A. M. Allahverdiyev m.İ. Bağirova

т е г   (Н  ve  М  protomerləri)  aşkar  edilmişdir.  LDH,  4  ədəd  H 
protomerindən,  LDH
5
  isə  4  ədəd  M  protomermdən  ibarətdir. 
D igər  izofermentlerin  tərkibində  bu  protom edərin  m üxtəlif 
kombinasiyası olur.  İzofermentlər bir-birmdən  kinetik,  elektro- 
foretik,  xromatoqrafik  və  immunoloji  xassəiərine  görə  fərq-
lənir.  Elektroforez  zamanı  m üxtəlif izofermentlər  a ,-,  o^-,  |3-, 
Yr və Yj-proteinlərin sırasında hərekət edir;  LDH,-in  elektrofo- 
retik  m ütəhərrikliyi  ən  yüksək,  LDHj-in  m ütəhərrikliyi  isə  ən 
aşağıdır;  digər  izofermentlər  (LDH
2
;  LDH
3
;  L D H J  isə  bunlar 
arasında orta mövqe tutur.  LDH, ürək əzələsində,  eritrositlordə
və  böyrəyin  qabıq  qatında,  LDH
5
  isə  skelet  əzələlərinde  və 
qaraciyərdə olur.
N orm al göstəriciləri:
LDH:  20-220 V/L 
LDHı: 20-34%
LDH
2
;  28-41%
LDH
3
:  15-25%
LDH
4
:  3-13%
LDH
5
;  6-15%
Artmasına səbəb olan ballar:
Miokard infarktı;  LDH,, LDHj
Böyrəyin kəskin kortikal infarktx:  LDH,/LDH
2
Pem isioz anemiya: LDH,
Bədxassəli  limfoma:  LDH
3
;  LDH^, bə'zən LDHj 
Orağabənzər hüceyrəli anemiya:  LDHj; LDH
2  
Termik yanıq:  LDHj 
Hepatitin başlanğıcı: 
L D H
5  
Ağciyər infarktı və emboliyası;  LDHj; LDH
3  
Prostat vəzisinin karsinoması:  LDH
5  
Xərçəngli xəstələrin 50%-də  LDH fəallığı deyişə bilər. An- 
caq bu  dəyişiklik spesifık  olmadığmdan,  diaqnostik əhəm iyyət 
kəsb etmir.

---

Kreatinfosfokinaza (kreatinkinaza) -  kreatinin  dönər fosfor- 
laşma  reaksiyasını  kataliz  edən  fermentdir.  İnsan  kreatin- 
fosfokinazasmm  tərkibində 
2
  növ  protomer  (submolekulyar 
vahid)  olur:  M  və  B.  Bu  protomerlərin  m üxtəlif  kombi- 
nasiyalan  fermentin 3  izofermentini əm ələ gətirir:  tərkibində 2 
M  protomeri  olan  izoferment  (MM  fraksiyası)  əzələlərdə,  2 
ədəd  В  protomerinin  birləşm əsindən  ibarət  olan  izoferment 
(BB  fraksiyası)  beyində,  m üxtəlif  protomeriərin  kombina- 
siyasından  (MB)  ibarət  olan  izoferment  isə  miokardda  daha 
geniş  yayılmışdır.  Ü rək  əzələsinin  və  ya  skelet  əzələlərinin 
zədələnm ələri  qan  serumunım  kreatinfosfokinaza  aktiviiyinin 
artması  ilə  m üşayiət  edilir.  Bu  zaman  fermentin  aktivliyi  nor­
mal haldakma  nisbətən 20-30  dəfə  artıq ola bilər.  Miokard  in- 
farktı  zamam  serumda kreatinfosfokinazanm  fəallığı  xəsteliyin 
başlanmasmdan 4-8  saat sonra artır,  16-36  saat sonra maksimal 
aktivlik  qeydə  almır,  3-6  gündən  sonra  fermentin  aktivliyi 
normal  səviyyəyə enir.
Normal göstəricildri:
Qadmlarda:  95-140 V/L 
Kişilərdə: 40-174 V/L 
Artmasına səbəb olan hallar:
K əskin miokard  infarktı (infarktdan 3  saat sonra  artır, 36 sa- 
atdan  sonra  ən  yüksək  nöqtəyə  çatır,  4  gün  m üddətində  isə 
normal səviyyəyə enir)
Ü rək çatışmazlığı 
Nefroz
Beyin travması
K əskin fiziki gərginlikden sonra
Rabdomiozit
Ə zələ zədəlenm ələri
Kəskin əzələ travmalan
Kəskin miozit
Reye sindromu
BB izofermentinin artması;
Bə'zi karsinomaiar (yumurtalıq, döş vezisi, prostat)

