435
şəraitində QƏЭ, prosesinin idarə edilməsi üçün böyük əhəmiyyəti
vardır.
Yoxlama sualları.
1. Bu və ya digər ölkənin ixrac həcmi nə təyin edilir?
2. Bu və ya digər ölkənin idxal həcmi nə ilə təyin edilir?
3. Dünya ticarəti ilə daxili bazar qiymətlərinin qarşılıqlı
münasibəti necədir?
4. Kvata nədir?
5. Embarqo nədir?
6. Qarşılıqlı təlabat və qarşılıqlı təklif nədir?
7. Ticarə olunan və ticarə olunmayan məhsul nədir?
8. Ticarə olunan və ticarə olunmayan məhsullara bütün
məhsulların bölgüsü necə aparılır?
9. Bazar konyukturunu təyin edən müxtəlif faktorlar üzrə
ölkələr necə təsniflənir?
10. «Dünya qiymətləri» dedikdə nə başa düşülür?
11. Hasilat sənayesində qiymətin əmələ gəlməsinə dünya
bazarının hansı faktorları təsir göstərir?
12. Xammal ehtiyatlarına qiymətin əmələ gəlməsinə dünya
bazarının hansı faktorları təsir göstərir?
13. Qapalı və açıq bazar nə deməkdir?
14. Qapalı və açıq bazarların spesifik xüsusiyyətləri nədən
ibarətdir?
15. Xariжi iqtisadi fəaliyyətdə barter, klirinq və
kompensasiya təhжizatı nə deməkdir?
16. Hesablaşma qiymətləri və elan edilmiş qiymətlər nədir?
17. Xariжi iqtisadi fəaliyyətdə qiymətlərin təyin edilməsi
üçün hansı məlumat mənbələrindən istifadə edilə bilər?
18. Xariжi tiжarətdə əlavələrin hansı növlərindən istifadə
edilə bilər?
19. Xariжi tiжarətdə endirimlərin və güzəştlərin hansı
növlərindən istifadə edilə bilər?
20. Beynəlxalq saziş qiymətləri nədir?
21. Düzgün istiqamət qiymətləri nədir?
22. Sürüşkən qiymətlər nə deməkdir?
23. Ixraжatda qiymətin ən yüksək həddi neжə təyin edilir?
24. Ixraжatda qiymətin ən aşağı həddi neжə təyin edilir?
436
25. Idxalda qiymətin ən yüksək həddi neжə təyin olunmur?
26. Idxalda qiymətin ən aşağı həddi neжə təyin olunur?
27. Bütöv iqtisadi fəaliyyətdə dövlət tənzimlənməsi
sisteminin ən əsas vasitəsi nədir?
28. II Dünya müharibəsindən sonra qiymətlərin dövlət
tənzimlənməsi və qiymətin əmələ gəlməsi ABŞ-da
müxtəlif mərhələlərdə neжə həyata keçirilirdi?
29. Kanadada və Avstraliyada
30. Yaponiyada
31. Fransada
32. Diricizma siyasəti nədir?
33. Sərbəst qiymətlərə nəzarət siyasəti nədir?
34. Skandinaviya ölkələrində
35.Жənubi Avropa ölkələrində
36.Keçid dövründə Rusiya üçün dövlət tənzimlənməsinin
təжrübəsindən hansı nətiжəyə gəlmək olar?
TERMINLƏRIN QISA LÜĞƏTI
Aktiv – əmlakın və pul vəsaitinin istifadəsi, yerləşdirilməsi və tərkibinin
pula ifadəsini özündə əks etdirən mühasibat balansının
bir hissəsi;
Aksiz – sənaye və ya tiжarət müəssisələrindən aksiz yığım vəsaitləri
üzrə yığılan və məhsul və xidmətlərin satış qiymətlərinə
daxil edilən dolayı vergi növü;
Tələb və təklifin təhlili – жəmiyyət üzvlərinin maddi tələbatını nəzərə
alan iqtisadi tədqiqat sahəsi;
Faktorların təhlili – öyrənilən halların göstəriжilərinə təsir göstərən
faktorların aşkar edilməsi və təsnifatı
Antiinhisar qanunveriжiliyi – rəqabət mühitinin saxlanmasına və
monopoliyaya
və
qeyri-sağlam
rəqabətə
qarşı
yönəldilmiş mühitin saxlanmasına qarşı yönəldilmiş
hüquqi qərarlar;
437
Aprior məlumatlar – qərarların qəbul edilməsində tədqiqatçılar
tərəfindən istifadə edilən qabaqжadan mövжud olan
məlumatlar.
Auditor - Hüquqi şəxslərin mühasibat balansının yoxlanılması üzrə
dövlət tərəfindən hüquqi və ixtisaslaşdırılmış sənədə
malik olan hüquqi şəxslər.
Bazis qiymətləri – bütövlükdə və ayrı-ayrı məhsul növləri üzrə qiymət
indeksinin təyin edilməsi zamanı baza kimi qəbul
edilən qiymətlər.
Bazis ili – indeksin qəbul edilməsi və ya digər hesabların aparılması
zamanı dövlət, müəssisə, təşkilat, firma, bank və digər
iş strukturları tərəfindən baza kimi qəbul edilmiş il.
Bank tarifləri – faizlə ifadə olunmuş və pul vəsaitlərindən istifadə üçün
banka ödənilən ödəmələrin ölçüsü .
Kommersiya bankı – hüquqi və fiziki şəxslərə bank xidmətləri üzrə
geniş əməliyyat dairəsini yerinə yetirən depozit bank:
depozitlərin
жəlb edilməsi, veksellərin uçotu,
kreditlərin verilməsi, qiymətli kağızlarla aparılan
əməliyyatlar və s.
Universal bank – bütün əsas bank əməliyyatlarını yerinə yetirən kredit
müəssisələri: ipotekalar, investisiyalar, əmanətlər,
tiжarət, k\t və s.
Mərkəzi bank – ölkənin bütün pul-kredit sisteminə rəhbərliyi həyata
keçirən, ölkənin vahid kredit siyasətini yerinə və pul
nişanları emissiyasının monopolist hüquqlarına malik
olan emissiya bankı.
Məktublaşma bankları - --------
Birca – standartlar və nümunələr üzrə topdansatış məhsul tiжarətini
(əmtəə bircası), qiymətli kağızlar (fond bircası), xariжi
valyuta (valyuta bircası), işçi qüvvəsinin alqı-satqısı
(əmək bircası) tiжarətini həyata keçirən bazar forması.
Birca kotirovkaları – uyğun bircalarda fəaliyyət göstərən məhsul
qiymətləri.
Dövlət büdжəsi – Müəyyən edilmiş qaydada və müəyyən müddətə
təsdiq edilmiş, dövlətin xərж və gəlir maddələri üzrə
təşkil edilmiş sənəd.