Абшерон игтисади ъоьрафи районун шящярляринин

Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may  2015-ci il 
 
 
 
183 
Alınan  efirlərin  fiziki-kimyəvi  xassələri  göstərir  ki,  onlar  sintetik  yağlar  və  polimer  materialları 
üçün plastifikatorlara qoyulan tələblərə tam cavab verir. Bu efirlər həm dəneftkimya sintezində praktiki 
əhəmiyyətli yeni maddələrin alınmasında müvəffəqiyyətlə istifadə  oluna bilər. 
Müəyyən olunmuşdur ki, alınmış vinil efirləri tsiklopentadienlə 160-180
0
C-də  dien  kondensləşmə 
reaksiyasına girərək mono(7) və bis(8) adduktlarını əmələ gətirir:                                                                       
           
 
Aparılan  tədqiqatların  nəticələri  göstərir  ki,  naften  turşularının  vinil  efirlərinin  tsiklopentadienlə 
dien  kondensasiyası  reaksiyaya  girən  komponentlərin  1:1  nisbətində  160-180
0
C,  6-8  saat  müddətində 
monoməhsul (7) 60-60% və 10-15% bis-məhsul (8) və dien:dienofil 2:1 nisbətində reaksiya müddəti 10-
12 saat, mono- və bis- məhsulların şıxımı uyğun olaraq 12-15% və 70-75% təşkil edir. 
Vinil  efirlərinin  və  onlar  əsasında  alınmış  mono-  və  bis-  məhsulların  quruluşları  UB  və  PMR 
spektrlərinin  köməyi  ilə  müəyyən  edilmişdir.  Qeyd  etmək  lazımdır  ki,tsiklopentadienlə  dien 
kondensləşnəsi nəticəsində alınan efirlər bir neçə aktiv reaksiya mərkəzlərinə malikdir və onlar neftkimya 
sintezində naften turşularının praktiki əhəmiyyəti olan müxtəlif törəmələrini almaq  
 
               РАЗРАБОТКА БЕЗОТХОДНОГО ПРОИЗВОДСТВА  
ИЗОПРОПИЛОВОГО СПИРТА 
 
Гюльгусейнова Г.А. 
Азербайджанская государственная нефтяная академия 
 
        Востребованность  многотоннажного  продукта  промышленности  основного  органического  и 
нефтехимического  синтеза  –  изопропилового  спирта  обусловлено  его  широким  применением  в 
промышленности. 
        Производство 
изопропилового  спирта  сернокислотной  гидратацией  пропилена  на 
Сумгаитском  заводе  органического  синтеза  является  несовершенным,  так  как  сопровождается 
образованием  ряда  побочных  продуктов,  до  сих  пор,  не  имеющих  квалифицированного 
применения. 
        В  связи  с  этим  представленная  работа  посвящена  исследованию  и  разработке  технологии 
рационального 
использования 
отходов 
производства 
изопропилового 
спирта. 
        В  качестве  объекта  исследования  были  выбраны  отходы  процессов  абсолютирования 
диизопропилового 
эфира 
(ДИПЭ) 
и 
изопропилового 
спирта 
(ИПС). 
        Вышеуказанные  остатки  были  разделенены  на  узкие  фракции,  для  каждой  из  которых  были 
определенны  физико-химические  константы.  Исследования  физико-химических  свойств 
углеводородов,  входящих  в  состав  кубового  остатка  колонны  абсорбирования  ДИПЭ  позволили 
сделать вывод о содержании олигомеров пропилены кислосодержащих соединений и в основном 
ненасыщенных  карбоновых  кислот.  Было  установлено,  что  содержание  олигомеров  пропилены, 
составляет  74,5%-76,5%,  кислородосодержащих  соединений  23,5%-25,5%,  в  том  числе 
ненасыщенных карбоновых кислот 22,3%-24%. 
Исследование  кубового  остатка  колонны  абсорбирования  (ИПС)  показало  наличие 
изопропилового  спирта  -92%  и  смеси  олигомеров  пропилена  и  кислосодержащих  соединений  – 
8%. 
С  целью  использования  спирта  содержащегося  в  кубовом  остатке  колонны 
абсолютирование,  проводится  его  очистка  адсорбционным  методом.  Для  этого  был  использован 
экологически  чистый  адсорбент  –  природная  глина  Азербайджанского  месторождения. 
Адсорбционная очистка проводилась при температурах 20-60 градусов по Цельсию. Очищенный 
продукт  подавался  в  слой  адсорбента  со  скоростью  0,125  мл/мин.  Максимальная  концентрация 
адсорбированной смеси кубовом остатке составлена 20% от общей массы. 
Чистота  выходящего  из  адсорбента  жидкого  продукта  (изопропилового  спирта) 
определялась по коэффициенту реакции. 

