Абшерон игтисади ъоьрафи районун шящярляринин

Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may  2015-ci il 
 
 
 
319 
В  современном  Азербайджане  частный  бизнес  уже  участвует  во  многих  культурных 
проектах.  Среди  зарубежных  фондов,  оказывающих  реальную  поддержку  деятелям  культуры, 
выделим  фонд  Сороса  и  фонд  Евразия.  Их  деятельность  в  области  культуры  направлена  на 
поддержку  взаимного  обмена  художниками,  музыкантами,  искусствоведами  со  странами 
ближнего и дальнего зарубежья. Благодаря предоставленным этими фондами грантам на поездки, 
расширились  возможности  участия  деятелей  культуры  в  зарубежных  семинарах,  фестивалях, 
проведения  исследований  в  области  культурологии  и  искусствоведению  Так,  например,  фонд 
Евразия  выделил  гранты  на  создание  узла  Интернет  в  Азербайджанской  Государственной 
библиотеке  имени  М.Ф.Ахундова.  В  2002  г.  правительство  Японии  выделило  грант  на  сумму 
свыше  300  тыс.  долларов  на  приобретение  новых  музыкальных  инструментов  для 
Государственного Симфонического Оркестра. 
Финансовые  трудности,  испытываемые  как  государственными,  так  и  частными 
некоммерческими  учреждениями  в  Азербайджане,  привели  к  повышению  цен  на  билеты,  на 
некоторые  спектакли  и  особенно  концерты  современной  музыки,  что  сделало  их  недоступными 
для  основной  массы  населения.  Высокие  цены  сказались  на  посещаемости  театров,  концертных 
залов,  музеев,  уменьшившейся  в  1990-е  годы  более  чем  в  3  раза.  Отметим,  что  несмотря  на 
различные  финансовые  и  организационные  трудности  духовная  и  культурная  деятельность  в 
стране  в  целом  развивается.  Например,  художественный  уровень  большинства  учреждений 
искусства благодаря созданному за предыдущие годы потенциалу и демократическим переменам 
1990-х годов достаточно высок. Хотя число лауреатов международных музыкальных конкурсов и 
уменьшилось,  профессионализм  отечественных  музыкантов  за  последние  десять  лет  повысился, 
что послужило одной из причин (наряду с огромной разницей в оплате их труда в Азербайджане и 
за рубежом) оттока музыкантов в более благополучные страны, например, в Турцию, Германию, 
Россию.  
Среди положительных тенденций назовем усложнение театрального репертуара, увеличение 
количества  организованных  музеями  выставок.  Услуги  учреждений  культуры  и  искусства  стали 
более разнообразными и ориентированными на самые различные вкусы и потребности населения. 
С  трудом  приспосабливаются  к  новым  рыночным  условиям  и  учреждения  клубного  типа, 
которые  наряду  с  библиотеками  нередко  являются  единственными  организациями  культуры  в 
регионах.  
 Диверсификация  источников  финансирования  в  культурной  сфере  сопровождалась  и 
реорганизацией  в  системе  государственного  управления.  В  90-е  годы  прошлого  века  большая 
часть  учреждений  искусства  и  культуры  перешла  в  ведение  региональных  и  местных  органов 
управления.  С  1992  г.  местным  органам  власти  было  предоставлено  право  самостоятельно 
принимать решения о распределении своих средств.  
В 1990-е годы одной из важнейших задач государства стало формирование законодательной 
базы,  регулирующей  экономическую  деятельность  в  новых  рыночных  условиях,  в  том  числе  и 
учреждений  культуры  и  искусства.  Всего  после  провозглашения  независимости  в  Азербайджане 
было  принято  около  30  законов  в  области  культуры.  К  числу  принятых  законодательных  актов 
относятся  законы,  регулирующие  область  культуры  в  целом,  в  частности  «Закон  о  культуре 
(1998г.) и законы, связанные с конкретными видами культурной деятельности, например, законы 
«О  кинематографии  (1998  г.)»,  «О  музеях  (2000  г.)»,  «Об  издательском  деле  (2000  г.)»,  «О 
национальном архивном фонде (1999 г.)». 
Принятие  ряда  законов  («О  собственности»,  «О  предприятиях  и  предпринимательской 
деятельности»  и  др.)  дало  импульс  формированию  частного  предпринимательства  и  развитию 
приватизационных процессов и способствовало появлению новых организационно-экономических 
форм. Наиболее быстро и успешно частное предпринимательство осваивало области, приносящие 
прибыль:  индустрию  развлечений  (шоу-бизнес,  производство  и  распространение  аудио-  и 
видеопродукции),  дизайн,  модельный  бизнес.  Оно  активно  утверждалось  и  в  отраслях 
инфраструктуры  рынка  культурных  ценностей  –  в  галерейном  бизнесе,  консалтинговой, 
менеджерской и продюсерской деятельности, организации концертной деятельности. 
Характерная  черта  культурной  сферы  республики  в  рассматриваемом  нами  периоде  – 
развитие новых видов услуг культуры, существенное обновление традиционных. Распространение 
информационных  и  телекоммуникационных  технологий  (ИТТ)  дало  заметный  импульс 

