A s daminov, B. S. Salimov
Yüklə 4,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
24-rasm. Ko’p qillilar. Neyridaning bosh qismi va ko’ndalang kesimi. Kam qillilar sinfi - Oligochaeta Yomg‘ir chuvalchanglarining uzunligi 15-30sm bo‘ladi. Ba’zi bir tropik mamlakatlarda yashovchi vakillarining tanasi uzunligi, hatto 2m ga etadi. Ularning tanalari bir hil (gomonom) bo‘g‘imlardan tashkil topgan bo‘lib, tashqi metameriyasi ichki metameriyasiga to‘g‘ri keladi. Har qaysi bo‘g‘imning tashqi tomonida 8 tadan ingichka tukchalar bor. Voyaga etgan chuvalchangning 31-37 bo‘g‘imlarida bezli hujayralarni o‘z ichiga olgan belbog‘ bo‘ladi. Yomg‘ir chuvalchangida belbog‘chasi 27-32 bo‘g‘imlarida bo‘ladi. Belbog‘ ko‘payish vaqtida bir necha tuxumlarni ustidan qoplab pilla hosil qilishda ishtirok qiladi. Tananing oldingi qismida bosh o‘simtasi (kuragi) – prostomium mavjud. Tananing eng oxirgi xalqasida anal teshigi joylashgan qismi pigidium deb ataladi. Tananing 6-7 bo‘g‘imidan boshqa qolgan hamma bo‘g‘imlar oralig‘ida, elka tomonida maxsus teshiklar elka poralari bo‘lib ulardan tana bo‘shlig‘ining suyuqligi chiqib turadi va chuvalchangni tuproq qatlamlarida harakatini ancha engillashtirishga yordam beradi. Kam qillilarda parapodiyalar yo‘q. Yomg‘ir chuvalchangining 14- bo‘g‘imida bir juft urg‘ochilik, 15- bo‘g‘imida bir juft erkaklik jinsiy teshigi ochiladi. Erkaklik jinsiy teshigidan to belboqqacha boradigan egatcha bor. Jinsiy qo‘shilish vaqtida bu egatchadan belboqqa qarab urug‘ oqadi. Yomg‘r chuvalchanglari bir guruh oilalardan iborat. Ular orasida lyumbrisidlar (Lumbricidae) oilasi vakillari keng tarqalishga ega. |