afla¤› yukar› 200 milyar dolar gibi bir varl›ktan
bahsediliyor. Asl›na bakarsan›z ‹slami
bankac›l›kta flu anda hepimizin bahsetti¤i
enstrümanlar›n ço¤unu kaps›yacak
enstrümanlar var. Ancak faiz içermiyor. Ve
‹slami bankac›l›¤›n da en önemli özelli¤i olan
fleffafl›¤› istiyorlar. fieffafl›kta da aranan,
arkas›n›n bir ticarete dayanmas›, bir mal›n
finansman›na dayanmas›, belli bir yat›r›ma
dayanmas›.
M. R
Rauf A
Atefl Peki bu tür yat›r›m, finansman
olanaklar› ifladam›na, yöneticiye, flirketlere nas›l
bir k›stas ya da farkl› bir fley sunuyor
di¤erlerinden? Yani bir faiz, vade ya da ona
benzer... Kullan›c› aç›s›ndan sundu¤u f›rsat ya
da olanaklar nelerdir? Farkl›l›k diyelim daha
do¤rusu...
Arda A
Akarsu ‹lk baflta bahsetti¤im gibi. ‹lk
olarak fleffafl›k var. Yani yat›r›mc›yla müflteri
oturup her konuda yap›lacak ticaretin, mal›n
finansman› vs konusunda anlafl›yorlar ve bunlar
ka¤›t üzerine dökülüyor. Herhangi bir belirsiz
nokta kalm›yor ve anlaflma yap›ld›ktan sonra
olabilecek ekonomik flartlardaki de¤ifliklikler,
kesinlikle bu anlaflmaya yans›m›yor. Bizim belli
dönemlerde yaflad›¤›m›z faizdeki yükselmeler
vs, kesinlikle bunlar yans›m›yor. Ve bu
anlaflmaya sad›k kal›n›yor. Bir di¤er husus da
alternatif bir borçlanma. Niye alternatif, çünkü
o bölgede son y›llardaki birtak›m geliflmelerden
de dolay› Avrupa’dan, Amerika’dan birtak›m
yat›r›mlar›n› tamamen çekmeyen ama çekme
niyetinde olup belli alternatif yerler arayan bir
yat›r›mc› grup var. Türkiye bunlar için, çok
büyük bir f›rsat. Türkiye’ye gayet s›cak
bak›yorlar. Dolay›s›yla alternatif borçlanma
yöntemi olarak ideal bir bölge olmas›.
‹lhami K
Koç Bir de bu ‹slami bonolar var.
Arda A
Akarsu Biz bunu Hazine’ye alternatif
bir borçlanma yöntemi olarak yaklafl›k üç sene
önce sunduk. Çeflitli görüflmelerimiz devam
ediyor. Hazine’nin buna yönelik bir borçlanma
mevzuat› olmad›¤› için, bununla ilgili bir tasar›
haz›rland›. Tasar› üzerinde çal›fl›ld›. Bir yap›
oluflturuldu. Neticede çeflitli kurumlar›n
görüflleri al›n›yor. Maliye Bakanl›¤›,
Özellefltirme ‹daresi, Baflbakanl›k, Hazine
Müsteflarl›¤›... Neticede bir taslak ortaya ç›kt›.
Bunun da yak›n bir zamanda kanunlaflmas›n›
ümit ediyoruz. Dedi¤im gibi aynen özel sektör
için geçerli oldu¤u gibi, borçlanma konusunda
bir alternatif, bir rahatlama getirece¤ini
düflünüyoruz.
