hemen bütün flirketler 75 milyon Euro sabit
k›ymet tutar›n›n alt›nda bilanço de¤eri
gösteriyor. AYB baz› noktalarda burada
esneklikler de getiriyor. Örnek vermek
gerekirse, özellikle son uygulamalar›nda gelir
da¤›l›m›nda Türkiye ortalamas›n›n alt›ndaki
illerde yat›r›m yapacak olan flirketlerde bu
küçük-orta boy iflletme özelli¤ini aram›yor.
Dolay›s›yla büyük kurulufllar›n gelir da¤›l›m›
ortalamas›n›n alt›ndaki illerde, ki bunlar say›ca
yaklafl›k flu anda 60’a yak›n Türkiye’de,
yap›lacak olan yat›r›mlarda büyük flirketlerin
yat›r›mlar›n› da destekleme yoluna gidebiliyor.
Çok genel bu tan›m› verdikten sonra bir de
özel bafll›k alt›nda Türkiye’ye verilen kredilere
bakmak gerekirse, yine AYB’nin Türkiye’deki
flirketlerin çevre korumaya yönelik veya çevreyi
kirletici yöntemleri gidermeye yönelik
yat›r›mlar›n›n finansman› için açm›fl oldu¤u bir
kredi paketi var. Gene bu çerçevede AYB’nin
daha evvel enerji konusunda do¤algaz ve
do¤algaza ba¤l› enerji üretecek üretim
tesislerinin yat›r›mlar›n›n finansman› konusunda
açm›fl oldu¤u krediler var. Bir de ayr›ca 1999
depreminden sonra deprem yörelerine yönelik,
depremden etkilenen befl flehir ki, bunlar›
Düzce, Bolu, Sakarya, Kocaeli ve Yalova olarak
tan›mlayabiliyoruz; buralarda yap›lacak olan
yat›r›mlara yönelik yine açm›fl oldu¤u krediler
var. Bu iki ana bafll›k alt›nda Türkiye’de küçük-
orta boy iflletmelerin ve belli yerlerde büyük
flirketlerin yapt›klar› yat›r›mlar›n finansman›n› 4
y›ldan 7 y›la kadar de¤iflen vadelerde 1-3 y›la
kadar ödemesiz dönemler verecek flekilde
kredi olsun, finansal kiralama olsun, bu
yöntemlerle finansman sa¤lanmas›na olanak
veren programlar› var Türkiye’ye yönelik
olarak. Dünya Bankas› da 1999’da ilki harekete
geçen, bu senenin bafl›nda da ikincisini
uygulamaya koydu¤u Türkiye’de, ihracata
yönelik çal›flan özel sektörün yat›r›m ve iflletme
sermayesi ihtiyac›n› karfl›lamaya yönelik
uygulad›¤› kredi paketleri var. Burada ilkinde
Türk Eximbank bir arac› banka rolü üstlenmifl
ve belli bafll› ticari bankalara ve de bize kredi
olarak açm›fl ve biz de nihai kullan›c›lara, yani
firmalara kulland›rm›flt›k. Burada TSKB olarak
biz projede ikinci arac› banka görevi üstlendik
ve Türkiye’deki belli bafll› ticari bankalara,
finansal kiralama flirketlerine bunu kanalize
ettik ve onlar da flu anda ihracata yönelik
çal›flan özel sektörün yat›r›mlar›n› finanse
etmek amac›yla bu krediyi kulland›r›yor. Orta
vadede finansman ihtiyac›n›n sa¤lanmas›nda
önemli bir katk› sa¤layacakt›r ve 300 milyon
dolar civar›ndad›r bunun dökümü. fiu anda
uygulamaya konmufl durumda. Bunun
ötesinde, Dünya Bankas›’n›n bu sene
uygulamaya koydu¤u yenilenebilir
kaynaklardan enerji yat›r›mlar› için bir kredi
var. Bunu flöyle tan›mlayabiliriz, barajlar, rüzgar
santralar›, jeotermal santralar gibi yat›r›mlarda
kullan›lmak üzere hareketli, 200 milyon dolar
civar›nda bir orta vadeli kaynak var. A¤›rl›kl›
olarak Türkiye’nin belli bölgelerinde, Dünya
Bankas›’n›n belli koflullar›n› yerine getiren
kurulufllar›n kullanabilecekleri orta ve uzun
vadeli bir kaynak. Özellikle hidrolik santral
yat›r›mlar›nda, uzun vadeler ve uzun ödemesiz
dönemler gerekti¤inden bu da özel sektör
yat›r›mc›lar› için oldukça cazip olacak bir
kaynak gibi duruyor. Ve bu kaynak da bu sene
flu anda operatif hale gelmek üzere.
