A z ə r b a y c a n I q t I s a d I İ s L a h a t L a r
Yüklə 4,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Damazlıq işi
- Heyvandarlığın yem təminatı
- Baytarlıq və fitosanitar xidmətlərlə təminat
- Elm, təhsil, təlim və informasiya məsləhət xidmətləri
- Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları bazarı və ixracı
- Ətraf mühitin qorunması, təbii resursların mühafizəsi və təbii-iqlim amillərinin kənd təsərrüfatına təsirlərinin
- Kənd təsərrüfatının tənzimlənməsi və dövlət dəstəyi
idarəetmə təcrübəsinin olmaması, toxum satışı şəbəkəsinin zəif inkişafı, toxumun keyfiyyətinə nəzarət və sertifikatlaşma işinin kifayət qədər mükəmməl olmaması, rayonlaşdırılmamış və mənşəyi bəlli olmayan sortların nizamsız şəkildə idxalı və istifadəsi, Toxum İstehsalçıları Assosiasiyasının fəaliyyətinin arzuolunan səviyyədə olmaması, seleksiyaçıların müəllif hüquqlarının kifayət qədər qorunmaması və digər problemlər toxumçuluq sahəsinin inkişafına ciddi maneələrdir. • Damazlıq işi Məlum olduğu kimi, yerli cinslər həm süd istehsalı, həm də ət istehsalı baxımından aşağı məhsuldarlığa malikdir. Buna görə də, heyvandarlıq təsərrüfatlarında seleksiya- damazlıq işlərinin elmi əsaslarla aparılması və heyvandarlığın cins tərkibinin yaxşılaşdırılması məqsədilə dövlət büdcəsi vəsaiti hesabına xarici ölkələrdən yüksək məhsuldarlığa malik damazlıq heyvanların idxalı həyata keçirilir və heyvanların süni mayalandırılması işi getdikcə genişləndirilir. 2009-2015-ci illər ərzində “Aqrolizinq” ASC vasitəsilə ölkəyə 18252 baş iribuynuzlu və 5947 baş xırdabuynuzlu damazlıq heyvan gətirilmiş və kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına güzəştli şərtlərlə lizinqə verilmişdir. Bütün bunlarla bərabər, ənənəvi damazlıq metodlarının tətbiqi ilə alınmış heyvan genetik resurslarının toplanması, öyrənilməsi, mühafizəsi və onlar üçün törəmə planlarının hazırlanması da damazlıq işində mühüm əhəmiyyət kəsb edən məsələlərdəndir. • Heyvandarlığın yem təminatı Son dövrlər ölkədə sənaye üsulu ilə xüsusi reseptlər əsasında yem məhsulu istehsalında ixtisaslaşmış yeni sənaye müəssisələri də yaranmağa başlamışdır. Lakin bu məhsullara olan tələbatın böyük hissəsi idxal hesabına ödənilir. Belə ki, 2015-ci ildə 12,8 min ton qüvvəli yem istehsal olunsa da, 100 min tondan çox müvafiq məhsul idxal olunmuşdur. Bundan başqa, quşçuluq təsərrüfatlarında öz tələbatları üçün ildə təqribən 300 min ton qüvvəli yem istehsal olunur ki, bunun da əsas xammal təminatı idxal hesabına həyata keçirilir. •
təminat Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının risklərdən qorunması, heyvan və bitki xəstəliklərinin qarşısının alınması və aradan qaldırılması məqsədilə dövlət dəstəyi hesabına həyata keçirilən baytarlıq və fitosanitar xidmətləri sisteminin inkişafı istiqamətində genişəhatəli tədbirlər həyata keçirilir. Bununla belə, ölkədə mövcud olan 3,8 milyon baş şərti mal-qaraya effektiv baytarlıq xidməti göstərmək üçün 4400 baytar həkim tələb olunduğu halda, Dövlət Baytarlıq Nəzarəti Xidmətinin bütün strukturlarında 2600-ə yaxın baytar mütəxəssisi çalışır ki, bu da tələbatın təxminən 60 faizini ödəyir. Həmçinin baytarlıq təmayüllü elmi-tədqiqat və diaqnostika mərkəzlərində baytarlıq mikrobiologiyası və virusologiyası üzrə elmi kadrlarla, bakterioloq və virusoloqlarla təminatın daha da gücləndirilməsinə ehtiyac vardır. Ümumilikdə isə ölkədə heyvan və bitki xəstəlikləri ilə bağlı risklərin idarə edilməsi işinin təkmilləşdirilməsi üçün Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının (OIE) “Quruda yaşayan heyvanların sanitar-baytarlıq Məcəlləsi”nə və Beynəlxalq Bitki Mühafizəsi Konvensiyasının (IPPC) “Fitosanitar Tədbirlər üzrə Beynəlxalq Standartları”na uyğun olaraq heyvanların və bitkilərin sağlamlığının izlənilməsi və nəzarət üzrə effektiv sistemin yaradılması üçün kompleks fəaliyyət planının hazırlanmasına və tətbiqinə ehtiyac vardır. • Elm, təhsil, təlim və informasiya məsləhət xidmətləri Ölkədə aqrar sahənin problemləri ilə bağlı Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 