Abşeronda Meyvə Bağlarına Zərərverən Başlıca Qabıqyeyən Böcəklər
Yüklə 68,46 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Açar sözlər
- Крыжановский О.Л.
- Самедов Н.Г.
- Жуки-Короеды ( Coleoptera, Ipidae ) Фруктовых Садов Абшерона И Их Фенологические Особенности К.Б. Исаева
| АМЕА-nın Xəbərləri (biologiya və tibb elmləri), cild 70, №2, səh. 75-79 (2015)
75 Abşeronda Meyvə Bağlarına Zərərverən Başlıca Qabıqyeyən Böcəklər (Coleoptera, Ipidae) və Onların Bioekoloji Xüsusiyyətləri K.B. İsayeva AMEA Zoologiya İnstitutu, A.Abbaszadə kücəsi, məhəllə 504, kecid 1128, Bakı1073, Azərbaycan; E-mail: nauka-205@mail.ru Məqalədə Azərbaycanda qeydə alınmış 89 növ böcəkdən Abşeronda meyvə bağlarına zərərverən 5 növ qabıqyeyənin bioekoloji xüsusiyyətləri və təsərrüfat əhəmiyyətləri haqda məlumatlar verilir. Bu böcəklər Abşerondakı meyvə, üzüm və zeytun bağları üçün ciddi təhlükədir. Onlar nəinki zədələnmiş ağaclara, hətta sağlam ağaclara belə hücum edir. Ağacların gövdəsini zədələyir və bitkinin quruyaraq məhvinə səbəb olur. Açar sözlər: Coleoptera, Ipidae, qabıqyeyən, Abşeron, sürfə, pup
Müasir dövrün əsas problemlərindən biri eko- loji çirklənmələrin demək olar ki, maksimum həddə çatmasıdır. Digər tərəfdən isə dünyada əhali sıxlığı durmadan artır. Buna gorə də əhalinin ərzaq məh- sulları ilə etibarlı təminatı, ərzaq məhsullarının eko- loji təmizliyi və təhlükəsizliyi dövrümüzün aktual problemlərindəndir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2008- 2015-ci illərdə Azərbaycanda əhalinin ərzaq məh- sulları ilə etibarlı təminatına və ərzaq məhsullarının təhlükəsizliyinə dair “Dövlət proqramlarının həyata keçirilməsi sahəsində keyfiyyətli meyvə məhsulları yetişdirilməsi və yeni bağların yaradılması işləri günü-gündən genişlənir. Azərbaycanda, o cümlədən Abşeron ərazisin- dəki meyvə bağlarında çox qiymətli yerli və intro- duksiya olunmuş meyvə ağacları becərilir. Bu mey- vələrin əksəriyyəti həm də insanlar üçün müalicəvi əhəmiyyət kəsb edir. Buna görə də onların qorun- masına, bərpasına və məhsuldarlığının artırılmasına xüsusi diqqət yetirilir. Yüksək məhsuldarlıq əldə etmək üçün geniş tədbirlər planı hazırlanıb həyata keçirilir. Abşeronda meyvə bağları və meyvəçilik təsər- rüfatları hər il çoxlu sayda zərərverici həşaratlar tə- rəfindən ciddi ziyana məruz qalır. Bu zərərverici həşaratlar içərisində qabıqyeyən böcəklər (Coleop- tera, İpidae) xüsusi yer tutur.
MATERİAL VƏ METODLAR
Materialların toplanması və işlənməsi 2013- 2014-cü illərdə çöl və laboratoriya şəraitində həyata keçirilmişdir. Stasionar məntəqələr kimi Abşeron rayonunun Masazır qəsəbəsi (stasionar-1), Bakı kəndləri – Fatmeyi, Bülbülə, Hövsan (stasionar-2) və Hövsan qəsəbəsində “Zeytunluq” (stasionar-3) adlanan əra- zi seçilmişdir (Şəkil 1). Zərərvericilərin növ tərkibini və morfoloji əla- mətlərini müəyyən etmək üçün MBS-1 və MBS-9 mikroskop-lupadan, “Biolam” mikroskopundan, “Canon” digital fotoaparatından, “İSO-901” marka- lı termostatdan, termometrdən istifadə edilmişdir.
Şəkil 1. Materialın toplandığı meyvə bağı (Masazır qəsəbəsi).