Volkan A
Ak› Arada bir saptama yap›p bir fley
sormak istiyorum. Bahsetti¤iniz çeflitli
kaynaklar ve limitler var. Dünya Bankas›’n›n,
AYB’nin bütün bu limitlerinden Türkiye’de özel
sektör haberdar m›? Bütün bu limitler
doldurulabilip kulland›r›labiliyor mu? Hakikaten
giriflimciler ya da bahsetti¤iniz özel sektör
10 /
2004
ve orta büyüklükte olanlar flu anda daha çok
faydalanabiliyorlar bunlardan.
M. R
Rauf A
Atefl Uluslararas› piyasalardan baflka
bir kayna¤a dönelim. Son dönemlerde baz›
kurulufllar, bunun örneklerini de kulland›lar,
duyduk bas›nda. ‹slami finansman, ‹slami
kurumlardan yurtd›fl› finansman sa¤lama... Bu
konuyu da Kuveyt Türk Yat›r›m Bankac›l›¤›
Müdürü Arda Akarsu Bey’den alal›m. Siz kurum
olarak eskisiniz ama son dönemlerde daha çok
öne ç›kmaya bafllad›n›z. Ne tür aray›fllar var,
nas›l yararlan›l›yor? Bize bir parça bilgi
verirseniz seviniriz?
Arda A
Akarsu ‹zah etmeye çal›flay›m. ‹lk
olarak flundan bahsedeyim. Her ne kadar bu,
ülkemizde yeni duyulmaya bafllanan bir
enstrümansa da, geçmifli afla¤› yukar› 1970’lerin
ortalar›na dayan›yor. Yani ‹slami finansmanla
u¤raflan kurumlar 1970’lerin ortalar›nda
kurulmaya bafllam›fl. Bunlardan bir tanesi de
bizim ana orta¤›m›z olan Kuwait Finance
House, 1975 y›l›nda kuruldu. Daha sonra da
enstrümanlar art›yor. Finansal kurum say›s›
art›yor. Ve netice olarak bugün afla¤› yukar›
250’ye yak›n ‹slami bankac›l›k yapan, ‹slami
enstrümanlar kullanan finansal kurum oldu ve
flirketleri bu kredileri kullanmak için giriflimde
bulunabiliyor mu? Bunlardan haberdarlar m›?
Yani yeterince kullan›labiliyor mu?
Burak A
Akgüç Gayet tabii. fiöyle söyleyeyim.
fiu hususun alt›n› çizmekte fayda var. fiimdi
Türkiye’deki orta boy iflletmeler ve orta boya
yak›n büyüklükteki küçük iflletmelerin bunlar›
yeterince kullanabildi¤ini söyleyebiliriz ayr›lan
rakamlar çerçevesinde. Çünkü bu demin
bahsetti¤im Global 1, 2, 3, 4 fleklindeki
programlar k›sa zamanda kulland›r›labilen
programlar. Afla¤› yukar› bir y›l içinde bir
global program tamamen kulland›r›labiliyor. Bu
rakamlar art›r›labildi¤i takdirde tabii bunu daha
genifl bir flekilde kulland›rmak mümkün
olabiliyor. Burada AYB’nin mesela e¤itim gibi
sa¤l›k gibi, alanlarda da bu kaynaklar›n
kullan›m›na izin vermesi önemli bir husus.
