Açli s eferleri z amaninda

---

Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, XIII/1 (Yaz 2013), s.21-35.

 

 

 

H

AÇLI 

S

EFERLERİ 

Z

AMANINDA 

A

VRUPA’DA 

A

NTİSEMİTİZM (1096-1190) 

Antisemitism in Europe During the Crusades (1096-1190) 

 

Emrullah KALELİ* 

 

 

ÖZET 

Haçlı  seferleri  konusu,  öncelikli  olarak,  Hıristiyanlar  ve  Müslümanlar  arasında, 

hesabı belki de hâlâ kapanmamış, bir meseleyle alakalıdır. Bununla birlikte haçlı 

yemini  etmiş  batılı  Hıristiyanlar,  yalnızca  Müslümanları  hedef  almamışlardır. 

Haçlı  seferi  güzergâhları  üzerinde  veya  civarında  bulunan  farklı  mezheplerdeki 

diğer Hıristiyanlar ve keza Yahudiler de haçlı seferlerinin önemli ölçüde mağdur-

ları olmuşlardır. Bu çalışmada, haçlı seferleri bağlamında, Musevilere yapılan sal-

dırılar anlatılmakta ve öteden beri Avrupa’da var olan antisemitizm ele alınmak-

tadır. 

Anahtar Kelimeler; Haçlı Seferleri, Orta Çağ, Avrupa, Yahudiler, Antisemitizm. 

 

ABSTRACT 

The  subject  of  crusade,  is  concerned  primarily  with  a  matter  that  its  account 

perhaps  hasn’t  still  closed.  Neverthless,  western  Christians  who  had  sworn  a 

crusading vow didn’t have only the Muslims as their target. The other Christians 

from different sects and Jews likewise, who dwell on the route of the crusades or 

in  its  vicinity,  had  been  victims  of  the  crusades  at  an  important  degree.  In  this 

study,  in  the  context  of  the  crusades,  it  is  told  the  attacks  to  the  Jews  and 

discussed the antisemitism existing all along.  

Keywords; Crusades, Medieval, Europe, Jews, Antisemitism. 

 

 

Haçlı seferleri denilince, Doğu ile Batı veya Müslümanlar ile Hıristiyanlar arasında yaşanmış 

olan bir mücadele süreci akla gelmektedir. Nitekim Papa II. Urbanus, Clermont Konsili’nde 

(27  Kasım  1095)  haçlı seferi çağrısında  bulunduğunda  açıkça  ortaya  konan iki resmî hedef 

vardı. Bunlardan biri, Doğu Roma İmparatorluğu’nu, yani Bizans’ı, Türklerin tehdidi altın-

dan  kurtarmak;  ikincisi  ise,  kutsal  toprakları,  yani  Filistin’i  Müslümanların  elinden  alarak 

                                                

*

 Yrd. Doç. Dr., Giresun Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, [e-mail] 

---

EMRULLAH KALELİ 

22 

“özgürleştirmek”  idi

1

.  Yine  bu  arada  İspanya’daki  Müslüman  varlığına  yönelik  yürütülen 

mücadeleler ve keza, Avrupa’nın kuzeydoğusundaki “sapkın” Slavlara karşı yapılan savaşlar 

da, haçlı ideolojisini ifade eden, Hıristiyanların üstlendiği bir misyon olarak kabul edilebilir. 

Aynı şekilde, haçlı seferlerinin sonraki zamanlarında, Avrupa’nın bazı bölgelerinde “yoldan 

çıkmış” birtakım mezhepleri hedef alan yok etme hareketleri de benzer bir konsept kapsa-

mında ele alınabilir

2

. Ancak bunların dışında herhangi bir topluluğa karşı,  haçlı seferleriyle 

alakalı olarak, kilisenin açıkça önayak olduğu veya teşvik ettiği “kutsal” bir girişim söz konu-

su değildir. Bu bağlamda, haçlı seferleri zamanında Musevi varlığına yönelik Avrupa’da ya-

şanan  antisemitist saldırılar  ve  bir  dizi  katliamlar,  Batılı  Hıristiyanlar  tarafından  genellikle 

tasvip edilmemekte veya sahiplenilmemektedir. Çünkü onlara göre, söz konusu Yahudi kat-

liamları, kendilerine vaaz edilen haçlı ideolojisini yanlış yorumlayan ve üstlendikleri vazife-

nin kendilerine verdiği salahiyetle çeşitli suçlar işleyen, bir grup haçlının hatalı tasarrufları-

nın sonucuydu

3

.  