---

Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may  2015-ci il 
 
 
 
320 
киноиндустрии,  аудио-  и  видеопроизводству.  Успешно  действуют  на  коммерческой  основе 
большинство полиграфических корпораций республики.  
В связи с этим хотелось бы отметить, что с середины 90-х годов прошлого века в республике 
увеличивалось  производство  информационных  продуктов  и  услуг,  прежде  всего  таких,  как 
коммерческие  консультативные  услуги,  услуги  по  созданию  информационных  ресурсов, 
производство рекламной продукции и прочее. Бизнес информационных технологий стал одним из 
самых  процветающих  в  республике,  он  занял  пустующую  нишу  на  азербайджанском  рынке  и 
имеет  все  предпосылки  для  дальнейшего  развития:  хорошие  стартовые  условия  и  спрос  на 
производимые  товары  и  услуги.  Все  это  свидетельствует  о  развитии  в  стране  информационной 
экономики, являющейся основой информационного общества. 
 
 
TÜRKĠYƏ-AZƏRBAYCAN MÜNASĠBƏTLƏRĠNDƏ ĠQTĠSADĠ ƏLAQƏLƏR 
 
İbrahimova Ş.Ə. 
Bakı Slavyan Universiteti 
 
Beynəlxalq  münasibətlər  sistemində  xüsusi  önəm  kəsb  edən  iqtisadi  əlaqələr  Azərbaycan  və 
Türkiyə münasibətlərində də öz əksini tapmışdır. Müstəqillik qazandığı andan etibarən Türkiyə hər zaman 
Azərbaycanı  bütün  sahələrdə  dəstəkləmiş,  ikitərəfli  münasibətlərin  bütün  sahələrində  əməkdaşlıq  üçün 
birgə  səylər  sərf  etmişdir.  Heç  şübhəsizki,  məhz  iqtisadi  əlaqələr  daha  çox  ön  plana  çıxmışdır. 
Azərbaycan  Cənubi  Qafqaz  regionunda  qlobal  iqtisadi  layihələrin  həyata  keçirilməsi  zamanı 
Türkiyənində bu layihələrdə yaxından iştirakına hər zaman xüsusi önəm verib. 
1994-cü  il  20  sentyabr  tarixində  Bakıda  Xəzərin  Azərbaycan  sektorundakı  ―Azəri‖,  ―Günəşli‖, 
Çıraq‖ yataqlarının birgə işlənməsinə dair ―Əsrin müqaviləsi‖ imzalandı. Bu müqavilənin imzalanması ilə 
Türkiyə və Azərbaycan arasında neft sahəsində əməkdaşlıq üçün də geniş imkanlar yarandı. Türkiyəni bu 
müqavilədə  təmsil  edən  Türk  Petrolları  6,75  faizlik  pay  əldə  etdi.  Türk  Petrolları  şirkəti  bundan  əlavə 
həmçinin  Şahdəniz  yatağının  kəşfiyyatı,  işlənməsi,  hasilatın  pay  bölgüsü  sazişində  9  faiz  iştirak  payına 
malikdir. 
 Avropa  ilə  Şərq  ökələri  arasında  nəqliyyat  kommunikasiya  əlaqələrinin  yaradılması  sahəsində 
mühüm  əhəmiyyət  kəsb  edən  "Avropa-Qafqaz-Asiya  Transqafqaz"  nəqliyyat  dəhlizi  (TRASEKA) 
