Abakdan istifadə 1642 Blez Paskalın (Fransa) ilk hesablama qurğusu olan “



Yüklə 369,59 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix08.08.2018
ölçüsü369,59 Kb.
#61325


 

Tərtibçi: 

Elçin Cəfərov

, versiya: 14.11 

 

İNFORMASİYA TEXNOLOGİYALARININ XRONOLOJİ TARİXİ 



 

e.ə.1200-cü il 

Çində ilk hesablama aləti olan abakdan istifadə 

1642 


Blez Paskalın (Fransa) ilk hesablama qurğusu olan Paskalina cəmləyici maşını hazırlaması 

1673 


Vilhelm Leybnisin (Almaniya) hesab əməllərini yerinə yetirən mexaniki arifmometri yaratması 

1820 


İlk kalkulyatorun satışa çıxarılması 

1830 


Çarlz  Bebic  (İngiltərə)  proqramla  işləyən  hesablama  maşını  (analitik  maşın)  yaratmağa  cəhd 

göstərmişdır. Bebicin ideyaları sonralar universal kompyuterlərin yaradılmasının əsasını qoymuşdur. 

XIX əsr 

Vilyam Şenks adlı bir ingilis müəllim həndəsədə istifadə olunan π ədədinin (“pi”) qiymətini 707 onluq 

rəqəmə qədər hesablamaq üçün 28 il vaxt sərf etmişdi. Müasir kompüter proqramı bu qiyməti bir neçə 

saniyədə hesablaya bilir. Proqramdan ilk dəfə istifadə olunarkən Şenksin hesablamalarında 528-ci onluq 

rəqəmdə xəta olduğu aşkar edilmişdir. 

1930 


A. Turinq (İngiltərə) və E. Post (ABŞ) tərəfindən universal kompyuterlərin yaradılmasının nəzəri əsasları 

inkişaf etdirilmişdir. 

1938 

İlk kompüterlərdən sayılan "V1"  yaradıldı. 



1941 

İkilik say sistemi üzərində qurulmuş ilk kompüter Zuse Z3 hazırlandı. 

XX əsrin 40-cı 

illəri 


Müasir kompyuterlərin əsas iş prinsipləri Amerika alimləri Con Fon Neyman, Q.Qoldsteyn və A.Beris 

tərəfindən verilmişdir. 

1946 

Həmin  prinsiplər əsasında  ABŞ-da  ENİAK  (Electronic  Numerical  Integrator  And  Computer)  adlı 



proqramla  idarə  olunan  universal kompyuterin yaradılması  ilə  həyata  keçirilmişdir  ki,  həmin  tarix  də 

müasir kompyuter texnikasının yaranma tarixi hesab olunur. ENIAC-da komponent bazasının əsası kimi 

vakuum  lampalarından  istifadə  olunmuşdu.  Kompleksə,  ümumən,  17468  lampa,  7200  silisium  diod, 

1500  rele,  70000  rezistor  və  10000  kondensator  daxil  idi.  Onun  işləməsi  üçün  150  kilovat  güc  tələb 

olunurdu.  Hesablamalar  onluq  sistemi  ilə  aparılırdı  və  bir  saniyədə  300  vurma  əməli,  yaxud  5000 

toplama əməli yerinə yetirilirdi. Çəkisi 30 ton olan bu maşın təxminən 167 m2 sahə tuturdu. 

1956 

Bell  laboratoriyasının  əməkdaşları  Uilyam  Şokli,  Con  Barden  və  Uolter  Bertteyn  Nobel  mükafatına 



layiq görüldülər 

1957 


SSRİ  tərəfindən  Yerin  ilk  süni  peyki  buraxıldıqdan  sonra  ABŞ  Müdafiə  nazirliyi  müharibə  vaxtı  ona 

etibarlı informasiya ötürücü sisteminin vacib olduğunu anladı. 

