Açıq Cəmiyyət İnstitutu‐Yardım Fondu
Yüklə 206,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- HANSI HALLARDA SİZİN MÜLKİYYƏTİNİZ ÖZGƏNİNKİLƏŞDİRİLƏ BİLƏR
- Mülkiyyət hüququnun məhdudlaşdırılması halları nə vaxt mümkündür
- Ədalətli kompensasiya nə deməkdir
5 hüquqların həyata keçirilməsi, mülkiyyətin dövlət ehtiyacları üçün özgəninkiləşdirilməsinin hüquqi tənzimlənməsi əks olunmuşdur. Beləliklə, hər kəs ona məxsus olan mülkiyyət, o cümlədən daşınmaz əmlak olan torpaq sahələri, yaşayış və qeyri yaşayış sahələri üzərində haqlarını sərbəst surətdə həyata keçirmək hüququna malikdir.
ÖZGƏNİNKİLƏŞDİRİLƏ BİLƏR Konstitusiya müəyyən edir ki, dövlətin ehtiyacı yarandıqda mülkiyyət onun dəyəri qabaqcadan ədalətli şəkildə ödənilməklə özgəninkiləşdirilə, yəni dövlət maraqları üçün alına bilər. Dövlət ehtiyacları nədir? Dövlət ehtiyacı qanunvericilikdə abstrakt anlayış kimi verilməyib. Bu ehtiyacların adları konkret olaraq göstərilib. Hər kəs bilməlidir ki, qanunlarda nəzərdə tutulmayan digər hallar dövlət ehtiyacı adlandırıla bilməz. Əgər kim isə Sizin torpaq sahənizi və ya yaşayış və ya qeyri yaşayış sahənizi dövlət ehtiyacı üçün almaq istəyirsə, onda Siz bunun həqiqətən dövlətə lazım olmasını dəqiqləşdirin. Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında Qanunda torpağın alınmasına əsas verən dövlət ehtiyaclarının adları göstərilmişdir. Dövlət ehtiyaclarına aşağıdakılar daxildir: • Dövlət əhəmiyyətli yolların və digər kommunikasiya xətlərinin (magistral neft və qaz boru kəmərlərinin, kanalizasiya, yüksək gərginlikli elektrik xətlərinin, hidrotexniki qurğuların) çəkilməsi və quraşdırılması; • Sərhədboyu zolaqda dövlət
sərhədinin etibarlı mühafizəsinin təmin edilməsi; • Müdafiə və təhlükəsizlik əhəmiyyətli obyektlərin tikilməsi; • Dövlət əhəmiyyətli dağ‐mədən sənayesi obyektlərinin tikilməsi. Torpaqlar dövlət ehtiyacları üçün yalnız bu Qanunda nəzərdə tutulmuş hallarda alına bilər. 6 Mülki Məcəllənini 207.1. maddəsinə əsasən “Torpaq sahəsində olan binalara, qurğulara və ya digər daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüququna xitam verilmədən həmin sahənin dövlət ehtiyacları üçün alınmasının mümkün olmadığı hallarda dövlət bu əmlakı satınalma yolu ilə ala bilər”. Bu ehtiyaclar üçün dövlət daşınmaz əmlakın əvəzini ədalətli şəkildə ödəməklə özgəninkiləşdirə bilər.
dedikdə respublika əhəmiyyətli magistral yollar və magistral kəmərlər və s. qurğular nəzərdə tutulur. Hər hansı yerli əhəmiyyət daşıyan yollar və kommunikasiya vasitələrinin tikilməsi dövlət ehtiyaclarına daxil deyildir.