Qabıqyeyən böcəklər ağacla sıx bağlı olan bö- cəklərdir. Onların kiçik, silindr formalı bədəni və kiçik başı var. Ədəbiyyat məlumatlarına əsasən, keçmiş SSRİ-də 300 növü, Azərbaycanda isə 89 növü yayılmaqla, ağacların qabığı altında yaşayır və zərər verirlər. (Самедов, 1963) Azərbaycanda ağaclara ciddi zərərverən növlərdən 8 növün bio- ekoloji xüsusiyyətləri və təsərrüfat əhəmiyyəti öy- rənilmişdir. (Məmmədov və b., 2014) Onların ağac- lara vurduğu zərərin hesabına, ağaclar texniki və fizioloji cəhətdən zəifləyir və məhv olurlar. Sürfə- lərin inkişafı qabıqaltında və gövdə üzərində, bəzən də zoğ və kök hissələrdə gedir. Böcəklərin rəngi adətən şabalıdı, qara və bozdur. Bədən möhkəm
Abşeronda Meyvə Bağlarına Zərərverən 76
qanadüstlüyü ilə örtülüb ki, onun da altında yaxşı inkişaf etmiş qanadlar var. Onların köməyi ilə bö- cəklər uçurlar. Yumurtaları ağ və balacadır. Sürfə- ləri ətli, ayaqsız, bir az əyilmiş, aydın görünən tünd rəngli baş hissədən ibarətdir. Tüksüz və ya az tük- lüdür. Pupları ağ rəngdədir. Qabıqyeyənlərin bədəninin quruluşu onların həyat tərzi ilə sıx əlaqədardır. Belə ki, onların həyat tərzi gizlin, ağacların qabığı altında keçir. Orada onlar müəyyən formalı yollar (izlər) qoyurlar. Hər bir növ qabıqyeyənin özünəməxsus sadə və mürək- kəb izləri olur. Sadə izlər bir kanaldan ibarət olur ki, bu da dişi böcək tərəfindən qoyulur. Onlar uzu- nuna və eninə olurlar. Mürəkkəb izlərdə bir neçə kanal olur və onlar eninə və uzununa istiqamətli, ul- duzvari və şüa formalı olurlar. Xarici görünüşünə görə qabıqyeyənlər öz aralarında üç yerə bölünürlər: Lifyeyənlər, odun- caqyeyənlər və əsl qabıqyeyənlər. Lifyeyənlərin bədəninin arxa tərəfi bir çox böcəklərdə olduğu ki- mi qabarıq və yumrudur. Əsl qabıqyeyənlərdə bə- dənin arxa tərəfində dişciklərlə əhatə olunmuş çö- kəklik vardır ki, bu da səbəti və ya uşaq arabasını xatırladır. Dişciklərin forması hər bir növ üçün özü- nəməxsus və fərqlidir. Qabıqyeyənlərin fəaliyyəti adətətən yazda baş- layır və yayın ortalarına qədər davam edir. İlk ola- raq aprel ayının axırlarında küknar lifyeyənləri və küknarda yaşayan digər qabıqyeyənlər uçmağa baş- layırlar, sonra isə şam ağacında yaşayan qabıqye- yənlər uçur. Qabıqyeyənlərin hamısı çoxalma döv- ründə birliklər qururlar. Bəzi növlər monoqam bir- liklər, yəni bir erkək və bir dişidən ibarət olan bir- lik, qalanları isə poliqam birlik, yəni bir erkək və bir neçə dişidən ibarət olan birliklər yaradırlar (Во- ронцов, 1967). Aparılan tədqiqatlara əsasən Abşeron rayonun- da meyvə bağlarına ciddi zərərverən qabıqyeyən böcəklərin bir neçə növü və onların bioekologiyası haqda məlumat veririk. 1. Scolytus rugulosus (P.W.J. Mueller, 1818)- Qırışıqlı qabıqyeyən . Qırışıqlı qabıqyeyən meyvə ağaclarına zərər- verən qabıqyeyənlər içərisində ən geniş yayılmış və çoxsaylı növdür. Xüsusilə də meyvə ağacları geniş yayılmış olan ərazilərdə bu növə olduqca tez – tez rast gəlinir. Fatmeyi, Bülbülə və Hövsan kəndlərin- dəki meyvə bağlarında apardığımız müşahidələr zamanı məlum oldu ki, ilkin zərərvericilərlə yolu- xan ağacları ot, alaq basır və bu da ağacın zəifləmə- sinə səbəb olur. Nəticədə qırışıqlı qabıqyeyənlər bu