Ayirish organlari: juda katta - ikkita metanefrik buyrakdan iborat.
Ular uchta pallaga bo’lingan. Uzunchoq yassi tanacha ko’rinishida
bo’ladi. Bittadan siydik yo’li kloakaga ochiladi. Qushlarda siydik pufagi
bo’lmaydi, siydik ikki marta so’riladi.
Ko’payish organi : loviyasimon shaklda 2 juft bo’ladi. Kattaligi yil
mavsumiga qarab turli kattalikda bo’ladi. Urug’dondan urug’ yo’li
orqali kloakaga ochiladi. Urg’ochilarida toq chap tuxumdon yo’liga
ochiladi. Tuxumdon ham ko’payish vaqtida kattalashadi. Tuxum
yo’lining bir uchi tana bo’shlig’iga ochilsa, ikkinchisi kloakaga ochiladi.
Pishib yetilgan tuxum tuxumdondan tana bo’shlig’iga, u yerdan tuxum
yo’li voronkasiga tushadi. Zarodishning taraqqiyoti urug’lanish paytidan
boshlanadi.
Sistematikasi: 2 ta kenja sinfga bo’linadi: 1.Qadimgi qushlar -
arxeopterikslar.
2. Yelpig’ich dumlilar yoki chin qushlar.
Arxeopterikslar o’lib bitgan qushlar bo’lib hisoblanadi. Hozirgi davrda
yashovchi tipik qushlar kenja sinfiga 8600 tur va 3 ta katta turkumga
bo’linadi.
1.Suzuvchilar katta turkumi.
Pingvinlar turkumi.
2. Ko’krak tojsizlar katta turkumi.
A. Afrika tuyaqushlari turkumi.
B. Amerik tuyaqushlari turkumi
V. Avstraliya tuyaqushlari turkumi.
G. Qanotsizlar yoki kivilar turkumi.
3.Ko’krak tojlilar katta turkumi:
A. Nay burunlilar.
B. Pelikansimonlar.
V. Laylaksimonlar.
119
G. G’ozsimonlar.
D. Lochinsimonlar.
Ye. Tovuqsimonlar.
Yo. Turnasimonlar.
J. Baliqchisimonlar.
Z. Kaptarsimonlar.
I. To’tisimonlar.
K. Kakkusimonlar.
L. Yapaloqqushlar va boshqa turkumlarga bo’linadi. Rasm
17.18.19
