A z ə r b a y c a n I q t I s a d I İ s L a h a t L a r
Yüklə 231,39 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kənd təsərrüfatı sahəsində məşğulluq və kənd yerlərinin inkişafı
- Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı və emalı sahəsinin GZİT təhlili Güclü tərəflər
- Zəif tərəflər
- Təhlükələr
etdiyi metodika əsasında “e-kənd təsərrüfatı” informasiya sisteminin qurulmasına başlanılmışdır. Aİ-nin “İnteqrasiya Olunmuş Nəzarət Sistemi”nin (IACS) prinsiplərinə əsaslanan “e-kənd təsərrüfatı” informasiya sistemi 7 altmoduldan, o cümlədən “Torpaq Sahələrinin İdentifikasiyası”, “Fermer Təsərrüfatlarının Reyestri” və “Subsidiyaya Ərizələrin Qeydiyyatı və Təhlili” modullarından ibarətdir. Beynəlxalq məsləhətçilər qrupu cəlb edilməklə, “Heyvanların İdentifikasiyası və Qeydiyyatı Sistemi”nin yaradılması üçün texniki tapşırığın hazırlanmasına başlanılmışdır. MDB ölkələri arasında ilk dəfə Azərbaycanda Aİ təcrübəsinə uyğun “Fermer Təsərrüfatları Məlumatlarının Monitorinqi Sistemi” (FTMMS) qurulmuşdur. •
təsərrüfatı sahəsində məşğulluq və kənd yerlərinin inkişafı Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatlarına əsasən, son 5 il ərzində ümumi məşğulluq səviyyəsinin 6,8 faiz artımı müqabilində emal sənayesində məşğul əhalinin sayındakı artım 9,3 faiz, kənd təsərrüfatında isə 2,5 faiz olmuşdur. Regionların iqtisadi inkişaf proqramları çərçivəsində yaradılan yeni iş yerlərinin 71 faizi və ya 1,0 milyondan çoxu, habelə yaradılan yeni müəssisələrin 42 faizi və ya 29820-si regionların payına düşür. O cümlədən yeni istifadəyə verilən mehmanxana və mehmanxana tipli obyektlərin 68 faizi və ya 202-si regionlarda fəaliyyət göstərir. Qeyd edilənlərlə bərabər, ölkənin sosial- iqtisadi inkişafının müasir mərhələsində kənd yerlərinin inkişafı siyasətinin qabaqcıl dünya təcrübəsi əsasında təkmilləşdirilməsi aktualdır. Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı və emalı sahəsinin GZİT təhlili Güclü tərəflər • Mövcud təbii resursların (torpaq, su, iqlim ehtiyatlarının) ölkədə kənd təsərrüfatının inkişafı baxımından əlverişli olması; • özəl mülkiyyətə əsaslanan təsərrüfatçılıq ənənələrinin və bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinə əsaslanan aqrar siyasətin formalaşması; • müasir
texnologiyalara əsaslanan yeni emal sənayesi müəssisələri şəbəkəsinin formalaşması; • kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları üzrə istehsalın artım dinamikasının dünya üzrə orta göstəricilərdən yüksək olması; • dövlət müstəqilliyini əldə etdikdən sonra mühüm ərzaq məhsulları ilə ölkənin özünütəminetmə səviyyəsinin yüksəlməsi; • kənd
təsərrüfatı məhsulları üzrə ixracın həcmində yüksək artım dinamikasının mövcudluğu; • kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının müvafiq istehsal vasitələri ilə təminatına güclü dövlət dəstəyinin verilməsi və hazırda istehsal vasitələri ilə təminatın mövcud tələbata uyğun səviyyədə ödənilməsi • həm bitkiçilikdə, həm də heyvandarlıqda istehsalın intensiv üsullarla artırılması üçün dövlət dəstəyi mexanizmlərinin yaradılması; • fəaliyyəti mütərəqqi təsərrüfatçılıq metodlarına əsaslanan aqrobiznes müəssisələrinin yaradılması və bu istiqamətdə təcrübənin tədricən genişləndirilməsi; • beynəlxalq bazarlara yaxın olması (Azərbaycan Rusiya bazarı kimi geniş bir bazara yaxın yerləşir və Avropa və Yaxın Şərq bazarlarına da çıxış imkanları böyükdür); • nisbətən yaxşı inkişaf etmiş kənd infrastrukturunun mövcudluğu. Zəif tərəflər • Mütərəqqi təsərrüfatçılıq metodlarının tətbiqi təcrübəsinin geniş yayılmaması, əksər məhsullar üzrə istehsalın artımında ekstensiv amillərin rolunun böyük olması nəticəsində məhsuldarlıq göstəricilərinin aşağı olması; • əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təminatında problemlərin olması; • bazar infrastrukturunun, o cümlədən satış və anbar infrastrukturunun kifayət qədər inkişaf etməməsi; • məhsulların həm istehsalı, həm emalı, həm də ticarəti mərhələlərində yaradılan əlavə dəyərin yüksəldilməsi üçün mövcud imkanlardan zəif istifadə olunması; • kiçik torpaq sahibliyinə əsaslanan ailə- 10 kəndli təsərrüfatlarının üstünlük təşkil etməsi və bu təsərrüfatların bazaryönümlülüyünün aşağı səviyyədə olması; • aqrar siyasətdə təklifyönümlülüyün (istehsal) tələbyönümlülükdən (bazar) daha üstün olması və ümumilikdə bu siyasətin “dəyər zənciri” yanaşması əsasında təkmilləşdirilməsinə ehtiyac olması; • fermer