---

Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may  2015-ci il 
 
 
 
184 
При  выборе  наиболее  перспективного  использования  отходов  были  проанализированы 
различные  возможные  синтезы  на  их  основе,  и  был  выбран  перспективный  путь  этерификации 
спиртами.  
Исследование влияния температуры проводилось  при постоянном соотношении реагентов и 
постоянной  концентрации  катализаторов.  Как  показали  результаты  исследований  влияние 
соотношения реагентов  на  выход  этерификата  проводили  в  условиях  постоянной  температуры  и 
постоянной концентрации катализатора. При изменении соотношения реагентов фракции 140-250 
градусов  Цельсия  отхода  ДИПЭ  и  ИПС  в  пределах  от  1:3  до   1:9.  Результаты  исследований 
показали, что для повышения степени конверсии исходных реагентов, необходим избыток одного 
из  реагентов.  Разбавление  фракции  140-250  градусов  Цельсия  отхода  ДИПЭ  изопропиловым 
спиртом от 1:3 до 1:9 приводит к повышению целевого продукта от 54% до 96%. 
Дальнейшие исследования показали, что в реакции этерификации фракции 140-150 градуса 
Цельсия  отхода  ДИПЭ  можно  вовлекать  кубовый  остаток   колонны  абсолютировании  ИПС  без 
предварительной адсорбционной очистки. 
В  качестве  катализатора  в  реакции  этерификации  фракции  140-250  градусов  по  Цельсию 
изопропиловым спиртом была также использована катионоактивная смола КУ-2. 
Результаты  исследований  процесса  этерификации  в  присутствии  катионообменной  смолы 
КУ-2  показали,  что  вред  этерификата  составляет  86,5,%  что  на  4%  ниже  чем  при 
проведении  процесса в присутствии серной кислоты, несмотря на это катионит-КУ-2 привлекает 
все больше внимания, так как позволяет избежать стадии отмывки реакционной массы от кислоты, 
то  есть  исключить  образование  кислых  сточных  вод,  позволяет  вести  процесс  по  непрерывной 
схеме, работает продолжительное время, обладает высокой селективностью. 
 
DOLDURULMUġ ED ƏSASINDA KOMPOZĠSĠYALARIN XASSƏLƏRĠNĠN TƏDQĠQĠ 
 
Çolaxova G.A. 
Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası 
 
Epoksidian  oliqomerləri  böyük  sənaye  istehsalı  olan  termoreaktiv  oliqomerlərdən  biridir  vəuzun  
illərdir ki, yapışqan kompozisiyalarının, kompaundların, plastikkütlə  və  korroziyadan  qoruyucu  örtük-
lərin və s. əsas komponenti kimi geniş istifadə edilir.   
Tədqiqat  üçün  tərkibində  reaksiya  qabiliyyətli  funksional  qruplar  olan  epoksidian  oliqomerindən  
istifadəedilməsi  nəzərdə  tutulmuşdur.  Epoksid  oliqomerinin  çox  yüksək  adgeziyası  ilə  yanaşı,  bu 
oliqomer əsasında alınan kompozisiyaların kövrəkliyini və aqressiv mühitlərə davamsızlığını qeyd etmək 
olar.  Epoksidian  oliqomerinin  xassələrini  yaxşılaşdırmaq  üçün  şinlərin  emalından  alınan  rezin 
ovuntusundan və boksit şlamından doldurucu kimi istifadə edilmişdir. Hər iki doldurucu tullantıdır.  
Polimer  tullantıları  ən  çox  plastik  kütlə  və  rezin  məmulatlarının  istismardan  çıxması  nəticəsində 
alınır. Tullantıya çevrilmiş plastik kütlələrin tərkibində olan zəhərli maddələr ətraf mühitin çirklənməsinə 
səbəb olur. Bu cür plastik kütlələrin təkrar emalı olduqca aktual problemlərdən sayılır.  
Polimerlərin  emalının  yaxşılaşdırılması  və  tullantılardan  istifadə  edilməsinin  həlli  birbaşa  ətraf 
mühitin çirklənmədən qorunması və yerli xammallardan kompleks istifadə edilməsi ilə əlaqədardır. 
Yeni  tərkibli  epoksidian  oliqomeri  əsasında  alınan  kompozisiyaların  fiziki-kimyəvi  və  istismar 
xassələrinin öyrənilməsi nəzərdə tutulmuşdur. 
Alınmış  kompozisiyaların  quruluşunu  öyrənmək  üçün  infraqırmızı  spektroskopiyadan  və  hansı 
temperatura davamlı olduğunu bilmək üçün differensial istilik analizi üsullarından istifadə edilmişdir. 
Cədvəl  
              EDO və doldurulmuş EDO-nin fiziki-mexaniki göstəriciləri  
Sıra 
Göstəricilər 
EDO 
Doldurulmuş EDO 
1. 
Bərkimə  dərəcəsi,  %  (180˚C,  90 
dəqiqə)   
73,3 
92,2 
2. 
Yapışqanlıq möhkəmliyi, MPa 
2,2 
4,0 
3. 
İstiliyə davamlılıq, ˚C 
160 
200 
4. 
Elektrik möhkəmliyi, kvt/mm 
17,8 
27,3 

---