Foyda markazlarning
mahsulot turlari bo‘yicha hisobotlari shakllari, (pul biriligida)
|
Ko‘rsatkichlar
|
Jami yil boshidan
|
Mas’ul
|
Sabab
| |
reja
bo‘yicha
|
haqiqatda
|
og‘ish
| |
Toshkent bo‘limi
|
Foyda markazi direktori
(FMD)
|
FMD
| |
Plombir:
|
|
|
|
|
|
-sotishdan olingan tushum
|
450 000
|
500 000
|
50 000
(B)
|
|
Sotish hajmi va talabning
ortishi
| |
-o‘zgaruvchan
xarajatlar
|
261 900
|
270 000
|
8 100
(N)
|
|
Xomashyo narxining oshishi
| |
-marjinal foyda
|
188 100
|
230 000
|
41 900
(B)
|
|
Tushumning oshishi
| |
Tort-muzqaymoq:
|
|
|
|
|
| |
-sotishdan olingan
tushum
|
567 000
|
610 000
|
43 000
(B)
|
|
Sotish hajmi va talabning
ortishi
| |
-o‘zgaruvchan
xarajatlar
|
335 880
|
340 000
|
4 120
(N)
|
|
Xodimlar sonining
ko‘payishi
| |
-marjinal foyda
|
231 120
|
270 000
|
38 880
(B)
|
|
Tushumning oshishi
| |
Mevali muz:
|
|
|
|
|
| |
-sotishdan olingan
tushum
|
126 000
|
127 000
|
1 000
(B)
|
|
Sotish va ishlab chiqarish
hajmining ortishi
| |
-o‘zgaruvchan
xarajatlar
|
27 720
|
35 000
|
7 280
(N)
|
|
Xomashyo narxi va
xodimlar sonining oshishi
| |
-marjinal foyda
|
98 280
|
92 000
|
-7 279
(N)
|
|
Xomashyo narxi va
xodimlar sonining oshishi
| |
1-Filial
|
Foyda markazi direktori
(1-filial FMD)
|
FMD
|
| |
Plombir:
|
|
|
|
|
| |
-sotishdan olingan tushum
|
291 400
|
350 000
|
58 600 (B)
|
|
Ishlab chiqarish va sotish hajmining oshishi, dam olish maskanlariga talabning
oshishi
| |
-o‘zgaruvchan
xarajatlar
|
171 120
|
200 000
|
28 880
(N)
|
|
Ishchilar sonining oshishi,
sotib olish hajmining oshishi
| |
-marjinal foyda
|
120 280
|
150 000
|
29 720
(B)
|
|
Tushumning oshishi
| |
Tort-muzqaymoq:
|
|
|
|
|
| |
-sotishdan olingan
|
87 890
|
80 000
|
-7 890
|
|
Ahol talabining qisqarishi
| |
tushum
|
|
|
(N)
|
|
| |
-o‘zgaruvchan
xarajatlar
|
90 000
|
95 000
|
5 000
(N)
|
|
Materiallar narxining biroz
oshishi
| |
-marjinal foyda
|
-2 110
|
-15 000
|
-12 890
(N)
|
|
Tushumning kamayishi,
xarajatlarning ortishi
| |
Mevali muz:
|
|
|
|
|
| |
-sotishdan olingan
tushum
|
393 750
|
400 000
|
6 250
(B)
|
|
Sotish hajmining oshishi
| |
-o‘zgaruvchan
xarajatlar
|
236 502
|
237 000
|
498 (N)
|
|
Ish haqining oshishi
| |
-marjinal foyda
|
157 248
|
163 000
|
5 752
(B)
|
|
Tushumning ortishi,
xarajatlarning biroz ortishi
| |
2-Filial
|
Foyda markazi direktori
(2-Filial FMD)
|
FMD
|
| |
Plombir:
|
|
|
|
|
| |
-sotishdan olingan
tushum
|
214200
|
220 000
|
5 800
(B)
|
|
Sotish hajmining oshishi
| |
-o‘zgaruvchan
xarajatlar
|
128 520
|
120 000
|
-8 520
(B)
|
|
Ishchilar sonining qisqarishi
| |
-marjinal foyda
|
85 680
|
100 000
|
14 320
(B)
|
|
Xarajatlarning qisqarishi,
tushumning ortishi
| |
Tort-muzqaymoq:
|
|
|
|
|
| |
-sotishdan olingan
tushum
|
210000
|
220 000
|
10 000
(B)
|
|
Reklama orqali sotish
hajmining ortishi
| |
-o‘zgaruvchan
xarajatlar
|
126 000
|
130 000
|
4 000
(N)
|
|
Tannarxning ortishi
| |
-marjinal foyda
|
84 000
|
90 000
|
6 000
(B)
|
|
Tushumning ortishi
| |
Mevali muz:
|
|
|
|
|
| |
-sotishdan olingan tushum