tərəfdaşlığının və
kənd təsərrüfatında kooperasiyanın, o cümlədən aqrar-sənaye inteqrasiyasının zəif olması; • emal sənayesi müəssisələrinin fəaliyyətinin yerli xammal mənbələrinə əsaslanmasının kifayət qədər
yüksək olmaması; • istehsalçıların maliyyə resurslarına çıxışının və aqrar sığorta sisteminin zəif inkişaf etməsi;
• fermerlərin öz fəaliyyətini mütərəqqi üsullarla həyata keçirmələri üçün müvafiq sahələrdə bilik və bacarıqlarının aşağı olması; • kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının ətraf mühitin mühafizəsi və təbii resurslardan dayanıqlı istifadə şərtləri kifayət qədər nəzərə alınmadan aparılması; • kənd təsərrüfatı sahəsi üzrə informasiya və məsləhət xidmətləri sisteminin inkişaf etməməsi; • kənd təsərrüfatı və ərzaq siyasətinin effektivliyinin daha da artırılması baxımından mövcud resurslarla bağlı təkmil informasiya bazasının yaradılması işinin (elektron kənd təsərrüfatının, torpaqların elektron kadastr sisteminin və heyvanların identifikasiyası sisteminin qurulmasının) başa çatmaması; • strateji əhəmiyətli ərzaq məhsulu kimi buğda istehsalının rəqabətqabiliyyətliliyinin, xüsusilə mövcud təbii resursların məhdudluğu (taxılçılıq ölkələrindəki kimi geniş torpaq sahələrinin olmaması) səbəbindən aşağı səviyyədə olması; • qida təhlükəsizliyi, kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları üzrə keyfiyyətin idarəedilməsi sisteminin beynəlxalq standartların tələblərinə tam uyğunlaşdırılmaması; • kənd təsərrüfatı problemləri üzrə həyata keçirilən elmi-tədqiqat fəaliyyətlərinin praktika ilə əlaqələndirilməsinin zəif olması. İmkanlar • kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları istehsalı və emalı sahəsinin inkişafının ölkənin ümumi sosial-iqtisadi inkişaf siyasətində prioritet istiqamətlərdən biri kimi müəyyən olunması; • kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları istehsalının artırılmasını stimullaşdırmaq üçün müvafiq dövlət dəstəyinin olması; • kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları bazarı üzrə bazar infrastrukturunun inkişafı və effektiv bazar tənzimlənməsi sisteminin formalaşdırılması tədbirlərinə başlanılması; • sərfəli ixrac bazarlarına coğrafi yaxınlığın və bu bazarlarda əhəmiyyətli mövqenin olması; • ixrac bazarlarına çıxışın artırılması üçün genişəhatəli təşviq tədbirlərinin tətbiqinə başlanılması; • əksər kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı üzrə müqayisəli üstünlüklərin yüksək olması;
• ekoloji təmiz kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi imkanının olması; • aşağı əməkhaqqı xərcləri və işçi qüvvəsinin kifayət qədər olması (bu amil məhsulun maya dəyərinin aşağı olmasına gətirib çıxarır); • milli valyutanın devalvasiyası nəticəsində ölkədə istehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsullarının dünya bazarında rəqabətədavamlılığının daha da artması (məhsul istehsalı xarici valyuta ilə ifadədə daha ucuz başa gəlir və nəticədə qiymət üstünlüyü yaranır); • çoxfunksiyalı kənd təsərrüfatını inkişaf etdirmək imkanı (kənd təsərrüfatı ilə məşğul əhalinin kənd yerlərində iş tapmaq imkanlarının məhdud olduğunu nəzərə aldıqda, kənd turizminin inkişafı və enerji (bio, günəş, külək) istehsalının genişləndirilməsi kənd təsərrüfatı ilə məşğul olanların gəlirlərini artıra, bu da öz növbəsində fermerlərin maliyyə imkanlarını yaxşılaşdıra bilər). Təhlükələr • mövcud təbii resurslar (torpaq və su ehtiyatları) ölkədə kənd təsərrüfatının inkişafı 11 Yüklə 231,39 Kb. Dostları ilə paylaş:
|