А. Д. Чудаков гиймятляр вя гиймятин
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
77
Burada “həcm (tələb P və təklif S) – qiymət (q)koordinatlarında artıq yuxarıda nəzərdən keçirdiyimiz tələb P = P(q) və təklif S=S(q) qrafikləri qurulmuşdur.Tələbin yaranma nöqtəsi başlanğıc qiymətə q 1 ( P=0 ) uyğun olur.Satıcının məhsulu bazara buraxdığı başlanğıc qiyməti q 2-yə (S=0) bərabərləşir. Əgər q 2 > q 1 olarsa,onda bu bazarda tələbin tarazlaşdırılması baş verə bilməz ( P və S əyriləri kəsişmir),bu da ki,bazarda məhsulun hədsiz çoxluğuna gətirib çıxardı.
Burada ən xarakterik tələb və təklif xətlərinin qiymət oxu ilə onların 1-ci kvadrantda qarşılıqlı kəsişməsi olmadan kəsişməsidir.
Tələb P və təklif S həcmlərinin əvvəlcədən uyğunsuzluğu tamamilə ayrı h bir prosesdir.Bu o deməkdir ki,sıfır başlanğıc qiymətində (q=0)təklif tələbdən yüksək olur ,yəni P(0) sözlə desək,məhsul təklif edilən həcmdə heç havayı da lazım
deyil.Qiymət artarkən ümumi qanunlara uyğun olaraq tələbat daha da azalır,təklif isə ,əksinə,artır.Prosesin gedişatında tələb P və təklif S xətti
daha da ayrılır ,belə başlanğıc həcmində isə bazarda tarazlıq heç bir zaman yaranmır.Şəkil 2.15 – də buna baxa bilərik:
Şəkil 2.15 Təklifin həddindən artıq yüksəldiyi başlanğıc həcmində bazardakı vəziyyətin qrafiki
S
P 1 P,S
p(q) S(q)
q 78
Burada ən xarakterik cəhət tələb və təklif xəttinin tələb və təklif oxu ilə (şaquli oxla)kəsişməsidir.Bu o deməkdir ki,böyük məhsul buraxılışı həcmində,kiçik məhsul buraxılışı həcmində faktiki tələb həcminə uyğun gələn istehsal qeyri rentabelli olur.
Buna görə də istehsalçılar üçün ,topdansatış satıcıları və ümumiyyətlə potensial satıcılar üçün hələ bazara daxil olana qədər bu və ya digər bazarda hansı məhsuldan nə qədər ,hansı qiymətlə və hansı ardıcıllıqla buraxacağı müəyyənləşdirilməlidir.Bu suallara cavab kommersiya uğurları üçün çox mühüm sayılır və onlar nəzərdə tutulan bazar haqqında toplanan düzgün məlumatlara əsaslanmalıdır.Belə məlumatlar marketinq tədqiqatları əsasında formalaşır.
Bəs bazardakı tələb haqqındakı məlumatları bazara çıxmaq üçün məqsədəuyğun sayılan təklif haqqındakı məlumatlardan ayıra bilən marketinq tədqiqatları mexanizmi necə olmalıdır?
Bazardakı tələbi faktiki olaraq baş tutmuş satqı-alqı aktlarının təcrübəli məlumatları üzrə qiymətləndirmək qəbul edilmişdir.
stehsalçı firmanın bazara çıxması üçün aha məqsədəuyğun olan təklifi alış prosesinə qədər potensial alıcıdan edilən sual-cavab nəticələri üzrə qiymətləndirmək qəbul edilmişdir.(məsələn :küçələrdə aparılan sual-cavab).Bu məqsədlə alıcıya adətən xüsusi anket və ya sorğu vərəqəsi şəklində 4-5 sual verilir.Məsələn: ◊ siz adətən 1 gündə,1 həftədə,1 ayda,1 ildə göstərilən məhsuldan nə qədər alırsınız və ya ala bilərsiniz? ◊ aldığınız məhsul mövsümi istehlak məhsuludurmu və bu məhsulun hansı digər xarakterik xüsusiyyətlərini ayırmaq olar? ◊ əgər sizə qeyri məhdud məhsul çeşidi təklif edilsəydi ,siz nə qədər məhsul əldə edərdiniz? ◊ əgər sizə lazım olan vaxtda həmin məhsul və ya onun tələb olunan çeşidi və ya modifikasiyası təklif edilməzsə onda siz həmin məhsulu hansı digər məhsulla əvəz etmək istərdiniz? ◊ əvəz edilən məhsul üzrə qiymət müxtəliflikləri sizin seçiminizə təsir edirmi?
Potensial alıcılar arasında sorğu-sual aparılması – çox ciddi və çətin marketinq əməliyyatıdır.Sorğu-sualın ixtisaslaşmış şəkildə aparılması başlanğıc qiymətlərin həcmi haqqında yüksək dərəcəli faydalı məsləhətlər verə bilər.Əksinə,sorğu-sualın qeyri-ixtisaslaşmış şəkildə aparılması potensial alıcının fikrini tamamilə yayındıra bilər. 79
Müasir şəraitdə ən məqsədəuyğun o sayılır ki,hər hansı bir əhsul üçün adətən istənilən bir qiymət təyin edilmir,burada fərqlilikləri olan qiymət spektri yaradılır.
Məsələn:hər hansı bir məhsul üçün aşağıdakıları bilmək lazımdır (adətən təctübəvi misal kimi müxtəlif mətbəx kombaynları götürülür): ◊ müxtəlif məhsulun modifikasiyasının variantlarının ümumi sayı; ◊ hər bir modifikasiyanın tərkibi; ◊ hər bir modifikasiyanın qiyməti; ◊ hər bir modifikasiyanın ümumi təklif sayına olan nisbi payı.
Aydındır ki,ümumi təklif həcmində hər bir modifikasiyanın nisbi payının məbləği 100 % -ə bərabər olmalıdır.
Təklif edilən məhsul komplektinin 8 variantı üçün qiymət spektri şəkil 2.16 – da göstərilmişdir.
Şəkil 2.16. Təklif edilən əmtəə üçün bir neçə modifikasiyasıyaların qiymət spektri.
Şəkilin məzmunundan məlum olur ki,təklifin çoxluğu yalnız qiymət üzrə orta və yaxud bir neçə bahalı modifikasiyalara aid edilə bilər.Ən ücüz , “asketik”modifikasiyalar məhdud sayda təklif edilməlidir.Ən Komplektin payı Komplektin qiyməti Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|