---

Öd уоПапшп tutulması 
Şokun ağır formalan
İzositratdehidrogenaza  limon  turşusu  dövranınm  (Krebsin 
trikarbon  turşulan  dövranı)  fermentlərindən  biridir.  Bu  fer- 
mentin  3  növü  aşkar  edilmişdir.  Bunlardan  birinin  fəalhğı 
NAD-dan,  digər  ikisinin  fəallığı  isə  NADF-dən  asılıdır.  Fəal- 
lığı  NAD-dan  asılı  olan  izositratdehidrogenaza  mitoxondri- 
iərdə,  fəallığı  NADF-dən  asılı  olan  ferm entlərdən  isə  biri  mi- 
toxondrilərdə,  digəri sitoplazmada lokalizasiya edir.
Normal göstəricisi:
50-180 V/ml
Artmasına səbəb olaıı hallar:
Virus m enşəli hepatit 
M etastatik karsinoma 
Qaraciyər siırozu
Ekstrahepatik öd yollannın tutulması 
Öd yollarının anadangəlmə yoxluğu 
Plasentamn aktiv degenerasiyası 
Plasenta infarktı 
Preeklampsiya 
Proteinsiz qidalanma
6.11. LEYSİNAMİNPEPTİDAZÄ
Leysinaminpeptidaza  spesiflk  tə ’sirli  proteolitik  ferment 
olub,  peptid  zəncirinin N-terminal  hissəsindən  leysin  amintur- 
şusunun aynlmasım tə'm in edir.
Normal  göstəridləri:
Kişilərdə:  80^200 V/ml 
Qadmlarda:  75-185  V/ml 
Artmasma səbəb olan haUar:
Qaraciyər  karsinomasınm  raetastazian  (adətən  serumda 
fermentin  fəallığımn  artması  sidikdə  də paralel  surətdə  artımla 
m üşayiət ediİir).

---

5'-Nukleotidaza  qaraciyər  m ənşəli  izofermentdir.  Bu  fer- 
mentin  aktivliyi  adətən  qaraciyər  alaninamintransferazasınm 
aktivliyinə  paralel  surətdə  artır.  Uşaqlarda  bu  ferraentin  aktiv- 
liyinin  dəyişm əsi  qaraciyər  xəstəliklərinin  diaqnostikası  üçün 
böyük  əhəm iyyet  kəsb  edir.  B ə’zən  qaraciyər  xəstəliklərinin 
gizli  form alan  zamanı  alaninamintransferazanm  fəalhğı  deyiş- 
m ədikdə  də,  5'-nukleotidazanın  fəaUığımn  artması  diaqnosti- 
kaya yardım göstərir.
N orm al göstəriciləri:
0,3-3,2 (Bodansky vahidi)
Artmasma səbəb olan  haUar:
Qaraciyər-öd yollan xəstəlikləri
B ədxassəli  şişiərin  qaraciyər  metastazları  (erkən  göstərici 
ola bilər)
6.13. PLAZMANIN RENİN AKTtVLİYt
Renin -  böyrəklərin  yukstaqloraerulyar hüceyrələrində  sin- 
tez  edilən  spesifik  tə'sirli  proteolitik  fermentdir.  Bu  ferment
qan  plazmasmm 
0
(
2
-qlobulinlər  fraksiyasına  daxil  olan  angio- 
tenzinogen  zülalına  tə'sir  göstərərək,  ondan  dekapeptid  struk- 
turlu angiotenzin I-i aym r.  Angiotenzin I isə qaraciyərdə sintez 
edilən  karboksikatepsinin  tə'siri  nəticəsində 
2
  aminturşu  qah- 
ğını  itirib,  yüksək  damardaraldıcı  tə'sir  xassəsinə  malik  olan 
angiotenzin  II  adlı  oktapeptide  çevrilir.  Angiotenzin  II  damar 
tonusunu  artırmaqla  bərabər,  arterial  təzyiqi  də  yükseldir. 
Bundan əlavə, angiotenzin II böyrəküstü vəzinin qabıq maddə- 
sindən  aldosteron  hormonunun  sekresiyasını  sür'ətləndirir.  Al- 
dosteron  böyrək  borucuqlannda  natriumun  geriyə  sorulmasım 
(reabsorbsiyasmı)  tənzim  edir  və  böyrəklərin  qanla  təchizatım 
azaldır.  Bu proseslər arterial  təzyiqin  artması  ilə  m üşayiət  edi- 
lir.  Böyrək  m ənşəli  arterial  hipertenziyanın  em ələgəlm ə  me- 
xanizmi  bu  orqanın  xəstəlikləri  zamanı  yukstraqlomerulyar 
hüceyrələrin m ə'ruz qaldığı  işemiya şəraitində  renin sekresiya- 
sımn  artması  ilə  əlaqədardır.  Beləlikiə,  plazmanm  renin  aktiv-

---