Yahudilere karşı işlenen kapsamlı suçlar ve söz konusu katliamların ilki, birinci haçlı 

seferi esnasında yaşanmıştır. Clermont Konsili’nden sonra Avrupa’nın önde gelen şövalyeleri 

ve  düzenli  orduların  başında  Doğu’ya  gidecek  haçlı  liderleri,  Papa  II.  Urbanus  tarafından 

belirlenmiş hareket vakti olan, 15 Ağustos 1096’ya yetişmek üzere gerekli hazırlıkları yap-

makla  meşgullerdi.  Ancak  bu  arada  daha  alt  tabakadaki  sıradan  halkın  oluşturduğu  haçlı 

grupları, Tanrı’nın kendilerinden taraf olacağı inancıyla, kapsamlı bir hazırlık yapmayı ge-

rek  görmeden,  bir  an  önce  “kâfirler”  ile  hesaplaşmak  ve  “dünyayı  kurtarmak”  için  çoktan 

yola çıkmışlardı

4

.  

Son derece iptidai silahlarla donatılmış olan ve “köylülerin” veya “halkın” haçlı seferi-

ni  oluşturan  bu  insanlar,  farklı  liderlikler  altında  teşekkül  etmiş  dört  büyük  grup  halinde 

hareket  ettiler.  Kuşkusuz  onların  en  büyüğü  ve  en  önemlisi  karizmatik  vaiz,  Pierre 

l’Ermite’in peşinden giden haçlıların grubuydu. Bununla birlikte Pierre l’Ermite ve berabe-

rindeki  taraftarları,  Yahudilere  yönelik  saldırılarla  ilgili  en  masum  olanlardı. Çünkü  onlar, 

                                                

1

  Edward  Peters,  The First Crusade: The  Chronicle of Fulcher of  Charters and Other Source 

Materials, Philadelphia, Pennsylvania, 1971, s.25-37. 

2

  Örneğin,  beşinci  haçlı  seferinden  önce,  Papa  III.  Innocentius  (1198-1216)  Fransa’nın  güne-

yinde  Katolik  Kilisesi’nin  inançlarına  aykırı  hareket  eden  ve  kendilerine  Albililer  denen 

mezhebe  karşı  bütün  Hıristiyan  dünyasını  silahlı  saldırıya  çağırmıştı.  Bkz.  Işın  Demirkent, 

Haçlı Seferleri, İstanbul, 1997, s.183-84. 

3

 Robert Chazan, European Jewry and the First Crusade, London, 1987, s.219; J. A. Watt, “The 

Crusades and the Persecution of the Jews”, The Medieval World, (Ed. Peter Linehan ve Janet 

L. Nelson), London: New York, 2003, s. 149. Nitekim, zamanın Hıristiyan yazarları da bahse-

dilen katliamlarla ilgili, bazı haçlıların mal ve para edinme hırsını neden olarak göstermişler 

veya onların yapacakları yolculuğun masraflarını karşılamaya yönelik, sanki zaruri bir davra-

nışmış  gibi  ifade  etmeye  çalışmışlardır.  Bkz.  Işın  Demirkent,  “Haçlı  Seferleri  Düşüncesinin 

Doğuşu  ve  Hedefleri”, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi: Prof. Dr. Hakkı  Dursun Yıldız 

Hatıra Sayısı, İstanbul, 1994, s.75. 

4

  Frederic  Duncalf,  “The  First  Crusade:  Clermont  to  Constantinpole”,  A  History  of  the 

Crusades, I, Madison: Milwaukee: London, 1969, s.258-59. 

---