ağaclarda daha sürətlə məskunlaşa bilirlər. Qırışıqlı qabıqyeyənlərdə uçuş və yumurtaqoy- ma təxminən bir ay çəkir. Yumurta mərhələsi təx- minən 10-14 gün, sürfə mərhələsi 15-20 gün, pup mərhələsi isə 10-14 gün çəkir. Beləliklə, bir nəslin inkişaf tsikli 1,5-2 ay çəkir. Daha sonra isə əlavə qidalanma dövrü başlayır ki, bu da cinsiyyət siste- minin tam inkişafı üçün vacibdir. Bu dövr ağacın qabığı altda keçir. Qışlamış sürfələr aprel ayında puplaşmağa başlayırlar. Şimal rayonlarında puplaşma aprelin əvvəllərində başlayır və mayın sonunadək davam edir (Самедов, 1963). Yetkin böcəklərə aprelin so- nu və mayın əvvəli rast gəlinir. Onların kütləvi uçuşları may ayının əvvəli ya da ikinci yarısı və hətta iyunun əvvəllərinə təsadüf edə bilər. Yay vax- tı Bakı kəndləri və Masazır qəsəbəsindəki meyvə bağlarındakı zədələnmiş ağaclarda adətən eyni vaxtda həm pup, həm sürfə və həm də yetkin fərdə rast gəlinir. Puplaşma və yetkin fərdin əmələ gəlmə mərhələləri aydın seçilir. Bu dövrdə böcəklərin sayı nəzərəçarpacaq dərəcədə artır və bunların uçuş dəlikləri yaranır. Bizim apardığımız müşahidələrin nəticəsində qırışıqlı qabıqyeyənin bir ildə iki generasiyası mə- lum olmuşdur. Bunlar yaz generasiyası və yay- payız generasiyası adlanırlar. Bu növ sürfə mərhə- ləsində qışlayır. Hətta cənuba doğru getdikcə de- mək olar ki, bəzən yetkin fərdlər qışlayır. Cünki, yüksək temperaturda növün inkişafı payız aylarında belə davam edir (Самедов, 1963).
Şəkil 2. Qırışıqlı qabıqyeyənin alma ağacının budaqlarında açdığı yollar: A, B – qabıqda; C, D – oduncaqda.
Abşeron ərazisindəki meyvə bağlarında apar- dığımız müşahidələrdən görünür ki, bu növ qabıq və oduncaqda sürfə və yetkin fərdlər üçün yollar açır və bununla da ağaca ciddi zədə vurur (Şəkil 2). Bu cür zədələrə müxtəlif meyvə ağaclarında da rast gəlinir. Alma, gavalı, heyva, armud, alça, ərik, şaftalı, gilas kimi meyvə ağacları ciddi zərər görür və vax- tında tədbir görülmədikdə yoluxmuş ağaclar quru- K.B. İsayeva 77
yaraq məhv olur. Bu növ hətta yabanı bitən alma, armud, zoğal ağaclarına da ziyan vura bilir. Apardıgımız müşahidələr zamanı qırışıqlı qa- bıqyeyənə Abşeron ərazisində hətta üzüm tənəklə- rində də rast gəlindi. Bəzən bu növ sağlam ağaclara belə yoluxur. Yeni əkilmiş iki və üç illik ağaclar da qırışıqlı qabıqyeyən tərəfindən ciddi zərər görürlər. 2. Scolytus amygdali (Guerin-Meneville, 1874) - Badam qabıqyeyəni. Badam qabıqyeyəni meyvə ağaclarının cavan budaqlarını və tumurcuqlarını gəmirərək bitkilərə ciddi ziyan vurur. Bu növ badam, alma, armud, ga- valı, ərik, gilas, əzgil kimi faydalı meyvə ağacları üçün ciddi təhlükə hesab olunur. Belə ki, bu növlə yoluxma zamanı ağacların gövdə və budaqları güc- lü zədələnmə nəticəsində sürətlə quruyur (Добро- вольский, 1951). Cavan ağacların yoluxması za- manı isə inkişafdan qalma və bəzən də ağacın məh- vi müşahidə olunur. Abşeron ərazisindəki meyvə bağlarında bitən badam, püstə, əzgil ağaclarında çox tez-tez müşahidə olunur. 