normasıdır, T – həmin regionda 1 kv.m. üçün mənzil – kommunal xidmətlərin faktiki dəyəridir, tg ………. = T.Onda mənzil – kommunal xidmətləri üçün təyin edilmiş haqq ( C ) qrafik şəklində şəkil 9.12 – də belə olacaqdır. Bu şəkildə V - əhaliyə göstərilən mənzil – kommunal xidmətləri üçün ödənilən haqqların mümkün olan səviyyəsidir, yəni tg …….. = H
a 0
C V a 0
D V q Шякил 9.12 Мянзил коммунал хидмятляриня эюря ящалинин юдядийи щагг
коммунал хидмятляриня эюря ящалийя дотасийалар.
378
Müəyyənləşdirilmiş gəlir səviyyəsinə malik olan bir qrup əhali üçün ay ərzində bir adama düşən D hesab subsidiyaları şəkil 9.13.-də göstərilmişdir ( burada q – ay ərzində bir nəfərin payına düşən mənzil-kommunal xidmətləri xərcləridir).
9.3. RAB TƏ X DMƏTLƏR TAR FLƏR
Poçt və elektrik xətləri xidmətləri təbii monopoliyaya aid edilir.Əhalinin yaşayış səviyyəsi onların səviyyəsindən əsaslı şəkildə asılıdır.Buna görə də rabitə xidmətləri üzrə tariflər həm federal ,həm də regional səviyyədə təyin edilir.
Federal səviyyədə tənzimlənən rabitə xidmətləri şəkil 9.14 –də verilmişdir.
Федерал сявиййядя тянзимлянян рабитя хидмятляри Ачыгжа, мяктуб вя баьламаларын эюндярилмяси Почт пул кючцрмяляринин эюндярилмяси
Тонсийа, тягацд вя диэяр сосиал юдямяляринин чатдырылмасы Бейнялхалг телефон данышыглары
Бцджя тяшкилатлары тяряфиндян мялуматларын верилмяси Стандарт вя нормалара уйьун сянайе тяряддцдляринин сынаьы Дювлят телерадио тяшкилатларынын транслйасийасына эюря рабитя хидмятляри Телеграмларын верилмяси
Радиоелектрон вя йцксяк тезликли гурьулар цзря нязарят вя тяфтишин гейдиййаты Маэистрал рабитя каналларынын тягдим олунмасы Телеграф пул кючцрцлмяляринин эюндярилмяси
Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|