Çünkü biz bu alanlarda da bu tip özel sektör
yat›r›mc›lar›n›n finansman ihtiyaçlar›na cevap
verebiliyoruz. Rakam›n büyümesi halinde bu
büyüyen rakamlar›n da tahsis edilebilece¤ini
düflünüyorum. Ama bu çerçevede de flu anda
tahsis edilen rakamlar h›zl› ve efektif bir
flekilde kulland›r›labiliyor özel sektör
yat›r›mc›s›na. Dedi¤im gibi, küçü¤ün büyükçesi
2004
/ 11
“‹SLAM‹ F‹NANS KURUMLARINDA
HER TÜR ENSTRÜMAN VAR”
Enstrümanlara bakt›¤›m›z zaman özellikle ülkemizde son
zamanlarda duyulmaya bafllanan, firmalar›n murabaha yön-
temiyle finansman sa¤lamas›. Ne yap›yorlar, belli bir mal sa-
t›n alacaklar› zaman, bir yat›r›ma girecekleri zaman, buna
yönelik olarak sendikasyon sa¤l›yorlar, ki bu a¤›rl›kl› olarak
Körfez ülkelerinden oluyor. Körfez ülkeleri finansman› sa¤la-
yacak firma yerine bu mal› kendisi sat›n al›yor ve belli bir dö-
nem sonunda bunun karfl›l›¤› olan miktar›, üzerine belli bir
kâr pay› koyarak tekrar geri al›yor. Buna biz murabaha diyo-
ruz. Bir di¤er enstrüman “istisna”. ‹stisna ise, proje finansma-
n›n›, tam olarak bizim bildi¤imiz anlamda proje finansman›n›
karfl›layan bir enstrüman. Bir di¤eri “muflaraka”. Muflaraka
varl›k paylafl›m›n› öngörüyor. Bir di¤eri “mubaraba”. Bu ise
kâr paylafl›m›n›. Bir di¤eri ise bizim asl›nda çok yak›ndan bil-
di¤imiz “icara”. ‹car kelimesini zaten kullan›r›z. Leasingin
tam karfl›l›¤›. Al›fl›k oldu¤umuz terimler asl›na bakarsan›z.
Netice olarak tarihsel geçmifline bakarsan›z, 1970’lerin orta-
s›nda bafllayan ‹slami bankac›l›k gelifliyor ve geleneksel ban-
kac›l›k yapan çeflitli finans kurumlar› da buna yönelik olarak
belli bir pazar olmas›ndan dolay›, büyük bir ilgi olmas›ndan
dolay› bununla ilgili bölümlerini kurmaya bafll›yorlar. Örne-
¤in, bunlardan ilki Citigroup. Citibank. Citi Islamic ad›nda
kendisi bir bölüm oluflturuyor. Daha sonra HSBC, UBS, Ame-
rican Express; bunlar özellikle Körfez bölgesinde olan bu il-
giyi karfl›lamak için ‹slami bankac›l›k yapan enstrümanlar›
kullanan kendi bölümlerini oluflturuyorlar.
Örne¤in bizim CitiGroup ile beraber Körfez bölgesine
dönük birtak›m ortak çal›flmalar›m›z var. Körfez Bölgesi de-
miflken isterseniz biraz oran›n buraya bak›fl›ndan da bahse-
deyim. Orada Türkiye’yi çok yak›ndan izleyen bir finans piya-
sas› var. Her türlü detay› en yak›ndan takip eden... Ve Türki-
ye’nin geçmiflteki kötü ekonomik performans›ndan dolay› bu-
raya biraz flüpheyle yaklaflan, fakat flu anda uzun zaman
sonra tek bafl›na bir iktidar olmas› dolay›s›yla da buna biraz
›l›ml› yaklaflan ve Türkiye’ye yat›r›m yapmak isteyen Körfez
ülkelerinde dedi¤im gibi büyük bir finansman grubu var. Fa-
kat benim görüflüm, bunlara bugüne kadar yeterli ilgi göste-
rilememifl.
Yani bir flekilde, ya oradaki bu f›rsat› görememifliz, ya ih-
mal etmifliz. Biz bunu gidermek için, elimizden geldi¤i kadar
oraya ziyaretler düzenliyoruz belli dönemlerde. Belki roads-
how olarak adland›r›labilecek flekilde gidiyoruz, onlar› bilgi-
lendiriyoruz. Buradaki flirketlerin bilançolar›n›, rating rapor-
lar›n› sürekli güncelliyoruz. Özellikle bahsetti¤im gibi mura-
baha konusunda biz 1996’dan beri büyük çapl›, küçük çapl›
çeflitli iliflkiler içindeyiz. Ülkemize afla¤› yukar› 500-600 mil-
yon dolar civarlar›nda toplam bir murabaha sendikasyonu
sa¤lad›k.
ARDA AKARSU