3.Scolytus mali (Bechstein, 1805) - Alma qa- bıqyeyəni və ya böyük qabıqyeyən Alma qabıqyeyəni çox geniş yayılmış və təh- lükəli bir növdür. Dəniz səviyyəsindən 1300 m hündürlüyə qədər olan ərazilərdə rast gəlinir. Bakı kəndləri və Masazır qəsəbəsindəki meyvə bağların- da aparılan müşahidələr zamanı bu növə olduqca tez-tez rast gəlinmişdir. Qışlamış sürfələrin puplaşması mayın birinci ongünlüyündə başlayir. Böcəklərin uçuşu isə mayın axırına təsadüf edir. Bəzən puplaşma aprel və may aylarına da təsadüf edə bilər. Həmçinin aprelin sonu və may ayında yeni böcəklərin çıxması da müşahidə olunur. Bu hadisə mayın ikinci ongünlüyündə daha da intensiv olur. İyul ayının ortalarından etibarən pupların sayının artması, uçuş dəliklərinin meydana çıxması və yetkin böcəklərin çıxması başlayır. Bu alma qabıqyeyəninin cənub bölgələrində bir ildə iki generasiyasının oldugunu ehtimal etməyə əsas verir (Крыжановский, 1974). Belə ki, əksər qabıqyeyən- lərin bir ildə 1 və ya 2 nəsil verdikləri məlumdur. Bəzən birinci il alma qabıqyeyəninin sürfələri, bö- cəyə çevrilə bilmir, ağacın qabığı altında qışlayır və aşağı temperaturda donurlar. Qar örtüyünə görə onlar az zərər görürlər. Alma qabıqyeyəninin soyuğa davamlılığı onların qışlama xüsusiyyətləri ilə sıx bağlıdır. Belə ki, cavan böcəklər, sürfə və pup halın- da, ağac qabığı altında öz yuvalarında qışlayanlar, aşağı temperatura müxtəlif yanaşırlar. Həmçinin yüksək yay temperaturları da alma qabıqyeyəninin sürfə və pupları üçün öldürücü təsir göstərə bilər. Çox vaxt günəş şüalarının təsiri ilə, iyunda ağac qabığı altında alma qabıqyeyəninin inkişafına lazım olan istilik həddindən yuxarı qalxır ki, bu da onların sürfələrinin məhvinə səbəb olur. Sürfələr inkişaflarının orta və ya son mərhələ- lərində qışlayırlar. Alma, heyva, gavalı, armud, ərik, şaftalı kimi təsərrüfat əhəmiyyətli ağaclara ciddi ziyan vurur. Hətta yabanı halda bitən cır alma, armud və alçaya da zərər verir. Zoğal ağacında da bu növlə yoluxma halları müşahidə olunur. Ən bö- yük zərəri isə alma və gavalı ağaclarına verir. Alma qabıqyeyəni əsasən gövdə və qalın budaqların qa- bıq və oduncağında iri yollar açır. Müqayisa üçün qeyd edək ki, qırışıqlı qabıqyeyən eyni ağacın daha nazik budaqlarında məskunlaşırdı (Самедов, 1963). Bu növ tərəfindən vurulan ziyanın miqyası ol- duqca böyükdür. Masazır qəsəbəsindəki meyvə bağlarında olarkən müşahidə etdik ki, hər hansı bir səbəbdən zədələnmiş istənilən ağac qırışıqlı qabıq- yeyən və alma qabıqyeyəninə yoluxur və bununla da məhv olur. Bu səbəblərdən biri kimi Masazır qəsəbəsində müşahidə olunan quraqlığı göstərmək olar. Belə ki, quraqlıq səbəbindın zəifləmiş ağaclara hücum edən böcəklər orada asanlıqla məskunlaşır- lar və ağac qabığı və oduncağını zədələyərək ağacın tamamilə məhv olmasına şərait yaradırlar. Bizim əl- də etdiyimiz məlumatlar alma qabıqyeyəninin fəa- liyyətini və vurduğu ziyanın miqyasını qiymətlən- dirmək üçün çox azdır. Lakin apardığimız müşahi- dələrdən o nəticəyə gəlmək olur ki, istənilən bağ və ya meşəlik ərazidə olan zədələnmiş ağac alma qabıq- yeyəninə asanlıqla yoluxur və qabıqyeyən tərəfindən oduncağı ciddi zədələnərək quruyub məhv olur. Abşeron ərazisində alma qabıqyeyəniylə yo- luxma hallarına tez-tez rast gəlinir. Meyvə bağları ciddi ziyan görür. Fərdi və ya təsərrüfat əhəmiyətli bağlarda məhsuldarlıq nəzərəçarpacaq dərəcədə aşağı