A z ə r b a y c a n I q t I s a d I İ s L a h a t L a r
Yüklə 231,39 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə bazar infrastrukturunun inkişafı və istehsalçıların bazarlara çıxışının
- Ətraf mühitin qorunması, təbii resurslardan dayanıqlı istifadə və təbii amillərin kənd təsərrüfatına təsirlərinin
- Aqrar sahə üzrə dövlət tənzimlənməsinin effektivliyinin
- Kənd yerlərində məşğulluğun artırılması və əhalinin rifahının
- Belə ki, qlobal miqyasda kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarına olan tələbatın artım tempi azalma meylinə malikdir.
- 2050-ci ildə bütün dünya üzrə ərzaq istehsalının artırılması zərurəti yaranacaq və hətta inkişaf etməkdə olan
- MÖVCUD VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı və emalı sahəsində mövcud vəziyyət •
Aqrar təhsildə keyfiyyətcə yeni inkişaf mərhələsinə keçidin təmin
edilməsi, kənd təsərrüfatında elmi tədqiqatların planlaşdırılması, aparılması və nəticələrin tətbiqi mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi, aqrar sahənin ehtiyaclarına cavab verən informasiya-məsləhət xidməti şəbəkəsinin formalaşdırılması •
təsərrüfatı məhsulları üzrə bazar infrastrukturunun inkişafı və istehsalçıların bazarlara çıxışının asanlaşdırılması Kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə bazar infrastrukturunun inkişaf
etdirilməsi, kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə bazarın tənzimlənməsi sisteminin təkmilləşdirilməsi, kənd təsərrüfatı və emal sənayesi məhsulları üzrə ixracın təşviqi və dəstəklənməsi. •
resurslardan dayanıqlı istifadə və təbii amillərin kənd təsərrüfatına təsirlərinin idarə olunması İqlim dəyişmələrinin və digər təbii amillərin kənd təsərrüfatına mənfi təsirinin azaldılması mexanizmlərinin işlənilməsi, aqrar sahədə ətraf mühiti mühafizə mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi, kənd təsərrüfatı torpaqlarından və su ehtiyatlarından dayanıqlı istifadə mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi, ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı istehsalının inkişaf etdirilməsi. •
Əlverişli aqrobiznes mühitinin formalaşdırılması üçün tədbirlərin görülməsi, elektron kənd təsərrüfatının qurulması, qeydiyyat, uçot və statistika sisteminin təkmilləşdirilməsi, kənd təsərrüfatını tənzimləyən qurumların potensialının gücləndirilməsi, kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına dövlət dəstəyi siyasətinin inkişaf məqsədləri əsasında təkmilləşdirilməsi, aqrar siyasətin nəticələrinin monitorinqi və qiymətləndirilməsi sisteminin qurulması. •
Kənd yerlərinin sosial-iqtisadi inkişaf siyasəti üzrə potensialının gücləndirilməsi, kənd yerlərində alternativ fəaliyyət sahələrinin inkişafının dəstəklənməsi, yerli icmaların kəndin inkişafına dair təşəbbüslərinin dəstəklənməsi. QLOBAL TRENDLƏR Ötən əsrin 60-70-ci illərindən etibarən geniş miqyas alan və mineral gübrələrin, pestisidlərin və təkmil irriqasiya sistemlərinin tətbiqinin genişləndirilməsi, istehsalın mexanikləşdirilməsi səviyyəsinin yüksəldilməsi və seleksiya-damazlıq işlərinin təkmilləşdirilməsi ilə xarakterizə edilən “Yaşıl inqilab” sayəsində qlobal səviyyədə həm bitkiçilik, həm də heyvandarlıq sahəsində istehsalın əsaslı şəkildə intensivləşdirilməsinə nail olunmuşdur. İstehsalın intensivləşdirilməsinin daha bir zəruri şərti olan kənd təsərrüfatı torpaqlarının konsolidasiyası prosesi də, davamlı kənd inkişafı və təbii ehtiyatların səmərəli idarəedilməsi siyasətinin tərkib hissəsi kimi, kənd təsərrüfatı sahəsində müşahidə olunan daha bir qlobal meyildir. Müasir dövrdə qlobal səviyyədə kənd təsərrüfatı sahəsi “Yaşıl inqilab” mərhələsindən “İkinci yaşıl inqilab” və ya “Biotexnologiya inqilabı” mərhələsinə keçid dövrünü yaşayır. Müasir dövrdə əkin sahələrinin becərilməsində istifadə olunan təkmil texnologiyalar kimi yeni suvarma üsullarının (damla, yağmurlama, tərləmə) və səmərəli əkin metodlarının (laydırsız şum, tirəyə səpin, sıfır becərmə, qarışıq əkin, lazer mala və s.) tətbiqi genişləndirilir. Müvafiq istehsal texnologiyalarının inkişafı ilə yanaşı, aqrar sahədə fəaliyyət göstərən təsərrüfatların idarəedilməsi sisteminin də avtomatlaşdırılması təcrübəsi, xüsusilə inkişaf etmiş ölkələrdə genişlənməkdədir. Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları üzrə qlobal ixracda emal olunmuş, yəni daha yüksək 4 əlavə dəyər yaradılmaqla istehsal olunmuş məhsulların xüsusi çəkisinin getdikcə artması müşahidə olunur. Qlobal səviyyədə yüksək sürətlə gedən urbanizasiya prosesi nəticəsində şəhər əhalisinin ərzaq məhsulları üzrə istehlak göstəricisinin həcmi böyük miqyasda artmışdır ki, bu da ənənəvi kənd təsərrüfatı istehsalı modelinin “şəhər tələbatına yönəlik kənd təsərrüfatı” (“urban demand – oriented agriculture”) yanaşması ilə əvəzlənməsini şərtləndirmişdir. Cəmiyyətin müasir inkişaf mərhələsində kənd təsərrüfatının gələcək inkişafı ilə bağlı çağırışlar, ilk baxışda fərqli görünən iki qlobal trend fonunda müəyyənləşir: •
FAO-nun hesablamalarına görə, ötən 40 il ərzində bu tələbatın ortaillik artım tempi 2,2 faiz olduğu halda, növbəti 40 il ərzində bu göstəricinin 1,1 faizə enəcəyi gözlənilir. O cümlədən inkişaf etməkdə olan ölkələr üzrə bu göstəricilər, müvafiq olaraq, 3,6 faiz və 1,3 faiz səviyyəsində qiymətləndirilir. •
Çünki qlobal miqyasda həyat səviyyəsi standartlarının getdikcə yüksəlməsi trendinə uyğun olaraq ərzaq məhsulları istehsalının strukturunda sağlam və keyfiyyətli məhsulların xüsusi çəkisi getdikcə yüksəlir. Dünya əhalisinin sayının artmasına, habelə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə həyat səviyyəsinin tədricən yaxşılaşmasına görə qlobal miqyasda ərzaq məhsullarına artacaq tələbatın ödənilməsi zərurəti ilə bağlı beynəlxalq çağırışın reallaşmasına maneə yaradan aşağıdakı bir sıra problemlər mövcuddur: • Dünya
miqyasında torpaqların deqradasiyası çox təhlükəli şəkildə artır və dünyanın çox hissəsini əhatə edir. • Kənd təsərrüfatı sahəsindəki fəaliyyətlər qlobal iqlim
dəyişikliklərinə adaptasiya olunmalıdır. • Qlobal miqyasda mövcud olan ədalətsiz ticarət şərtləri inkişaf etməkdə olan, o cümlədən də zəif inkişaf etmiş ölkələrdə ərzaq məhsulları istehsalına mənfi təsir göstərən daha bir ciddi faktor kimi çıxış edir. • Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları qiymətlərinin qlobal səviyyədə müşahidə olunan qeyri-sabitliyi, xüsusilə inkişaf etməkdə olan, o cümlədən zəif inkişaf etmiş ölkələrdə əhalinin ərzağa əlyetərliyini çətinləşdirir, habelə istehsalçıların fəaliyyətinin səmərəliliyini azaldır. • İnkişaf etməkdə olan, o cümlədən də zəif inkişaf etmiş ölkələr kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları istehsalının həcminin artırılması çağırışını reallaşdırmaq üçün kənd təsərrüfatına, bundan daha çox isə bu sahə ilə bağlı istiqamətlərə investisiya qoyuluşunun həcmini artırmalıdırlar. • Qlobal səviyyədə innovativ istehsal və idarəetmə texnologiyalarının tətbiqinin geniş yayıldığı bir vaxtda aqrar sahə üzrə modernləşdirilmiş elm, təhsil və informasiya məsləhət xidmətləri sisteminin mövcudluğu bu sahədə rəqabətqabiliyyətliliyin təmin edilməsi üçün zəruri resurslardan biri kimi çıxış edir. MÖVCUD VƏZİYYƏTİN TƏHLİLİ Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı və emalı sahəsində mövcud vəziyyət • Sahənin ümumi inkişaf trendləri Kənd təsərrüfatı məhsullarının ümumi həcmi 1995-2015-ci illər ərzində faktiki qiymətlərlə 7,7 dəfə (real ifadədə 2,4 dəfə), 2005-2015- ci illər ərzində isə 3,1 dəfə (real ifadədə 38,4 faiz) artmışdır. Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının ÜDM-də payı, neft sektorunun
Yüklə 231,39 Kb. Dostları ilə paylaş:
|