1958 

ABŞ üçün müdafiə sahəsində yüksək texnologiyalar axtaran və tətbiq edən agentlik - ARPA yaradıldı



60-cı illər 

İnformatika  termini  ilk  dəfə  fransızlar  tərəfindən  avtomatlaşdırılmış  informasiya  emalı  sahəsini 

adlandırmaq üçün istifadə edilmişdir. 

60-cı illər 

Ted Nelson tərəfindən "Hiper-mətn" termini işlədildi. 

1964 


Tomas Kurts və Djon Kemeni BASİC proqramlaşdırma dilini yaratdılar. 

1965 


ABŞ-da əsasən IBM (International Business Machines) tərəfindən istehsal olunan və mütəmadi işlədilən 

20 min kompyuter sistemləri mövcud idi. 

1968 

İntel şirkəti yaradıldı. 

1969 


AMD şirkəti təsis olundu. 

1969 


ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network) şəbəkəsi yaradıldı. 

1969 2 


sentyabr 

Özündə 4 universiteti birləşdirən ilk şəbəkə olan ARPANET yaradıldı. 

1969 29 

oktyabr 


İnternetin yaranma tarixi 

1969 


Intel tutumu 1 kb olan operativ yaddaş modullarının istehsalına başladı. 

1969 


Ken Tomson və Denis Ritçi (C dilinin yaradıcısı) UNICS ƏS-in yaradılması üzərində işləyirlər. Tomson 

1 ay ərzində 4 KB yaddaşa malik kompyuterdə UNICS-in ilk versiyasını hazıb hazırlayır. Sonra UNICS-

in adını  UNIX-ə dəyişirlər. 

1971 


Джон Дрейпер (John Draper), известный как Cap'n Crunch, взламывает телефонные системы при 

помощи игрушечного свистка из коробки с кукурузными хлопьями. 

1971 

ARPANET  vasitəsilə  elektron  məktub  göndərilməsinə  imkan  verən  ilk  email-kliyent  proqramı  Rey 



Tomlison tərəfindən yaradıldı. İlk dəfə olaraq @ işarəsi (1980-ci ildə beynəlxalq standart aldı) elektron 

poçt ünvanlarında istifadəçi adıyla domen adını ayırmaq üçün işlədilməyə başlanıldı. 

1972 

NCSA telnet utilitasını hazırlayır. 



1973 

ARPANET-ə  transatlantik  telefon  kabeli  vasitəsilə  B.Britaniyadan  və  Norveçdən  olan  ilk  “əcnəbi” 

təşkilatlar qoşuldu və beləliklə ARPANET beynəlxalq şəbəkəyə çevrildi



 

Tərtibçi: 

Elçin Cəfərov

, versiya: 14.11 

 

1973 


Гордон  Мур  (Gordon  Moore),  председатель  совета  директоров  Intel,  формулирует  знаменитый 

«Закон  Мура»,  согласно  которому  число  транзисторов  в  центральных  процессорах  удваивается 

каждые 18 месяцев. Этот закон остается справедливым уже более 30 лет. 

1973 


FTP protokolu təqdim olundu 

1973 22 may 



Ethernet ixtira olundu 

1975 


Bill Qeyts və Pol Allen Microsoft şirkətini təsis etdilər. 

1976 1 aprel 

Apple Computers şirkəti təsis olundu. 

1977 


Билли Джой (Billy Joy)выпускает BSD, новую UNIX-подобную операционную систему. 

1979 


Microsoft  получает  от  AT&T  лицензию  на  исходный  код  UNIX  и  создает  собственную  версию 

этой операционной системы, получающую название Xenix. 

1980 

DNS (domen adlar sistemi) yaradıldı. 

1980 


@ işarəsi beynəlxalq standart aldı. 

1981 


Microsoft DOS ƏS-nə hüquqları alır və MS-DOS adlandırır. 

80-ci illər 

İBM PC fərdi kompüter fikrini irəli sürdü. Bu kompüterlərdə hətta proqramlaşdırma təminatı da olacaqdı 

(DOS,  Windows).  Первое  использование  термина  «персональный  компьютер»  применено  для 

программируемого  калькулятора  Hewlett  Packard  9100A.  C  начала  1980-х  годов персональным 

компьютером стали называть любую машину, имеющую архитектуру IBM PC. 