düşür. Bəzən isə nəzarətdən kənar qalmış əra- zilərdə kütləvi yoluxma zamanı meyvə bağlarının kütləvi quruyaraq məhvinə səbəb olur. 4. Hylesinus toranio (D'Anthoine, 1788) - Zey- tun qabıqyeyəni. Zeytun ağacı Abşeron ərazisi üçün olduqca xarakterik bir bitkidir. Bu bitkidən bölgədə aparılan yaşıllaşdırma və torpaq bərkitmə işlərində geniş miqyasda istifadə edilir. Həmçinin zeytun bitkisi böyük təsərrüfat əhəmiyyətinə malikdir. Belə ki, bu bitkinin meyvələrindən tibdə dərman preparatları- nın hazırlanmasında və sənayedə yağ alınması üçün istifadə olunur. Abşeron rayonunun mövcud iqlim şərtləri zeytun bitkisi üçün olduqca əlverişlidir. Bu səbəb- dəndir ki, Abşeron rayonu ərazisindəki park və yaşıllıqlarda və həmçinin fərdi meyvə bağlarında bu bitkiyə tez-tez rast gəlirik. Bakı kəndlərində fərdi bağlarla yanaşı təsərrüfat əhəmiyyətli böyük zeytun bağları da mövcuddur ki, bu bağların ərazisi yüz hektarlarla ölçülür. Lakin bu qiymətli bitki də, qabıqyeyənlərin hücumuna məruz qalır. Abşeron rayonu ərazisində apardığımız müşahidələr zamanı Abşeronda Meyvə Bağlarına Zərərverən 78
qabıqyeyən böcəklərin hücumuna məruz qalmış çoxlu sayda zeytun ağacları müşahidə etdik. Zeytun qabıqyeyəninə demək olar ki, bütün meyvə bağlarında və meşə sahələrində rast gəlinir. Bu növ zeytun təsərrüfatları üçün ciddi təhlükə hesab olunur. Hətta yabanı halda bitən zeytun və iydə ağaclarını belə zədələyir (Добровольский, 1951). Bu növün zeytun agaclarına ciddi zərəri mə- lumdur. Zeytun qabıqyeyəni də sürfə mərhələsində qışlayır. Yetkin fərdlərin uçuşu digər qabıqyeyən- lərlə müqayisadə bir az gec baş verir. Böcəklərin kütləvi uçuşu iyun ayına təsadüf edir. Bu zaman istər zeytun bağları və istərsə də pərakəndə halda bitən zeytun və iydə ağacları ciddi zərər görür. Böcəklər ağacların qabığı altında və oduncağında yaşayırlar və burada öz həyat fəaliyyətləri üçün zəruri olan yollar açırlar ki, bunun da nəticəsində ağacın yuxarı hissəsini ağacın kökü ilə əlaqələndi- rən yollar zədələnir. Bu zaman zeytun ağaclarının çətir hissəsi zəifləməyə və qurumağa başlayır. Vax- tında müdaxilə olunmadıqda ağac tamamilə quru- yur və məhv olur. Zeytun qabıqyeyəninə sağlam ağaclarda de- mək olar ki, rast gəlinmir. Bu böcəklər hər hansı bir səbəbdən zəifləmiş ağaclarda çox asanlıqla məs- kunlaşırlar. Məlumdur ki, Abşeron rayonu ərazisin- də daima güclü küləklər müşahidə olunur və əksər hallarda bu küləklər ərazidəki bitkilərə ciddi ziyan vurur. Bu zaman zədələnmiş zeytun ağaclarına qa- bıqyeyən böcəklər hücum edirlər və ağacın zədə- lənmiş hissəsindən asanlıqla qabıqaltına və gövdəyə yollar açırlar. Abşeronda xeyli sayda zeytun təsərrüfatları mövcud olduğuna görə burada zeytun qabıqyeyəni daha intensiv müşahidə olunur. “Zeytunluq” adla- nan ərazidəki müşahidələr zamanı məlum oldu ki, zeytun qabıqyeyəni buradakı əksər zeytun ağacları- nın gövdəsini zədələyir və beləliklə ağacın qidalan- masını pozaraq qurumasına səbəb olur. 5. Hypoborus ficus (Erichson, 1836)-Əncir qabıqyeyənı. Əncir bitkisi Abşeron ərazisi üçün olduqca xarakterikdir. Belə ki, bu ərazidəki meyvə bağların- da bu bitkiyə çox tez-tez rast gəlinir. Əncir ağacı da hər il külli miqdarda