A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 3,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
43 İnsan yalqızdır. O, insanlıq dənizinin içində böyük fırtınalarda iştirak edə bilər. Lakin həyatın əsas müşküllərini o özü tək, kimsəsiz həll etməlidir, açmalıdır. Ömür. Tale. Məhəbbət. Yaradıcılıq. İztirab. Ölüm. Bu əzəli və əbədi qüvvələr qarşısında insan təpə-tənha dayanmışdır. Quyu təkin. İnsan quyu kimidir. Quyunun suyunu içirlər. Lakin onun dibinə düşənlər çoxmudur? Həyat insanın güzgüsündə – quyunun suyunda əks olunur. Lakin günəşi, ağacları, otları, bütün ona baxanları üzünə yapışdıran bu suyun altında nələr vardır? Quyunun dibindən xəbərdar olanların çox qismi onun suyundan ikrah etmir? İnsan təkdir. Həyat, ölüm, eşq, yaradıcılıq problemlərini o tək etməlidir. O Robinzondur. Həyat – Cümə. O – Robinzondur. Ölüm – Cümə. O – Robinzondur. Sevgi – Cümə. O heç yerdən kömək diləmir, heç kəsdən yardım istəmir. Nə atadan, nə anadan, nə arvaddan, nə bacıdan, nə qardaşdan, nə övladdan, nə də dostdan. İnsan kiçik dənizdir. O böyük dənizdən – İnsanlıqdan su sızmaz, ün keçməz qayalarla – öz "mən"iylə, fərdiylə, taleiylə ayrılmışdır. O, heç vaxt böyük dənizlə qovuşa bilməyəcəkdir. İnsan əkiz doğulduqda belə dünyaya tək gəlir. Sevdiyilə, sevdikləriylə, necə deyərlər "can bir qəlb" olsa da, hərfi mənada "can bir qəlb" ola bilmir. Yüz min adamla birlikdə bir bombadan, bir minadan bir partlayışdan ölsə belə tək ölür. İnsanlıq – insanlardan ibarətdir, fəqət insan insanlığın ayrılmaz bir hissəsi deyil. Ayrılan, hər an ayrıla bilən bir hissəsidir. Məsələ bundadır. Hər kəs insanlığın səadəti və ya bədbəxtliyi barəsində düşünür. Lakin insanlıq hər kəsin səadəti və ya bədbəxtliyi haqqında düşünmür. İnsanlığın nə borcuna? İnsanlığın dərdlərini çiynindən atan adam özü haqqında düşünməyə başlayır. O, mərəzlərin ən dəhşətlisi olan özünüanaliz mərəzinə tutulur. Quyunun dibinə, qəlbinin downloaded from KitabYurdu.org 44 quyusuna, könlünün gecəsinə düşür. O, öz daxilində həqiqət axtarır ki, həyatın həqiqətini də anlaya bilsin. O həyatın inkaredilməz həqiqətlərini" öz daxili varlığının təcrübəsiylə yoxlamaq istəyir. Ona elə gəlir ki, əsl həqiqət – insanın özünün şəxsən tapdığı həqiqətdir. O, bu həqiqəti axtarır, tapır, bəli, tapır, amma dalına qulaq asın, tapır, …tapır və şübhələnir, tərəddüd edir, bir də, on da, yüz də yoxlayır və …itirir. Yenidən axtarır, yenidən tapır və yenidən itirir. Təzədən axtarır, tapır, itirir və s və i.a. Axır ki, o qəribə bir həqiqət icad eləyir: yeganə həqiqi həqiqət yeganə həqiqi həqiqətin olmamasıdır. Bütün qalan həqiqətlər nisbidir. Hər şey. Varlığın dərk olunub olunmaması haqqında mübahisə edən filosoflardan tutmuş bir kilo almanın qiyməti haqqında mübahisə edən alıcıyla satıcıya qədər bütün insanların rəyləri, fikirləri, əqidələri nisbidir. Bu böyük həqiqəti tapan insan, onu tapdığı gün insanların əksəriyyətinin gözündə öz insanlığını itirir. Doğrudan da artıq o meyitdir. Canlı meyit. O Xeyir və Şəri dərk etməkdən acizdir, deməli yaşamır, çünki insanların çoxunun fikrincə yaşamaq – bu iki qüvvədən birinin tərəfinə durmaq deməkdir. Həqiqətin nisbiliyini anlayan insan heç bir tərəfə keçə bilmir. Çünki hər iki tərəf özünü Xeyir – müqabilini Şər sayır. Belə insan tərəfləri ayırmır. Onunçün hər tərəf eynidir. Şimal qütbündə dayanan adamçün hər tərəf cənub olan kimi. Şimal qütbündə dayanan adam özünün Şimal qütbündə dayanıb dayanmadığından da şübhəlidir. Bəlkə də o Cənub qütbündə dayanmışdır və hər tərəf onunçün Şimaldır. Axı qütblərin adı da nisbidir. Qütbdə durub-durub üşüyürük. Darıxırıq. Donuruq. Hisslərimiz donur. Beynimiz buz bağlayır. Ürəyimizdə altı ay gecə olur. Boz, nimdaş, rəngi getmiş taksilər sevdiklərimizi bizdən aparırlar. Onları saxlamağa cəhd etmirik. Laqeydliyimizin buzunu əridə bilmirik. downloaded from KitabYurdu.org 45 Çünki yaxşı bilirik, taksini saxlamaq mümkündür. Vaxtı saxlamaq olmaz. Qadını qaytarmaq mümkündür. Keçib gedən dəqiqələri qaytarmaq olmaz. İztirab çəkirik. Amma bilirik, yaxşı bilirik ki, bu iztirab belə keçəri, gedəridir, "gəlimli-gedimlidir. Son ucu ölümlüdür". Ağrıyırıq, amma bilirik, yaxşı bilirik ki, ağrı da dönükdür, vəfasızdır. Vaxt onu bizdən döndərəcək, başqasına yar edəcəkdir. Ağlayırıq. Amma bilirik ki, göz yaşlarımız hərcayi muncuqlar kimidir. Vaxt sabah onu bizdən alıb başqasının gözünü bəzəyəcəkdir. Yarəb! Bəlayi – eşq ilə… Olmaz! Elə ona görə ağrıdır. Uzun zaman iztirab çəkirsən, həqiqətən ağrıya bilmədiyinçün ağrıyırsan, hönkür-hönkür ağlaya bilmədiyinçün hönkür-hönkür ağlayırsan. Bəzən də aldanırsan. Könlün gecəsində məhəbbət ümidlərinə inanırsan, Təskinat, Təsəlli axtarırsan. Bəzən məhəbbətin və onun işgəncələrinin ağrısı elə güclü olur ki, könlündəki diş ağrısını müalicə etməkçün Vaxt-təbibə yox, Ölüm-təbiətə müraciət edirsən. Lakin bu az-az olur. Yalnız hekayə qəhrəmanları sevgilisinin paltosunun vəfasızlığına dözməyib intihar edirlər. Bir də həyatda bu qəhrəmanları yamsılayanlar. Qalan adamlar yaşamaqçün qalırlar. Çox yaşayırlar. Uzun yaşayırlar. Qocalanda isə onlara yalnız cihazların sabit ünsiyyəti qalır. Radionun, televizorun, maqnitafonun. Bir də telefonun. Bəzən içirəm. Amma bu bir yol deyil. Onsuz da axşam içəndə sabah ayıq olursan. Elə bil yuxudan ayılırsan. Yuxu – içkisiz sərxoşluqdur. Sərxoşluq-yatmaqsız yuxu, həmişə yuxularla keçinmək olmaz. Səhərlər sərt, mütləq və amansızdırlar. Daha bizə nə qalır? Yazmaq. Yazmaq. Mümkün olmayan şeylər haqqında yazırıq. Qəhrəmanlıramızı bəxtiyar edirik. Qəhrəmanlarımızın sevdikləri taksilərdə əbədi getmirlər. Getsələr də qayıdırlar. downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 3,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|