1981 

Fərdi kompyuterlərin kütləvi istehsalına başlanıldı. 



1982 

Sun  Microsystems  şirkəti  (SPARC  prosessorları,  Solaris  ƏS,  NFS  fayl  sistemi  və    Java  dili)  təsis 

olundu.  

1982 

Ричард  Столмэн  (Richard  Stallman)  начинает  разработку  бесплатной  версии  UNIX,  которую 



обозначает сокращением «GNU», расшифровывающимся как «GNU's Not Unix». 

1982 


Yazıçı Vilyam Gibson “kiber məkan” anlayışını daxil etdi. 

1982 


SMTP  (Simple  mail  transfer  protocol)  protokolunun  xüsusiyyətləri  dərc  olundu.  SMTP  İnternetdə  ən 

geniş yayılmış elektron məktub mübadiləsi protokoludur. 

1982 

Skott Falmanan ilk smayliki yaradır: « :-) ». 



1983 1yanvar 

ARPANET şəbəkəsi NCP protokolundan TCP/IP keçdi. 

1983 

Путем  разделения  ARPANET  на  несколько  самостоятельных  гражданских  и  военных  сетей 



создается интернет. 

1983 


Том Дженнигс (Tom Jennings) создает FidoNet. Сеть Fido становится наиболее популярной в мире 

общедоступной  компьютерной  сетью  на  последующие  10  лет,  вплоть  до  повсеместного 

распространения интернета. 

1983 


Kevin Poulsen (Dark Dante) ARPANET-ə daxil olduğu üçün həbs olundu. 

1983 


“İnternet” termini ARPANET şəbəkəsinin ardınca möhkəmləndi. 

1984 


ARPANET-ə  ciddi  rəqib  meydana  çıxdı.  Belə  ki,  ABŞ  Milli  Elm  Fondu  universitetlərarası  geniş 

NSFNet  (National  Science  Foundation  Network)  şəbəkəsini  yaratdı.  Bu  şəbəkə  xırda  şəbəkələri 

(həmçinin Usenet və Bitnet) özündə birləşdirirdi və ötürmə qüvvəsi daha böyük (56 Kbit/s) idi. NSFNet-

ə 10 minə yaxın kompyuter birləşdirildi və İnternet adı yavaş-yavaş NSFNet-ə keçməyə başladı. 1990-cı 

illərdə NSFNet İnternet üçün bazis rolunu oynamışdır. 

1984 

CISCO Sytems şirkıti təsis olundu. Onların əsas ideyası müxtəlif binalarda yerləşən kompüterləri vahid 

şəbəkəyə birləşdirmək idi. Bu problemi həll etmək üçün onlar ilk çox protokollu marşrutlayıcı (router) 

yaratdılar. Bu sıçrayış internetin sonrakı inkişafı üçün əhəmiyyətli töhfə oldu. 

1984 


Fred Koen ilk kompyuter virusları yaradır və “kompyuter virusu” termini elmi ədəbiyyatlara daxil edilir. 

1984 


Apple Macintosh System 1.0 təqdim etdi. 

1985 15 mart 

İnternetdə ilk domen olan Symbolics.com qeydiyyata alındı. 

1985 noyabr 

Microsoft Windows 1.0 ƏS-ni 100 dollardan satışa çıxardı. 

 

 



1988 

 

 



CD-ROM ixtira olundu. 

 

Kütləvi kompüterləri sıradan çıxaran ilk virus proqramı olan Robert Morris soxulcanı meydana gəldi. 



Kornel  universitetinin  tələbəsi  Robert  Morrisin  hazırladığı  buproqram  kompüterləri  dondururdu. 