proqramının  dəstəyi  ilə  1998-ci  il  sentyabrın  7-8-də  32  dövlətin  və  13  beynəlxalq  təşkilatın  iştirakı  ilə 
tarixi "Böyük İpək Yolu"nun bərpasına dair Bakıda beynəlxalq konfrans keçirildi. Bu layihə ilə yanaşı, 
digər  iqtisadi  layihələrin  həyata  keçirilməsi  istiqamətində  atılan  addımlar,  xüsusilə  Xəzərin  enerji 
resurslarının  dünya  bazarlarına  çatdırılması  Azərbaycan  və  Türkiyə  arasında  siyasi-iqtisadi  və  strateji 
maraqlarının inkişafının təmin edilməsinə xidmət edir. 
Xəzərin enerji resurslarının dünya bazarına çatdırılması məqsədilə Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) neft 
kəməri  ideyasını  ilk  dəfə  olaraq  ulu  öndər  Heydər  Əliyev  gündəmə  gətirmişdir.  BTC  boru  kəmərinin 
yaradılmasi ilə bağlı danışıqlar Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə arasında hələ 1992-ci ildə başlamışdır. 
Bunun davamı olaraq, 1999-cu il noyabrın 18-də İstanbulda keçirilmiş ATƏT-in zirvə toplantısında  XX 
əsrin  ən  əsas layihələrindən  biri  hesab  edilən   "Bakı-Tbilisi-Ceyhan  Əsas  İxrac Boru Kəməri  vasitəsilə 
Azərbaycan,  Gürcüstan,  Türkiyə  ərazilərindən  xam  neftin  nəql  edilməsinə  dair  saziş"  Azərbaycan, 
Gürcüstan,  Türkiyə  və  ABŞ  prezidentləri  tərəfindən  imzalandı.  Bununlada  Cənubi  Qafqaz  regionunda 
iqtisadi və strateji əməkdaşlıq, həmçinin Avropaya inteqrasiya sahəsində çox mühüm addım atıldı. 
Şərq-Qərb enerji dəhlizinin mühüm qolunu təşkil edən və ulu öndər Heydər Əliyevin adını daşıyan 
Bakı-Tbilisi-Ceyhan  Əsas  İxrac  Boru  Kəmərinin  2006-cı  il  iyulun  13-də  Türkiyənin  Ceyhan limanında 
açılış  mərasimi  keçirildi.  Bu  hadisə  Ümummilli  liderin  uğurlu  neft  strategiyasının  nəticəsi  kimi  tarixə 
düşdü.  "Azəri-Çıraq-Günəşli"  nefti  kəmərə  2005-ci  il  mayın  10-da  axıdılmağa  başlayıb.  Səngəçal 
terminalında və Bakı şəhərində bu münasibətlə təntənəli mərasimlər keçirilib və Azərbaycan Prezidenti 
İlham Əliyevlə yanaşı, Türkiyənin, Gürcüstanın və Qazaxıstanın dövlət başçıları da iştirak ediblər. BTC 
yalnız  Azərbaycan,  Gürcüstan  və  Türkiyə  üçün  deyil,  eyni  zamanda  beynəlxalq  miqyasda  enerji 
təhlükəsizliyi baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. 
Bununla  yanaşı,  "Şahdəniz"  yatağından  hasil  olunan  təbii  qazın  Bakı-Tbilisi-Ərzurum  marşrutu 
üzrə  Türkiyəyə  nəql  olunması  üçün  qaz  boru  kəmərinin də  inşasının  həyata  keçirilməsi  haqqında  qərar 

---