A s daminov, B. S. Salimov

Ayiruv 
organlari
: 
voyaga 
yetganlarida 
tana-buyrak 
mezonefrosidan iborat. Buyraklardan bir juft siydik yo’li, siydik pufagi 
orqali kloakaga ochiladi. 
 
Ko’payishi  va  rivojlanishi.
  Baqalarning  ko’payishi  suvda  o’tadi. 
Urug’langan  tuxumdan  lichinka  rivojlanadi.  Bular  baliqqa  o’xshaydi. 
Nafas olishi jabra orqali kechadi. Amfibiyalar ayrim jinsli. Erkak jinsiy 
bezlari  (urug’lari)  buyrak  oldida  joylashgan.  Urug’  Volf  kanali  orqali 
chiqariladi. 
Urg’ochi jinsiy bezlar (tuxumlar) tuxum qo’yish paytida juda xam 
kattaradi va ikralari uzun Myuller kanali orqali chiqariladi. 
Sistematikasi:
 2500 turi bo’lib, 3 ta turkumga bo’linadi.  
1.
 
Oyoqsizlar -  
60  turi  bor.Chuvalchangsimon  ko’rinish  esa  tropik  zonalar  yer 
tagida  yashaydi.  Oyoqlari  yo’q,  ko’zlari  reduksiyalangan.  Urug’lanishi 

---

107 
 
ichki.  Kopulyativ  organi  bor.  Bularga  janubiy  Amerikada  yashovchi 
chervyagalar  va  Janubi-sharkiy  Osiyoda  tarqalgan  seylon  ilon  balig’ini 
vakil qilib olsak bo’ladi. 
2.
 
Dumlilar. 
280  ga  yaqin  turi  bor.  Asosan  shimoliy  Yaqin  Sharqda  tarqalgan. 
Gavdasi  uzunchoq,  yaxshi  rivojlangan  dumi  bor.  Bularga  tritonlarni, 
karpat olovli salamandra, yapon salamandrasini vakil qilib olsak bo’ladi.  
3.
 
Dumsizlar - 
2100  ga  yaqin  turi  bor.  Boshi  yalpoq,  tanasiga  tutashgan,  dumi 
yo’q,  orqa  oyoqlari  oldingisiga  nisbatan  2-3  marta  kattaroq.  Bularga 
baqalar, 
qurbaqalar, 
kvakshalar, 
jerlyankalar 
vakil 
bo’ladi. 
O’zbekistonda  2  ta  tur  amfibiya  -  ko’l  baqasi  va  yashil  qurbaqa 
uchraydi.  Rasm 13.14.15