207
–Prastite mine, – deyib otaqdan çıxdı və ən nəhayətdə
Mikael də bir bəhanəylə sürüşdü otaqdan.
Otaqda bir mən qaldım və bir də Fərhad. Fərhad demə
bayaqdan məndən yığıbmış və indi tökdü hamısını üstümə. –
Dur gedək, – dedi, – biabır olduq, elə gərək
mədəniyyətsizliyimizi burda göstərəydik? Özünü belə niyə
aparırsan, belə niyə danışırsan. Yaxşı olar ki, desinlər oğlunun
forsuna bax, atasının mədəniyyətinə, savadına, qanacağına bax!
Dur gedək heç olmasa bu biabırçılıq qurtarsın.
Dedim:
–Kəs səsüvü, köpəy oğlun qoduğu. Sən öləsən, Zülfü "Şur"
təsnifini qurtarmayınca buradan çölə ayaq basan kişi deyil.
Farhad gördü ki, yox qırımım ayrıdı. Da söz demədi. O da
keçdi öz istəklisinin yanına. Beləliklə də mən lap tək qaldım.
Hə bir də Zülfünün yanıqlı səsi. Sən öləsən, ömrümdə
muğamata belə ləzzətlə qulaq asmamışdım. Hərdənbir ev
yiyələri gah o qapını, gah bu qapını açıb otağa boylanırdılar.
Bilmirəm da nəyi yoxlayırdılar, muğamatın qurtarıb–
qurtarmadığınımı, yoxsa ki, mən getmişəm, ya yox? Axırda
Fərhad içəri girdi dedi:
–Əşi, söndür bunu da. Bütün evi bu otaqdan didərgin
salmısan.
Elə bu dəmdə muğamat qurtardı və radio dedi:
–Xosume Baku.
Dedim:
–Hə, indi söndürə bilərsən. Çağır qohum–qardaşuvu
gəlsinlər, görüşək gedək.
Mikael, sonra arvadı, nəhayət iki qızı və bir oğlu gəldilər,
görüşdük.
Mikael dedi:
–İnaqda zaxadite.
Meri dedi:
–Hm, da.
Arvadı dedi:
downloaded from KitabYurdu.org
208
–Pirvet.
Oğul da başın yellədi və dedi:
–Poka.
Və bircə kiçik qızı heç nə demədi və mənim şalvarımın
balaqlarına baxıb bir də qaqqıldadı.
Mən də bütün fikrimi cəmləyib dedim:
–Do svidaniə.
Hamı böyük bir ruh yüksəkliyi ilə dedi:
–Do svidaniə, da svidaniya, – və uzun zaman qapıdan
ardımızca baxdılar.
Küçəyə çıxanda Fərhad soruşdu:
–Nu kak?
Da təəccüb eləmədim. Dedim ki, lap əsl sənə layiq
adamlardı, xoşbəxt olun və artıq bir şey demədim. Onu orada
buraxdım və izdihamlı küçədən qaranlıq dar bir döngəyə
çıxdım.
Bu gün gördüyüm şeylər haqda düşünə-düşünə gedirdim ki,
bir də gördüm kimsə lap ayağımın altında zarıdı:
–Ay bala, qurbanın olum, qabağında ölüm sənin, görüm səni
heç vədə neynim, necə eləyim deməyəsən, yazığın gəlsin,
qurban olum, allah sənə ömür versin, möhtac qalmayasan,
zaval görməyəsən, qurbanın ollam, ay bala.
Diksindim. Dönüb baxdım. Çarşabından tanıdım. Bu bayaq
həmin gur, yaraşıqlı küçədə büzüşüb üşüyən dilənçi idi. Oradan
milis qovduğundan gəlib oturmuşdu bu dar qaranlıq dalanda,
bilə-bilə ki, ayda-ildə bir adam keçmir bu dalandan.
Nədənsə həmin dəqiqədə qıçımın yandığını hiss etdim və elə
o saat da anladım ki, qıçımı yandıran cibimdəki əllilikdir.
Çıxarıb əlliliyi arvada uzatdım. Qaranlıqda seçə bilmədi, sonra
da gözlərinə inanmadı və ən nəhayətdə pulu öpdü. Gözlərində
bir ifadə vardı ki, ah, nə deyim?.. Onu bilirəm ki, 55 yaşıma
yaraşmayan bir çevikliklə qaçdım o yerdən uzağa.
Nə isə... heç bilmirəm bunu niyə sizə danışdım. Bilmirəm
bu gün nə olubdur mənə. Baş-ayaq vururam. Özümü də yaman
downloaded from KitabYurdu.org
209
pis hiss eləyirəm. Ürəyim ağrıyır.
1958
downloaded from KitabYurdu.org
210
60-CI İLLƏRİN
H E K A Y Ə L Ə R İ
downloaded from KitabYurdu.org
211
DÖRD ÇAHAR
–Adam gərək hər işi görəndə vicdanla görə, – deyə Murtuz
müəllim çaydan bir qurtum alıb stəkanı qırağa qoydu. – Axı
niyə elə iş görəsən ki, sabah ağzı göyçəyin birisi sənə irad tuta
bilsin. Namus ki, var, ay Zəki, duru su kimi şeydir, bir damla
çirk düşdümü, bulanacaq.
Murtuzla mən eyvanda oturub çay içə-içə söhbət edirdik.
Yayın cırhacırı idi. Murtuz müəllim arvadını Kislovodskiyə
göndərmişdi, özü də sabah Soçiyə gedirdi, mən isə yayı Bakıda
qalmalı idim; qəbul komissiyasının üzvü idim. Söhbət də elə bu
barədə gedirdi.
Murtuz müəllim hələ küncdə-bucaqda gizlənib qalmış bəzi-
bəzi adamlardan danışırdı. Belə-belə adamların bəziləri bəzən
görürsən hansı qaranlıq yollarlasa ali məktəb müəllimliyinə də
yetişir və min fəndlə özlərini qəbul komissiyalarına saldırırlar.
Murtuz müəllim qəndi stəkanda isladıb ağzına qoydu,
çayından bir qurtum da içdi və söhbətinə davam etdi:
–Bəli, dəsgah onda başlayır. Bir ayın içində zalım balası
görürsən özünü elə düzəldir ki, daha nə deyim. Altına o qədər
yığır ki, ondan sonra evini top da dağıtmaz. Canımçün, Zəki,
elə adam tanıyıram ki, hər balı düz min manata verir. Nəqd beş
min sana, bir beş qiymət başının altında.
–Ay Murtuz, o haqq-hesabnan "iki" də gərək iki minə olsun
ki...
–Sən zarafat elə! Canımçün, oğlanlar var ki, bir sessiyada
əlli mini, yüz mini qatlayıb qoyur cibinə. Bəs yayın bu
cırhacırında dəlidir qala Bakıda... Mənim kimi o da gedər
özüyçün Soçiyə, Kislovodskiyə. Yox, bir il, iki il burda istidə
bişə-bişə qalır ki, sonra bütün ömrü boyu kefi haraya gəldi
gedə bilsin... – Birdən Murtuz müəllim duruxub susdu,
üzündən bir kölgə keçdi və gözümün düz içinə baxıb əlavə
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |