Açik ekonomi modeli: is-lm-bp(FE) modeli 1 Dr. Süleyman bolat
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
Döviz Kuru Sistemleri 1- Sabit Döviz Kuru Sistemi Döviz kuru değerinin Merkez Bankası’nca sabit tutulmaya çalışılmasıdır. Merkez Bankası döviz kurunun belirlemiş olduğu kurdan bir limit belirler. Limit aşıldığında piyasaya müdahale eder. Kur uygulamak için en önemli şart; devlet 1$ = 2.5 demesi için devletin bol miktarda döviz rezervi olmalı, anında müdahale etmesi için… Hem döviz yetersiz hem de sabit kur uygulamak istersek, piyasada çalkalanmalar çok olur…
Dış açık olan bir ekonomide bir yandan ithalat artışı, bir yandan ülke dışına sermaye çıkışı olması nedeniyle döviz talebi artar, döviz talebi döviz arzını aşar. Bu durum döviz kuru üzerinde yukarı doğru bir baskı oluşturur. Sabit kur sisteminde döviz kuru üzerinde artma yönünde bir baskı oluştuğunda merkez bankası döviz satışı yaparak piyasaya müdahale eder; böylece artan döviz talebini karşılamış olur. 27 Dr. Süleyman BOLAT Sabit Döviz Kuru Sisteminde iki uygulama öne çıkar 1- Devalüasyon: Ülke parasının yabancı paralar karşısında düşürülmesidir. Ödemeler bilançosu açık verdiğinde, MB’nin döviz rezervleri azalır, devalüasyon yapılarak ihraç malları fiyatları ucuzlatılır. Amaç; ihracatı artırmak, döviz girişi sağlayıp rezervleri artırmak ve ödemeler bilançosunu dengelemektir.. 2- Revalüasyon: Ülke parasının değerinin yabancı paralar karşısında artırılmasıdır. Döviz rezervleri enflasyonu artıracak kadar çoğalmışsa bu yola başvurulur. 28 Dr. Süleyman BOLAT 2- Esnek Döviz Kuru Sistemi Esnek Kur Sistemi: Döviz kurunun değeri döviz piyasasındaki arz ve talebe göre belirlenir. Döviz kuruna herhangi bir müdahale yoktur. Döviz kurunun yükselmesi, ulusal paranın değer kaybetmesi; döviz kurunun düşmesi ulusal paranın değer kazanması anlamına gelir. Dış açık, döviz talebinin döviz arzını aşması durumu olup esnek kur sisteminde döviz kurunun yükselmesine neden olmaktadır. Döviz kuru yükselince, ulusal paranın değeri düşer, dış ticarette ülkenin rekabet gücü artar. İhraç malları döviz cinsinden ucuzladığı için ihracat artar, ithal malları pahalandığı için ithalat azalır. a- Tam esnek kur: MB kura müdahale hiçbir müdahale etmez… b- Yönetilen (kirli, karma) kur sistemi: MB, kura dönem dönem müdahale eder.. 29 Dr. Süleyman BOLAT Tam Sermaye Hareketliliğinde ve Sabit Döviz Kurunda Para Politikası 30 Dr. Süleyman BOLAT Tam Sermaye Hareketliliğinde Sabit Döviz Kurunda Para Politikası Başlangıçta ekonomide IS-LM-BP eğrilerinin kesim noktası olan E 0 noktasında iç ve dış denge sağlanmıştır. Genişletici para politikası uygulandığını varsayalım. Merkez bankasının açık piyasa işlemleri ile devlet iç borçlanma senetlerini piyasadan satın alması,
Bu artış ile para piyasası dengesini gösteren LM eğrisinin sağa kayması, böylece iç dengenin E 1 noktasında sağlanması şeklinde görülmektedir. Ancak iç denge sağlanırken dış dengenin bozulduğu ve dış açık oluştuğu dikkati çekmektedir. E
1 noktası E 0 noktasına göre daha yüksek Y düzeyini (Y 1 ) ve bu nedenle daha fazla ithalatı ifade etmektedir. Ayrıca E
Böylece ödemeler dengesinin hem Cari İşlemler Hesabı hem de Sermaye Hesabı açık verecek ve böylece dış açık oluşacaktır. Döviz talebi > döviz arzı olacak, yukarı yönlü baskı oluşacaktır… Sabit döviz kuru sisteminde, merkez bankası döviz kuru artışına izin vermez. Böylece, piyasaya döviz satışı yaparak döviz kurunu korur; bu durumda ulusal para arzı azalır ve LM eğrisi sola kayar. Böylece nihai denge başlangıç noktası olan E 0 ’a geri dönmüş olur. PARA POLİTİKASI ETKİSİZDİR… Para arzı ↑, Y ↑, i ↓, Dış açık ↑, Döviz Talebi ↑, Döviz satışı ↑, Ulusal para arzı ↓, Y ↓ 31 Dr. Süleyman BOLAT Tam Sermaye Hareketliliğinde ve Sabit Döviz Kurunda Maliye Politikası 32 Dr. Süleyman BOLAT Tam Sermaye Hareketliliğinde Sabit Döviz Kurunda Maliye Politikası Ekonomide başlangıçta, iç denge ve dış denge E 0 noktasında (IS-LM-BP) sağlanmaktadır… Denge durumunda iken hükümetin genişletici maliye politikası izlediği varsayımı ile IS eğrisi sağa kaydırılır. Yeni IS-LM dengesi E 1 noktasında oluşur. Hem millî gelirin hem de faiz oranının arttığını göstermektedir. Hükümetin oluşacak bütçe açıkları nedeniyle borçlanmaya başvurması faizler ↑ Millî gelir artışı, ithalat artışını teşvik ederek dış ticaret dengesi (Cari İşlemler Hesabı) üzerinde olumsuz etki yaparken faiz artışı yurt dışından sermaye girişini teşvik ederek Sermaye Hesabı
Tam sermaye hareketliliği durumunda, sermaye hareketlerinin faize karşı duyarlılığı sonsuz olduğundan faiz artışı karşısında önemli ölçüde sermaye girişi gerçekleşir. Böylece sıcak para şeklindeki döviz girişi, ithalat yolu ile döviz çıkışından daha fazla olacağı için genişletici maliye politikası ile tam sermaye hareketliliği durumunda dış fazla oluşur. Dış fazla durumunda, ülkede döviz arzı > döviz talebi… döviz kurlarının düşmesi konusunda bir baskı oluşacaktır… Ancak sabit kur sistemi olduğu için merkez bankası buna izin vermez ve piyasadan döviz satın alımları yaparak fazla dövizi çeker; böylece ulusal para arzı arttırılmış olur. Ulusal para arzındaki artış, LM eğrisinin sağa kayması ile belirlenir ve yeni denge E2 noktasında sağlanır. MALİYE POLİTİKASI ETKİNDİR… Kamu harcaması ↑, Y ↑, i ↑, Dış fazla ↑, Döviz satın alımı ↑, Ulusal para arzı ↑, Y ↑ 33 Dr. Süleyman BOLAT Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|