qabıqyeyən böcəklərin hücu- muna məruz qalır. Ona görə də bu bitkiyə qabıq- yeyən böcəklər tərəfindən vurulan zərərin qarşısının alınması vacibdir. Əncir qabıqyeyəni əncir ağacının gövdə və bu- daqlarını ciddi zədələyir. Hətta müşahidələr zamanı bu qabıqyeyənə tut ağacı və üzüm tənəklərində belə rast gəlinmişdir. Xüsusilə zədələnmiş və zəifləmiş ağaclara hücum edən böcəklər bitkinin tamamilə məhvinə səbəb olur. İldə iki, bəzən hətta üç nəsil verir. Eyni zamanda əncir qabıqyeyəni Phomopsis cinerascens – adlanan göbələyin sporlarının daşıyı- cısıdır ki, bu da “əncir xərçəngi” adlanan xəstəliyə səbəb olur və bitkini məhvə aparır. Beləliklə, bu məqalədə Abşeron ərazisindəki stasionar məntəqələrimizdə (Masazır və Hövsan qəsəbələri və Bakı kəndləri) apardığımız müşahi- dələr zamanı çox tez-tez rast gəlinən qabıqyeyən böcəklərin bir neçə növü və onların bioekologiyası haqda məlumat veririk. Hansı ki, bu qabıqyeyən böcəklər bitkilər üçün olduqca təhlükəlidir. Yuxa- rıda da qeyd etdiyimiz kimi ağacların qabıq və oduncaq toxumalarıyla qidalanan bu böcəklər bura- da özlərinə yollar açırlar. Bunun nəticəsində isə ağac toxuması hüceyrələrinin bir-biriylə əlaqəsi kə- silir və toxuma ciddi zədələnir. Gövdə hissəsindən zədələnmiş ağacın yuxarı hissəsinin su və mineral maddələrlə təminatı kəsilir və ya zəifləyir. Beləliklə də, ağac qismən və ya tamamilə quruyur. Vaxtında tədbir görülmədikdə bu zərərvericilərin hücumu nəticəsində çox böyük hektarlarla yaşıllıq ərazilər məhv olma təhlükəsiylə üzləşir. Məhz bu səbəblər- dəndir ki, bu sahədə geniş mübarizə tədbirlərinin aparılması tələb olunur.
dəstəsi. Azərbaycan heyvanlar Aləmi, II cild, Bakı: Elm, 158-160 s.
meşə ağaclarına zərərverən qabıqyeyən böcəklər. (Coleoptera, Ipidae). Zoologiya institutunun əsər-
Ростов-на-Дону: Ростиздат, 437 с. Воронцов А.И. (1967) Лесная энтомология. Москва. Высшая школа: 399 с. Крыжановский О.Л. (1974) Жесткокрылые. / Насекомые и клещи - вредители сельскохозяй- ственных культур. Том 2. Л.: Наука, 336 с.
вредящих сельскохозяйственным культурам в Азербайджане. Баку: АН Азерб. ССР, 384 с.
K.B. İsayeva 79
Жуки-Короеды (Coleoptera, Ipidae) Фруктовых Садов Абшерона И Их Фенологические Особенности К.Б. Исаева Институт зоологии НАНА В статье впервые представлен материал о фенологических особенностях и о хозяйственном значении 5 видов короедов, вредителей фруктовых деревьев Абшерона. Эти насекомые являются серьезной угрозой для фруктовых, виноградных и оливковых деревьев Абшерона. Они повреждают стволы деревьев, в результате чего деревья высыхают и полностью уничтожаются.
The Bark Beetles (Coleoptera, Ipidae) Of Absheron Gardens And Their Phonological Features K.B. Isaeva Institute of Zoology, ANAS For the first time data on the phonological characteristics and economic importance of the 5 species of bark beetles, pests of fruit trees of Absheron have been presented. These insects are a serious threat to fruit, grape and olive trees of Absheron. They damage the trunks of trees, resulting in drying and complete destroying of the trees. Key words: Coleoptera, Ipidae, bark beetles, Absheron, larva, pupa Yüklə 68,46 Kb. Dostları ilə paylaş:
|