А. Д. Чудаков гиймятляр вя гиймятин
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
28 Bununla əlaqədar olaraq,
«qiymət-keyfiyyət» münasibətinin formalaşmasına təsir göstərən amilləri nəzərdən keçirmək lazımdır.
Bütün qiymətlər qarşılıqlı əlaqədardırlar və vahid sistem əmələ gətirirlər. Bazar amillərinin təsiri altında qiymətlər dəyişməyə məruz qalırlar. Qiymətlərin qarşılıqlı əlaqəsi və qarşılıqlı asılılığı şərtlənirlər:
Birincisi, fəaliyyət nəticələri qiymətlərlə ifadə olunan müəsisələrin qarşılıqlı əlaqələri ilə;
Ikincisi, qiymətlərin ümumi iqtisadi prinsiplərdə - dəyər qanununda, təklif və təklifin nisbətində və b.- formalaşması ilə.
Əmtəə tədavülü sferasından asılı olaraq bütün qiymətləri bloklar adlanan hissələrə bölürlər. Bu bloklardan əsasları aşağıdakılardır (şək. 1.8):
◊ Sənaye məhsulunun topdansatış qiymətləri; ◊ Tikinti məhsulu qiymətləri; ◊ Kənd təsərrüfatı və sair xammal növlərinin satınalma qiymətləri; ◊ Pərakəndə satış qiymətləri; ◊ Yük və sərnişin nəqliyyatı xidmətlərinin tarifləri; ◊ Kommunal və məişət xidməti tarifləri; ◊ Xarici ticarət dövriyyəsi (ixrac və idxal) qiymətləri; Ərazi təsirindən asılı olaraq bu qiymətlər bütün ölkə ərazisi üçün vahid və ya reqional (qurşaq yaxud zona) qiymətlər ola bilər. Nəqliyyat xərclərinin istehlakçı tərəfindən ödənilməsi xarakterindən asılı olaraq, qiymətlər istehsal yerindəki qiymətlərə, göndərmə xərcləri daxil edilən qiymətlərə, zona qiymətlərinə və bazis məntəqəsi tapşırığı ilə müəyyən olunan qiymətlərə bölünürlər. Şək.1.8-də təsvir olunan qiymətlər sistemi komponentlərini nəzərdən keçirək. Sənaye məhsulu topdansatış qiymətləri- müəssisələrin və istehsalçı firmaların satdığı və satın aldığı məhsul qiymətləridir. Bu anlayış mülkiyyət formasından asılı deyil və bərabər dərəcədə dövlət, xüsusi, səhmdar, kooperativ və digər müəssisələrə tətbiq oluna bilər. Bir qayda olaraq məhsul topdansatış partiyaları ilə satılır və alınır. Alqı- satqının tamamlanması nəticəsində mülkiyyət formasının dəyişməsi 29 mümkündür. Məsələn, səhmdar və ya xüsusi müəssisənin dərman istehsalı üzrə məsulu pərakəndə satış üçün aptek məntəqələrinin dövlət daxil olunur.
şəbəkəsinə
Сянайе мящсулуна топдансатыш гиймяти
Т ик ин ти м ящ су лу н а г ий м ят
М ц яс си ся б у ра хы лы ш г ий м ят и Т ра н сф ер т г ий м ят и С ян ай е то п д ан са ты ш г ий м ят и Биръа сювдяляшмяляри гиймяти
Гиймятляр системи
К/т мящсулуна вя хаммала тядарцк гиймятляри
Сярбяст гиймятляр Истещлак гиймяти
П
ак ян д яс ат ыш г ий м ят ля ри Н яг ли йй ат х ид м ят ин я та ри фл яр
Т о п д ан са ты ш г ий м ят ля ри
Т яс б ит о лу н м у ш г ий м ят ля р М ю вс ц м и г ий м ят ля р С ат ыш г ий м ят и
Х ц су си ч як и г ий м ят и Ил к ин -с о н я м ял ий йа та г ий м ят
Щ яр як ят я м ял ий йа тл ар ын а Коммунал вя мяишят хидмятляриня тарифляр
Харижи тижарят дювриййясинин гиймятляри
М яи шя т хи д м ят ля ри н я та ри фл яр С ер ви ся т ар иф ля р К о м м у н ал х ид м ят ля ри н я Их ра ж г ий м ят и Ид ха л г ий м ят и Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|