A. M. Allahverdiyev m.İ. Bağirova

M eqaloblastik anemiyalann spesifik müalicəsindən sonra 
Azalmasına səbəb olan hallar:
Alkoholizm
MiksÖdema
M eqaloblastik anemiyalar 
Eritropoezin patologiyalan
1.6. PLAZMATtK HÜCEYRƏLƏR
Müasir  təsəw ü rlərə  görə,  plazmatik  hüceyrələr  limfositlər- 
dən əm ələ gəlir. Bu hüceyrələrm əsas funksiyası qamma-qlobu- 
linler  (antitellər)  hazıriamaqdan  ibarətdir.  Plazmatik  hüceyrəler 
dəyirmi  və  ya  ellips  şəkilli,  diametri  5-30  mkm  olan  hüceyrə- 
lərdir;  onlara normal  şəraitdə periferik qanda olduqca nadir hal- 
larda rast gəiinir.  Bu hüceyrələrin əsas hissəsi  birləşdirici  toxu- 
mada, sümük iliyində və limfa düyüniərində toplanır. 
Artmasma səbəb olan  hallar:
Hockin  xəstəliyi  (Limfadenoma)
Revmatik artrit
Parazitar  və  bakterial  infeksiyalar,  xüsusen  maİyariya,  və- 
rəm, sifilis və s.
Virus  m ənşəli  xəstəliklər:  çiçək,  infeksion  mononukleoz, 
meningit və s.
Qaraciyər siırozu
Be'zi  orqanlann  (qaraciyer,  böyrək,  prostat  vəzisi)  bədxas- 
səli şişləri 
Mieloma 
Serum xəstəliyi 
Leykozlann xronik formaları 
Allergik proseslərin sensibilizasiya dövrü
Plazmatik hüceyrələrin azalmasmm klinik əhəmiyyəti yoxdur
1.7. LEYKOSİTLƏR
Leykositlər  (ağ  qan  cisimcikləri)  orqanizmin  infeksion  və 
qeyri-infeksİQH  wıggiifffl'i' Eofefverioi  amillord^n  mühafızə  edil- 
m əsində  müjıüm  готегo f q * a n ‘  niiceyrəıərıpır.  Protoplazraa-

---

lannm   mikroskopik  görünüşünə  görə,  leykositlərin 
2
  növü 
ayırd  edilir:
1.  Aqranulositlər (dənəsiz leykositlər)
2.  Qranulositler (dənəli  leykositİər)
Qranulositlərin  3  (eozinofinər,  bazofıllər  və  neytrofillər), 
aqranulositlərin  isə 
2
  növü  (limfositlər  və  monositlər)  ayırd 
edilir.  Bu  hüceyrələr  yüksək  fəaliyyət  spesifıkliyinə  malik 
olub,  orqanizmde  m üxtəlif  mühaflzəedici  fıınksiyalar  daşı- 
yırlar.  O nlann faqositar aktivliyi, hüceyrə və humoral  immuni- 
tet  proseslərində  iştirakı  sayəsində  immun  reaksiyalann  anti- 
mikrob,  antitoksik,  antitelyaradıcı  və  digər komponentləri  hə- 
yata keçirilir.  Bundan  əlavə,  leykositlərdə  heparin  və  histamin 
kimi bioloji aktiv m addələr sintez edilir.
Qanda  ieykositlərin  sayı  mövsümdən,  günəşin  aktivliyindən 
və  orqanizmin m üxtəlif fizioloji  vəziyyətlərindən  (yaş,  hamilə- 
lik,  fiziki  gərginlik,  menstruasiyanın  m ərhələləri  və  s.),  həra- 
çinin patolqji proseslərdən asıh olaraq, dəyişikliyə uğraya bilir.
N orm al g ö stəricü əri: 4000-8800/mm^
1.7.1. N eytrofil leykositlər
Fizioloji  rolu:  neytrofıl  leykositlərin  əsas  fimksiyası  orqa- 
nizmə  düşmüş mikroblan, yad təbiətli  irimolekullu hissəcikləri 
və  orqanizmin  öz  hüceyrələrinin  zədələnm iş  hissələrini  faqo- 
sitoza  uğratmaqdan  (udmaqdan)  və  həzm  etm əkdən  ibarətdir. 
Bu  hüceyrələrin  faqositoza  uğradılacaq  hissəciklərə  doğru  hə- 
rəkəti  xeraotaksis  hadisəsinə  əsaslanır.  Neytrofıllər  C
3
  resep- 
torlan  vasitəsilə  damar  divarmm  endotel  qişasma  yapışır  və 
endotel  hüceyrələrinin  arasmda  olan  sahələrdən  damardanxa- 
ric  raühitə  keçə  bilirlər.  Orqanizmdə  olan  neytrofillərin  yalmz 
1
%-ə  qodəri  qanm  tərkibində  dövr  edir;  onlann  60% -ə  yaxm 
hissəsi  sümük  iliyində  toplamr,  sümük  iliyindən  qana  keçən 
neytrofıllər tezliklə  damarlardan  toxumalara  keçir.  Buna  görə, 
neytrofillərin  40%-dən  artıq  hissəsi  hüceyrəarası  sahədə  olur. 
Damar  daxilində  neytrofıliərin  yaşama  müddəti  1-2  gündür, 
endotel qişanın zədələnm ələri zamanı bu m üddət 
6
  saata qədər 
azala bilər.