Morrisin  hazırladığı  bu  proqram  bütün  ABŞ  üzrə  6000  universitet  və  hökümət  kompüterini  sıradan 

çıxartdı. Onların bərpası qeyri-mümkün idi.MilliTəhlükəsizlik Agentliyi bölməsinin elmlər direktorunun 

oğlu olan Robert Morris universitetdən qovulur və 3 illik sınaq üçün icbari işlə kifayətlənir və 10.000 

dollar cərimə olunur.  

 

Internet Relay Chat (IRC) İnternetdə real zamanda ünsiyyət vasitəsi olan çat yaradıldı. 

1988-1989 

KanadaFransaAlmaniya və 1992-ci ildə B.Britaniya və Latviya NSFNET vasitəsilə internetə 

qoşuldular və internetin qloballaşması başlandı. 




 

Tərtibçi: 

Elçin Cəfərov

, versiya: 14.11 

 

 

 



1989 

 

 



В  CERN  Labs  (Европейского  совета  по  ядерным  исследованиям),  в  Швейцарии,  разработана 

концепция  WWW.  Её  предложил  знаменитый  британский  учёный  Тим  Бернерс-Ли,  он  же  в 

течение двух лет разработал протокол HTTP, язык HTML и идентификаторы URI. 

 

 



1990 

 

iyun 



ARPANET  şəbəkəsi  fəaliyyətini  dayandırdı.  Həmin  ildə  İnternetə  ilk  dəfə  olaraq  telefon  vasitəsilə 

qoşulma  (dialup  access)  həyata  keçirildi.  NSFNet  keçmiş  əzəmətini  itirməsinə  baxmayaraq  elmi 

potensialın birləşdirilməsi üçün fəaliyyət göstərirdi. Hal-hazırda NSFNet bazasında dünya universitetləri 

arasında çox sürətli rəqəmsal rabitə üçün Internet2 proyekti həyata keçirilir. 

 

Cenevrədə  (İsveçrə)  keçirilən  Nüvə  Tədqiqatları  üzrə  Avropa    Şurasının  toplantısında  Tim  Berners  Li 



tərəfindən URL ixtira olundu. URL İnternetdə fundamental bir yenilik oldu. 

 

İnternet sözü isə ilk dəfə olaraq istifadə olunmağa başladı. 

 

 

1991 



 

 

Dünya hörümçək toru İnternetdə hamıya əlçatan oldu. 



17 sentyabr 

Linus Torvalds Linux ƏS-in ilk versiyasını təqdim etdi. 

6 avqust 

Dünyada ilk veb sayt - info.cern.ch 

 

Kembric  universitetinin  laboratoriyasında  ilk  veb  kamera  işə  salındı.  Bu  veb  kameranın  vəzifəsi  kofe 



maşınına nəzarət etmək və kofenin qurtarması barədə xəbərdalıq etmək idi. 

 

 



1992 

 

22 aprel 



İlk veb brauzer olan NCSA Mosaic təqdim olundu 

 

 



1993 

 

 



Microsoft Windows NT təqdim etdi 

 

FreeBSD ƏS-in ilk versiyası təqdim olundu. 



 

ABŞ administrasiyası ilk dəfə olaraq öz rəsmi veb saytını qəbul etdi. 

 

 

1994 



 

 

Rus riyaziyyatçısı Vladimir Levin Citibank şəbəkəsini sıdıraraq 10 mln. dollar oğurlayır. 



 

Dünyada ilk dəfə olaraq internetdən elektron kommersiya məqsədilə istifadəyə başlanılıb. 

 

Rusiya ilk dəfə olaraq internetə qoşularaq “.ru” domenini qeydiyyatdan keçirtdi. 



 

İlk axtarış sistemi WebCrawler fəaliyyətə başladı 

 

 

1995 



 

 

Kris Lampext (Minor Threat) internetə daxil olmağı qadağan edilən ilk insan olur. 



 

Sun Java proqramlaşdırma dilini yaratdı. 

avqust 

Microsoft Windows 95 və Internet Explorer təqdim olundu. 

