Abdurashid to xtaboyev
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
| orotga
ega bo ‘lish imkoniyatini yaratishi zarur. Rahbarlikdahokim iyat.TashkilotlardarahbarningasosiyfaoIiyatiodam lar bilan ishlashdan iboratdir. Rahbar jam oa oldiga qo‘yilgan maqsadlarni son va sifat k o ‘rsatkichlari bo‘yicha bajarishi uchun xodimlaming bilimi, kasbi, intilishlari va xulq-atvoridan maqsadga muvofiq foydalana bilishi va ulami bir oqimga y o ‘naltira olish qobiliyatiga ega bo‘lishi kerak. Tashkilot faoliyati natijalariga rahbam ing ta ’siri juda kattadir. Yaxshi tashkilotchining muhim sifatlaridan biri uning mehnatni xodimlar orasida ularning tajribasi, qobiliyati, shaxsiy xislatlarini hisobga olgan holda taqsimlaybilishidadir.Talabchanlik,ya’niberilgantopshiriqningbajarilishini o ‘z vaqtida nazorat qilish va talab qilish ham tashkilotchi rahbaming muhim 15 sifatlari jum lasiga kiradi. Shu bilan birga o ‘z qo‘l ostidagi xodimlarr tarbiyalash rahbaming doimiy diqqat markazida boMishi kerak. Har b rahbar muntazam ravishda xo‘jalik, tashkilotchilik va tarbiyaviy ishlari birga qo‘shib olib borishi zarur. Rahbar jam oa a ’zolarini tarbiyalashd; birinchi navbatda, tartib-intizomni y o ‘lga qo‘yishi lozim. Bu masalad uning o ‘zi xodimlariga o ‘m ak bo‘lishi kerak. Rahbarlar faoliyati serqirra va turli-tumandir. Ularning mehnatini faq< aqliy mehnat desak, yetarli bo‘lmaydi. Rahbar har xil m a’muriy-tashkili yechimlami qidirish jarayonida muhandis-texnik xodimlar, ixtirochil; bilan birga ijodiy mehnat bilan ham shug‘ullanadi va bu ishlarni ketma-k< emas, balki parallel ravishda amalga oshiradi. Rahbaming m a’muriy-tashkiliy va tarbiyaviy faoliyati bilan bogMi bo‘lgan ishlarni olti turga bo‘lish mumkin: tashkilotchi, tarbiyach boshqaruvchi, muvofiqlashtiruvchi, nazoratchi va baholovchi. Tashkilotr samarali boshqarish va rahbarlik vazifalarini muvaffaqiyatli amalga oshiris uchun rahbarlar xodimlarga umumiy maqsadlar y o iid a ta ’sir ko‘rsa1 bilishlari, hukm o‘tkaza olishlari zarur. Buning uchun ular ta’sir o‘tkazis va hokimiyatning yo‘llari va vositalarini chuqur o ‘rganishlari lozimdi Zero rahbarlikning asosini bo‘ysunuvchilarga ta’sir o ‘tkaza olish imkoniya tashkil etadi. T a ’s ir - bu bir rahbaming bo‘ysunuvchilaming xatti-harakatlari, xulc atvori, munosabatlari va hokazolarida o ‘zgarish sodir etuvchi har qanda xatti-harakatidir. Ta’sir ko‘rsatish usul va vositalari turlichadir: imc ishoradan tortib, tazyiq o'tkazishgacha. Samarali boshqarish uchun rahbs ta ’sir etish mexanizmlari va o ‘z hukmini o ‘tkazishni bilishi zarur. H o k i m i y a t (hukm o‘tkazish) - bu boshqalam ing xatti-harakatlari v xulq-atvoriga ta’sir eta olish imkoniyati. Boshqarishda hokimiyatning zarurligi shundan kelib chiqadiki, rahb; faoliyati o‘zining ta’sir o ‘tkazish zanjiri doirasida va undan tashqaric ko‘pginaodam largabog‘liqb o ‘ladi. Shuning uchun ungarasmiyvakolatlarg qo'shim cha ravishda hokimiyat hamda undan mos holda foydalanis imkoniyati zarur. Sosiolog olim Robert Birstedning ta’kidlashich «hokimiyat har bir tashkilotning orqasida turadi va uning strukturasii ushlab turadi. Hokimiyatsiz tashkilot ham, tartib ham yo‘qdir». Hokimiyat turli xil ko‘rinishlarda boMishi mumkin. Ularning besh asosi shakli mavjud bo‘lib, ular quyidagilar: 1. Majburlash va qo‘rqitishga asoslangan hokimiyat (bo‘ysunuvcl rahbaming jazo bera olishini sezib turadi); 2. Taqdirlashga asoslangan hokimiyat (bo‘ysunuvchi rahbaming unir biror talabini qondirishiga ishonadi); 3. Ekspert hokimlik (rahbar maxsus bilimlarga ega boMganligi uchu: bo ‘ysunuvchining biror talabi qondirilishiga ishonchi bor); 16 |