12 elmi-tədqiqat institutu fəaliyyət göstərir. Həmçinin Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin və Azərbaycan Meliorasiya 8 və Su Təsərrüfatı ASC-nin tabeliyində olan ümumilikdə 4 elmi-tədqiqat institutu qismən aqrar sahəyə aid olan problemlər üzrə fəaliyyət göstərir. Kənd təsərrüfatının müxtəlif sahələri üzrə yüksəkixtisaslı kadr hazırlığının daha da genişləndirilməsi məqsədilə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi və ADA Universiteti arasında 2016-cı il 24 oktyabr tarixində Kənd təsərrüfatı sahəsində biznes idarəçiliyi üzrə beynəlxalq magistr proqramının həyata keçirilməsinə dair Anlaşma Memorandumu imzalanmış və bu çərçivədə 30 tələbə ADA Universitetində müvafiq ixtisas üzrə təhsilə başlamışdır. Ölkədə fermerlərin əksəriyyətinin peşə bilik və bacarıqlarının aşağı olması formal təhsil sistemi ilə yanaşı, qeyri-formal təlim şəbəkəsinin də inkişaf etdirilməsini, başqa sözlə, qısamüddətli və vaxtaşırı təşkil olunmuş kurslarda kənd təsərrüfatı istehsalçılarının peşə bilik və bacarıqlarının artırılmasını zəruri edir. •
təsərrüfatı və ərzaq məhsulları bazarı və ixracı Ölkədə qida məhsullarının zəruri satış şəbəkəsi formalaşsa da, kənd təsərrüfatı məhsullarının ticarəti üzrə bazar strukturları və institutları hələ də lazımi səviyyədə inkişaf etməmişdir. Bazar kanalları dağınıq və bəsit olduğundan, qeyri-formal sektor burada üstünlük təşkil edir. Buna görə də əksəriyyəti kiçik təsərrüfatlardan ibarət olan kənd təsərrüfatı istehsalçılarının, xüsusən də bitkiçilik məhsulları üzrə əlverişli şərtlərlə bazara
çıxışında problemlər mövcuddur. Kənd təsərrüfatı məhsullarının sahədən satış qiyməti ilə son istehlak bazarındakı satış qiyməti arasında böyük fərq vardır. Bu problem, xüsusilə meyvə, tərəvəz və bostan məhsullarının topdan və pərakəndə satışı şəbəkəsinin kifayət qədər inkişaf etməməsindən qaynaqlanır. Azərbaycanda kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının pərakəndə satış dövriyyəsinin həcmi 2015-ci ildə 12,9 milyard manat olmuşdur. 2015-ci ildə bazarın həcm göstəricisi 1990-cı ilə nəzərən 2,5 dəfə çox olmuşdur. Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları ixracının həcmi 2001-2015-ci illər ərzində 11,1 dəfə, 2005-2015-ci illər ərzində isə 2,2 dəfə artmışdır. •
resursların mühafizəsi və təbii-iqlim amillərinin kənd təsərrüfatına təsirlərinin idarə olunması sistemi Ölkədə torpaq və su ehtiyatlarından səmərəli istifadə problemi hazırda aktualdır. mövcud qaydalarda torpaqların münbitliyinin bərpası, artırılması və mühafizəsi ilə bağlı ayrı-ayrı qurumların vəzifələri, habelə bu vəzifələrin həyata keçirilməsi mexanizmləri ilə bağlı konkret müddəalar və təlimatlar yoxdur. Həmçinin müvafiq qurumların əsasnamələrində bununla bağlı bir-birini təkrarlayan funksiyalar təsbit olunmuşdur. Su ehtiyatlarından səmərəli istifadə olunmasının mühüm şərtlərindən biri də suvarma sistemlərinin idarə edilməsi ilə bağlıdır. Su ehtiyatları məhdud olan ölkə kimi, Azərbaycanda suya qənaət edən müasir suvarma üsullarının tətbiqinin genişləndirilməsini stimullaşdırmaq üçün dünya təcrübəsində tətbiq edilən müvafiq dəstək tədbirlərinin görülməsi də aktualdır. Ətraf mühitin qorunmasında ənənəvi kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı ilə yanaşı, ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı məhsullarının istrehsalının stimullaşdırılması da önəmli yer tutur.
• Kənd təsərrüfatının tənzimlənməsi və dövlət dəstəyi Ötən dövr ərzində kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçılarına dövlət tərəfindən müvafiq dəstək sistemi formalaşdırılmış, bu sistemin təkmilləşdirilməsi və şəffaflığının yüksəldilməsi istiqamətində ümumi sahə üzrə dövlət dəstəyi tədbirləri, bitkiçilik sahəsi üzrə dövlət dəstəyi tədbirləri, heyvandarlıq sahəsi üzrədövlət dəstəyi tədbirləri görülmüşdür. Dövlət dəstəyi sistemi və Kənd təsərrüfatında qeydiyyat, uçot və statistika sistemi qurulmuşdur. 2015-ci ildən etibarən Avropa İttifaqı (Aİ) ölkələrinin tətbiq 9 Yüklə 4,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|