24 aprel 

INTRANET termini yarandı. 

 

Ümumdünya  hörümçək  toru  -  WWW  İnternetdə  ötürülən  informasiyanın  həcminə  görə  olaraq  FTP-ni 



(fayl ötürmə protokolunu) də geridə qoyaraq əsas informasiya ötürücüsünə çevrildi. 

 

Azərbaycanda  internetdən  ilk  dəfə  olaraq  istifadə  olunmağa  başlanıldı.  Azərbaycanda  ilk  veb  sayt  - 



science.gov.az oldu. 

 

 



1996 

 

 



IBM  çoxməsələli,  qrafik  istifadəçi  interfeysli  ƏS  olan  OS/2  Warp  version  4  təqdim  etdi.  Microsoft 

Windows  95  ilə  müqaisədə  daha  etibarlı  və  sabit  ƏS  olmasına  baxmayaraq  zaman  keçdikcə  öz 

proqramçılarını itirəcək və bir müddətdən sonra öz varlığını dayandıracaq. 

4 iyul 


ABŞ-ın Müstəqillik günündə Hotmail mail xidməti fıaliyyətə başladı. 

 

İlk internet peydcer olan ICQ yaradıldı. 



 

"Dünya hörümçək toru"-WWW ilə İnternet anlayışları etibarən demək olar ki, eyniləşdi. 

 

 

1997 



 

 

DVD formatının xüsusiyyətləri ictimailəşdi. 



8 mart 

Yahoo! Mail servisi fəaliyyətə başladı. 


 

Tərtibçi: 

Elçin Cəfərov

, versiya: 14.11 

 

15 sentyabr 



Google axratış sistemi fəaliyyətə başladı. 

 

 



1998 

 

15 oktyabr 



Mail.Ru pulsuz poçt xidməti fəaliyyətə başladı. 

 

CIH  virusu  BİOS  yaddaşdakı  məlumatları  silən  ilk  kompyuter  virusu  oldu.  Bununla  da  virusların 

kompyuterlərin aparat təminatına zərər vura bilməyəcəyi barədə mif aradan qalxdı.  

 

 



1999 

 

26 mart 



Melissa virusu meydana çıxdı. 

 

 



 

 

2000 

 

26 iyun 


Yandex pulsuz poçt xidməti fəaliyyətə başladı. 

2001 

 

iyul 



CodeRed soxulcanı bir neçə saat ərzində dünyada yüz minlərlə kompyuteri yoluxdurdu. 

 

Microsoft Windows XP təqdim olundu. 



 

 

2002 

 

 

 



 

 

2003 

 

 

Windows Server 2003 təqdim olundu. 



 

Anonymous müasir sərbəst hakkerlər qrupunun yaradılması. 

6 noyabr 

Microsoft şirkəti proqramlarının zəif yerlərindən istifadə edən xakkerləri tutana 5 milyon dollar mükafat 

vəd etdi. 

 

 

2004 



 

 

7 may 



Netsky və Sasser şəbəkə-soxulcanlarının müəllifi olan Sven Yaşan Almaniyanın şimalında həbs olundu. 

Sentyabr 

IBM dünyada ən sürətli kompyuteri təqdim etdi. Onun sabit performansı saniyədə 36 milyard əməliyyat 

təşkil edir. 

1 aprel 

Gmail poçt xidməti fəaliyyətə başladı. 

 

 



2010 

 

22 yanvar 



Beynəlxalq kosmik stansiyanın ekipajları İnternetə birbaşa giriş əldə etdilər. 

 

 



 

 

2011 

 

3 iyun 


BMT-nin qətnaməsi ilə İnternet əsas insan hüquqlarından biri kimi təsbit olundu 

 

 



2012 

 

30 iyun 



Dünyada İnternetin mütəmadi istifadəçilərinin sayı 2,4 milyarda (dünya əhalisinin 1/3) çatdı. 

 

 



 

 

2013 



 

 

 



 

 

 



 

2014 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

Yüklə 369,59 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə