Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may 2015-ci il
185
Hazırlanmış yeni tərkibli kompozisiyaların fiziki-mexaniki və istilik fiziki xassələrinin öyrənilməsi
texniki nəzarətin aparılmasına və bu oliqomerlərin tətbiq sahələrinin araşdırılmasına imkan verir.
Nümunələr 100-180˚C temperaturda ara 30 dəqiqə olmaqla bərkidildikdən sonra ekstraksiya
prosesi aparılmışdır və yüksək bərkimə dərəcəsinə əsasən optimal bərkimə rejimi seçilmişdir.
EDO-nin 180˚C temperaturda 90 dəq. müddətində bərkimə dərəcəsi 73.3 % olmuşdur. Həmin
şəraitdə doldurulmuş EDO-nin bərkimə dərəcəsi 92.2 % olmuşdur. Bərkidici əlavə edilən nümunələrdə
doldurulmuş EDO-nin bərkimə prosesi 180˚C temperaturda 60 dəq. müddətində başa çatmışdır və
bərkimə dərəcəsi bu şəraitdə 93.2 % olmuşdur.
POLĠVĠNĠLXLORĠD ƏSASINDA KOMPOZĠSĠYALARIN HAZIRLANMASI
Adgözəlova N.F.
Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası
Polivinilxlorid polietilendən sonra öz istifadə sahəsinə görə ikinci yer tutur.
Polivinilxloridin istifadə sahəsini genişləndirmək və yüksək fiziki – mexaniki xassəli məmulatların
emalı üçün polivinilxlorid əsasında kompozisiyaların hazırlanması ən aktual məsələdir.
Bu işin əsas məqsədi polivinilxlorid əsasında hazırlanan məmulatların maya dəyərini aşağı salmaq,
məmulatın istiyə və soyuğa davamlılığını habelə onların istifadə sahələrini genişləndirmək məqsədilə onu
butadien nitril kauçuku, təbaşir, yeni mineral doldurucu istifadə etməklə kompozisiya almaqdır.
Polivinilxlorid əsasında kompozisiya vərdənədə hazırlanmışdır. Vərdənədə polivinilxloridə ardıcıl
olaraq butadien nitril kauçuku, yeni mineral doldurucu, fenol formaldehid oliqomeri əlavə olunaraq
bircinsli sistem alınmışdır.
Kompozisiya aşağıdakı resept üzrə hazırlanmışdır:
Ġnqredientlər
Kütlə.h.
PVX
100
SKN-40
10
Yeni mineral doldurucu
20
FFO
3
Vərdənədə kompozisiya müxtəlif tempraturlarda hazırlanmışdır. 100
o
C – də vərdənədə hazırlanan
PVX əsaslı kompozisiyanın plastikləşmə sürəti təyin olunmuşdur. Alınan nəticə şəkil 1 – də verilmişdir.
Şəkil 1.
Vərdənədə PVX – nın plastikləşdirilən zaman plastikləşdirilmə sürətinin tempraturdan asılılığı
Vərdənədə PVX əsasında kompozisiyanın hazırlanması zamanı adi mexaniki destruksiya prosesi
gedir. Buna görə də qarışma prosesini ən çoxu 50
o
C – də aparmaq lazımdır.
PVX əsasında hazırlanmış kompozisiyanın ərintisinin axma göstəricisi tədqiq olunmuşdur.
P
VX
-
in pl
asti
kl
əşdirm
ə
sür
əti
0 25 50 100 T
Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may 2015-ci il
186
Müxtəlif sürüşmə gərginliklərinin təsirindən kompozisiyaların effektiv özlülüyünün kompozisiya
qarışığında doldurucunun miqdarından asılılığı öyrənilmişdir (şəkil 2.).
4,98
4,94
4,9
4,86
4,82
4,8
4,74
4,7
5
10
15
20
Şəkil 2. Müxtəlif sürüşmə gərginliklərinin təsirindən kompozisiyaların effektiv özlülüyünün
qarışıqda doldurucunun miqdarından asılılığı
1 – 5,603 ∙ 10
4
Pa; 2 – 8,1576 ∙ 10
4
Pa; 3 – 10,5336 ∙ 10
4
Pa; 4 – 13,7617 ∙ 10
4
Pa.
Şəkildən göründüyü kimi qarışıqda doldurucunun miqdarı artdıqca kompozisiyanın effektiv
özlülüyü artır.
PVX əsasında alınmış yeni xassəli kompozisiyanın tətbiq sahələri araşdırılır. Bu sahədə işlərimiz
davam edir.
NEFT TURġULARININ HALOGENLĠ SPĠRTLƏRLƏ BĠRBAġA EFĠRLƏġMƏ
REAKSĠYALARININ TƏDQĠQĠ
Rəhimov N.A.
Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası
Neft turşularının mürəkkəb efirlərinin geniş tətbiq sahələrinə plastifikator, modifikator, innhibitor,
səthi aktiv xassə və s. malik olduğunu nəzərə alaraq, onların sintezi böyük maraq doğurur. Neft
turşularının efirlərini almadan öncə neft turşuları fraksiyalardan (kerosin, qazoyl və yağ fraksiyalardan)
ayrılır, sonra müxtəlif qarışıqlardan, o cümlədən fenol, qətran, neytral karbohidrogenlər, sabunlaşmayan
hissədən ― Spiç – Xonik‖ üsuluna əsasən qələviləşdirməklə təmizlənir. 96-98 kütlə % təmizliklə ayrılmış
neft turşuları əsasında mürəkkəb efirlər müxtəlif üsullar ilə alınmışdır :
― neft turşularının müxtəlif halogenli spirtlərlə qarşılıqlı təsir reaksiyası
― neft turşularının xloranhidridlərinin
halogenli spirtlər ilə
― naftenatların halogenli spirtlər ilə qarşılıqlı təsir reaksiyası ilə alınmışdır .
Neft turşuları həm birli, həm də ikili spirtlər ilə turş katalizatorlar iştirakında mürəkkəb efirlər
alınmışdır.
log, Pa
sa
n
1
2
3
4
Doldurucunun miqdarı, k.h.