12 /
2004
‹LHAM‹ KKOÇ Türkiye’de flirket olarak ne kadar
büyük olursan›z olun bir ratinge tabi
tutuluyorsunuz ve her durumda bu rating
Türkiye Cumhuriyeti’nin ratingi ile s›n›rl›. O
zaman yurt d›fl›na ç›kt›¤›n›z zaman sizin risk
krediniz bunun üstüne ekleniyor yani
borçlanma maliyetiniz her durumda TC’nin
yurt d›fl›ndaki borçlanma maliyetini aflan bir
borçlanma maliyeti olmuyor. Hiç de ucuz
de¤il. Bu dövizli bir borçlanma oldu¤u için,
flirketin kendi faaliyetinden dolay› gelirleri
aras›nda dövizli gelirleri olmas› laz›m, bir
ihracat› olmas› laz›m. Ya da baflka bir
nedenden dolay› dövize dayal› birtak›m
gelirleri olacak. Bunlar olmazsa bu sefer ciddi
bir kur riski oldu¤u için, gene sorunlar ç›k›yor.
Zaten Türk flirketlerinden ihraç edenlere
bakacak olursan›z, çok da fazla yok.Önceleri
bankalar çok fazla ihraç ediyordu.
üzerinde bir finansman sa¤layabiliyorsunuz.
fiirketin büyüklü¤üne ba¤l› olarak 500 milyon
dolara kadar, 1 milyar dolara kadar oradan
finansman sa¤lamak mümkün. Fakat
Türkiye’nin ratinginden dolay› maliyeti çok da
fazla düflük bir alan de¤il.
M. R
Rauf A
Atefl Tamamen kur riskine maruz
kal›yorlar ve mevcut piyasada o kur riskini
almak istemeyebiliyorlar. Temel nokta da
asl›nda risk priminin yüksek olmas›. Alternatif
finansman kaynaklar› aras›nda son dönemde
ortaya ç›kan bir baflkas› da, asl›nda yeni bir
oluflum Türkiye’de... Giriflim sermayesi, eski
ad›yla risk sermayesi... Giriflimcilere ve
ifladamlar›na, flirket yöneticilerine alternatif bir
yöntem olabilir mi, oldu mu Türkiye’de?
Örneklerinden, uygulamalar›ndan hareketle bu
alanda sizin söyleyece¤iniz neler olabilir? Sözü
Murat Özden Bey’e verelim. Murat Bey’den
giriflim sermayesi cephesini dinleyelim.
Murat Ö
Özgen Teflekkür ederim. Bildi¤iniz
gibi, Türkiye’deki flirketlere bakt›¤›n›z zaman
flirketlerin finansman sa¤layabilece¤i birkaç
alan var. Bunlardan birincisi çok do¤al olarak,
bankalardan sa¤layabilecekleri krediler.
fiirketlere ilk kurulduklar› aflamada bakt›¤›n›z
zaman, flirketler genelde ailelerden, sa¤dan
soldan al›nan parayla flirket kuruluyor. Yaln›z
bundan sonra büyümesi için, uzun vadeli bir
krediye, uzun vadeli finansmana ihtiyaç
duyuluyor. Türkiye’ye bakt›¤›m›z zaman
maalesef orada bir s›k›nt› yafl›yoruz. Nedir bu
s›k›nt›? Birincisi k›sa vadeli kredilerin
ço¤unlukta olmas›. Bu k›sa vadeli kredilerle
beraber sizin riskiniz, yapt›¤›n›z yat›r›mlar e¤er
uzun vadeliyse ya da orta vadeliyse, bu k›sa
vadeli kredilerin yenilenip yenilenemeyece¤i.
‹kincisi, bununla do¤ru orant›l› olarak faizlerin
de¤iflken olup olmamas›. Üçüncüsü, alaca¤›n›z
dövize endeksli kredilerin bir flekilde size kur
riski yaflatmas›. Dördüncüsü de, asl›nda
Türkiye’deki hemen hemen hiçbir bankan›n
yapamad›¤›, teminats›z kredinin olmamas›. Yani
bunun karfl›l›¤›nda bir teminat istenmesi. Ya bir
ipotek isteyecek ya da paras› varsa, bu kiflilerin
flahsi kefaleti gidecek. Böyle olunca küçük
KOB‹’lerin finansman bulabilmesi çok
güçlefliyor. Çünkü, ikinci tarafta bu flirketlerin
halka aç›labilmesi var. O yöntemle, bir
finansman sa¤lanabilir. Tabii o zaman da
flirketlerin büyük ve kârl› olmas› gerekiyor. O
taraf da kapal› oluyor.
Üçüncü bir alternatif, stratejik bir orta¤›n
belki gelebilmesi. Bu sefer stratejik bir ortak,
‹lhami K
Koç Körfezdeki yat›r›mlara bak›yoruz
mesela. ‹çkiyle, kumarla ilgili olmayacak. Bu
flirketin faaliyetlerinde, gelirlerinde faiz geliri
var m› yok mu? Faaliyetlere, bu tür fleylere
bak›l›yor mu?
Arda A
Akarsu Bakan var, bakmayan var.
Genellikle sizin bahsetti¤iniz gibi içki, kumar,
sigara vs, bu tip fleylerin olmayaca¤› ürünlere
bak›yorlar.
M. R
Rauf A
Atefl Peki uluslararas› piyasalar,
borçlanma demiflken; ‹lhami Bey’e flirketlerin
uluslararas› borçlanma durumunu soral›m.
Borçlanabilirler mi? Bu tür olanaklar var m›? Bu
alanda çal›fl›yorsunuz; yaflanan örneklerden en
belirgin olanlar› alal›m. Bu arada soru sormak
isteyenler de rahatl›kla yöneltebilirler.
‹lhami K
Koç Burada tabii kast etti¤imizi daha
indirgersek Eurobond piyasas›ndan, Türk
flirketleri ne kadar faydalanabiliyorlar? Bu
asl›nda Türk flirketlerine aç›k bir alan. ‹steyen
Türk flirketi Eurobond ihraç edebiliyor, fakat
kendi içinde k›s›tlamalar› olan bir alan. Nedir?
Birincisi rakam›n büyük olmas›. Yani 3-5
milyon dolarl›k bir borçlanma için, d›flar›ya
gidip bir Eurobond ihrac› söz konusu de¤il.
Asgari 100 milyon dolarl›k bir büyüklük olacak
ki gidebilsin. ‹çerideki flirketin de bu kadarl›k
bir borçlanmay› kald›rabilecek bir flirket olmas›
gerekiyor. Zaten bafltan o piyasay›,
Türkiye’deki büyük flirketlere aç›k bir piyasa
olarak görmek laz›m. ‹kincisi, bunun maliyeti
hiç de ucuz de¤il, fakat bunun temel nedeni
flu.
M. R
Rauf A
Atefl Olmamas›n›n nedeni
bulamamalar› m›, yoksa böyle bir giriflim
yapmamalar› m›?
‹lhami K
Koç Dedi¤im gibi maliyeti o kadar
ucuz de¤il, rakam büyük. Her durumda rakam
büyük. Bir defa flirketin büyük olmas›
gerekiyor. Bir de ülke ratinginden dolay›
aflam›yorlar. Örnek vermek gerekirse,
Kazakistan’›n ülke ratingi bizden daha iyi ve bu
nedenle birçok Kazak flirketi özel flirket olmasa
dahi, kamu flirketi ço¤u, ç›k›p uluslararas›
piyasalarda Eurobond ihraç ederek kaynak
sa¤layabiliyor. Çok rahat yap›yorlar bunu ama
biz yapam›yoruz. Bize bakarsan›z Turkcell var
özel sektör flirketi olarak, Vestel var. Bunun
d›fl›nda sayabilece¤imiz do¤ru düzgün bir flirket
yok. Yani biraz önce Arda Bey’in söyledi¤i
gibi, dedik ki büyük flirketler aç›s›ndan, bir
alternatif finansmand›r, çok büyük rakamlar,
tavanlar sa¤lanabilmesi aç›s›ndan önemlidir. Bir
anda ç›kt›¤›n›z zaman 100 milyon dolar›n
2004
/ 13