---

N orm al  göstəriciləri:  neytrofıllər  leykositlərin  ümumi  miq- 
dannm 47-72%-ni təşİdl edir;  normal halda periferik qanm hər  1 
mkJ-də (mm^) 2000-dən 5500-e qedər neytrofil ola bilər. 
A rtm asın a səb əb  olan  hallar:
M üxtəlif  infeksiyalar  (stafilokokk,  streptokokk,  pnevmo- 
kokk, qonokokk, meninqokokk, E.coli və b.)
Kəskin  iltihabi xəstəliklər, sepsis 
A ğciyər infarktı və qanqrenası 
K əskin miokard infarktı
Qaraciyərin funksiyasına tə ’sir edən dərman preparatlan
Podaqra xestəliyi
Eklampsiyalar
Diabet nəticəsində baş verən komalar
Kəskin qanaxmalar
M üxtəlif mənşəli  kəskin hemolizlər
Fiziki gərginlik
Yenidoğulma dövrü
Yanıqlar
Z əhərlənm ələr
Dehidratasiya
Bədxassəli  şişlər
Leykozlann bə'zi  formalan
M üxtəiif dərman preparatlan  (aldosteron,  fenasetin,  adreno- 
kortikosteroidlər və b.)
Q alxanabənzər vəzinin xəstəlikləri 
Revmatik artritlər 
Derraatomiozitlər 
M üxtəlif m ənşəli hepatitlər 
B ə ’zi travmalar
N eytrofil  leykositlərin azalm asına səb əb  olan h a lla r:
Meqaloblastik anemiya
D əm ir çatışmazlığı  anemiyası
Aplastik anemiya
Kəskin leykozlar
Sümük  iliyinm infıltrasiyası
Aqranulositoz

---

Hipersplenizm
Bə'zi vims raənşəli xəstəliklər (qızdca, suçiçəyi və rikketsiya) 
Bə'zi  bakterial m ənşəli xəstəliklər (malyariya, visseral  leyş- 
manioz)
Vərəm xəstəliyinin ağır formalan 
MüxtəHf zəhərlənm ələr
B ə'zi dərman preparatlan  (antihistaminlər,  antibakterial pre- 
p a ra tla r- sulfanilamidlər, streptomisin və s.)
Radioaktiv şüalanma 
Anafılaktik şok 
Hemodializ 
Qaraciyər sirrozu
Revmatoid artrit (xüsusən Felti sindromu)
Miksödema 
Gauşer xəstəUyi
1.7.2. Eozinofıllər
Eozinofillər  sümük  iiiyində  mieloblastlardan  əm əJə  gəlir. 
Yeni  əm ələ  gələn  eozinofiilər  sümük  iliyində  3-4  gün  qaldıq- 
dan sonra  qan  vasitəsilə  toxumalara  keçir.  Onların  çox  hissəsi 
bağırsaqlann,  qaraciyərin  və  dərinin  hüceyrəarası  sahəsində 
toplanır.  Qanda  olan bütün  leykositlərin  0,5-5%-ni  eozinofıllər 
təşkil  edir  (1  mkl  qanda 200-400  ədəd).  Qanın  1  mkl-də  400- 
dən  artıq  eozinofıl  olmasına  eozinofıliya  deyilir.  Korti- 
kosteroidlər periferik  qanda  eozinofıllərin  saymı  azaldır.  Buna 
görə günün m üxtəlif vaxtlannda götürülən qanda eozinofıllərin 
sayı  fərqli  olduğundan,  səhər  saatlannda  apanlan  analizin  ne- 
ticəsi daha düzgün  hesab edilir.
Artmasma  səbəb olan  hallar:
Bə'zi parazitar xəstəliklər (helmintozlar və malyariya) 
Allergik  xəstəliklər,  xüsusən  bronxial  astma,  allergik  rinit, 
dərman m ənşəli allergiyalar 
B ə’zi dəri xəstəlikləri 
Qanyaradıcı sistem xəstəlikləri 
K əskin mieloblastik leykoz 
Pem isioz anemiya

---