|
108000
|
100 000
|
-8 000 (N)
|
|
Talabning tushishi, qish fasli tufayli sotish hajmining
kamayishi
| |
-o‘zgaruvchan
xarajatlar
|
64 800
|
69 000
|
4 200
(N)
|
|
Materiallar yetkazib berish
xizmatining narxi oshishi
| |
-marjinal foyda
|
43 200
|
31 000
|
-12 200 (N)
|
|
Tushumning keskin
kamayishi, xarajatlarning ortishi
| |
Fabrikaning
tushumi
|
2 448 240
|
2 607
000
|
158 760
(B)
|
Fabrika
direktori
|
Sotish hajmining ortishi
| |
Fabrikaning o‘zgaruvchan
xarajatlari
|
1 441 542
|
1 496
000
|
54 458 (N)
|
|
Xomashyo va materiallar narxi va xodimlar sonining
ortishi
| |
Fabrikaning
marjinal foydasi
|
1 006 698
|
1 111
000
|
104 302
(B)
|
|
Tushum va xarajatlarni
ortishi
|
jadvalda keltirilgan segmentar hisobot bir tomondan har bir mahsulot turi bo‘yicha marjinal daromad miqdorini hisoblash imkonini beradi, ikkinchi tomondan esa shartli-o‘zgaruvchan xarajatlarning oxirgi
moliyaviy natijalarning shakllanishidagi o‘rnini ko‘rsatadi.Ushbu hisobot shakli har bir tarkibiy tuzilma bo‘yicha olinayotgan foyda miqdorini tahlil qilish imkonini yaratadi. Shuningdek, foydaning umumiy miqdoriga har bir mahsulot qancha hissa qo‘shayotganligini ham aniq ko‘rish mumkin.
Bu hisobot shaklining oddiyligi va ortiqcha hisob-kitoblarsiz holda tuzilganligi uchun ham barcha uchun yengil tarzda tushuniladi. Bu yerda bo‘lim va filiallarning ma’muriy-boshqaruv xarajatlari alohida-alohida tovarlar guruhi bo‘yicha taqsimlanmaydi. Chunki bunday xarajatlar hududiy segmentning umumxo‘jalik xarajatlari tarkibida hisobga olinadi hamda oxirida marjinal daromadlar miqdoridan qoplanadi.
Operatsion xarajatlar fabrikaning butun faoliyati bilan bog‘liq bo‘lsada ular faqat Toshkent bo‘limi xarajatlari tarkibida hisobga olinadi. Bunday xarajatlar tarkibiga xodimlarning xizmat safari xarajatlari, fabrikaning ma’muriy va tijorat xarajatlari va shu kabi sarflar kiradi.Bunday xarajatlar fabrikaning umumxo‘jalik xarajatlari deb hisobga olinadi. Bunday xarajatlar alohida hududiy segmentlar o‘rtasida taqsimlanmaydi, ular fabrikaning marjinal daromadi hisobidan qoplanadi.
Foyda bo‘yicha segmentar hisobotni tuzishning yana boshqa bir alternativ varianti ham bor. Unda marjinal daromad ko‘rsatkichi o‘rniga fabrika segmentlari bo‘yicha yalpi foyda ko‘rsatkichi hisoblaniladi.
U quyidagi formula orqali hisoblanadi:
Yf = T - ICht,
bu yerda, Yf – foyda markazining yalpi foydasi, so‘m.;
T – foyda markazining sotuvdan kirim qilgan tushumi miqdori (tashqi haridorlarga, shuningdek ichki iste’molchilar, ya’ni segmentlarga chiqarilgan tovarlar bo‘yicha tushum ham), so‘m;
ICht – foyda markazi tomonidan sotilgan tovarlarning (ish, xizmat) ishlab chiqarish tannarxi (bu ko‘rsatkich to‘g‘ri material xarajatlari, mehnat haqi xarajatlari hamda shu foyda markazi faoliyatiga olib borilgan egri xarajatlar miqdoridan iborat bo‘ladi), so‘m.
Mana shunday yondashuv asosida tuzilgan alohida hududiy segmentlarning hisoboti quyidagi 12-jadval ko‘rinishiga ega bo‘ladi:
Dostları ilə paylaş: |