mümkündür? Mümkündür ki, torpaqlar özgəninkiləşdirilməsin, amma bu torpaqlardan istifadə hüququ məhdudlaşdırılsın. Belə hal olduqda, ehtiyaclar üçün istifadə olunan torpaq sahələri mülkiyyətçidə qalır, lakin o, bu mülkiyyətdən istifadə edərkən ona müəyyən məhdudiyyətlər qoyulur. Məsələn, əgər həmin torpaq sahəsindən yeraltı kəmərlər keçirsə, onda mülkiyyətçi həmin kəmərin üstündə yaşayış və ya qeyri yaşayış binası tikə bilməz, kökü dərinə gedən bitkilər əkə bilməz və s. Belə olan halda, həmin torpaqlar yüklü edilir və buna görə mülkiyyətçiyə kompensasiya verilir. Eyni zamanda məhdudlaşdırma yalnız dövlət ehtiyacları üçün deyil, həmçinin digərlərin xeyrinə də həyata keçirilə bilər. Mülki Məcəllənin 169.2. maddəsində göstərilir ki, “Hər bir daşınmaz əmlak mülkiyyətçisi, əgər quyuların qazılması, drenaj, qaz və başqa boruların, habelə yerüstü və yeraltı elektrik xətlərinin çəkilməsi onun torpaq sahəsindən istifadə edilmədən qətiyyən mümkün deyildirsə və ya hədsiz yüksək məsrəflər hesabına mümkündürsə, bununla əlaqədar dəyən zərərin əvəzinin qabaqcadan tam ödənilməsi şərti ilə həmin tədbirlərin həyata keçirilməsinə icazə verməlidir”. 7 Mülki Məcəlləyə görə “Yüklü torpaq sahəsinin mülkiyyətçisi öz mənafelərinin ədalətlə nəzərə alınması hüququna malikdir. Yerüstü xətlərin çəkildiyi hallarda, əgər fövqəladə hallar əsas verirsə, o, tələb edə bilər ki, həmin xəttin keçdiyi ağlabatan həcmdə torpaq sahəsi tam əvəzi ödənilməklə ondan ayrılsın”. Qeyd edilməlidir ki, Bakı‐Tibilisi‐Ceyhan, Cənubi Qafqaz Boru Kəməri, bu əsas ixrac kəmərlərindən əvvəl istismar olunan Bakı‐ Subsa və Bakı‐Novorossiysk neft kəmərlərinin altına və təsir zonasına düşən torpaqlar mülkiyyətçilərdən alınmamışdır. Bu kəmərlərin keçdiyi torpaqlardan mülkiyyətçilərə məhdud istifadə imkanı verilmişdir.
Dövlət ehtiyacları üçün torpaqların geri alınması zamanı mülkiyyətçilərə ədalətli kompensasiya verilməlidir. Mülki Məcəllənin 247.2. maddəsinə görə “Satınalma qiyməti müəyyənləşdirilərkən həmin qiymətə torpaq sahəsinin və orada olan daşınmaz əmlakın bazar dəyəri, habelə torpaq sahəsinin alınması nəticəsində mülkiyyətçiyə dəyən bütün zərər, o cümlədən, əldən çıxmış fayda da daxil olmaqla, onun üçüncü şəxslər qarşısında daşıdığı öhdəliklərə vaxtından əvvəl xitam verilməsi ilə əlaqədar düşdüyü zərər daxil edilir”. Bu o deməkdir ki, torpaqlar dövlət ehtiyacı üçün alınarkən, mülkiyyətçiyə yalnız torpağın bazar qiymətinə uyğun olan qiyməti deyil, həmçinin mülkiyyətçinin həmin torpaqdan istifadə edərək əldə edəcəyi gözlənilən gəliri də (əldən çıxmış fayda) ödənilməlidir. Məsələn, əgər torpaqlar alınarkən həmin torpaqda taxıl əkilmişdirsə, onda alan tərəf mülkiyyətçinin həmin torpaqlarda əkilən dənli bitkidən əldə etməli olduğu gəlir də ona ödənilir. Mülkiyyətçiyə həmçinin torpağın alınması ilə bağlı dəyə bilən və ya dəyə biləcək zərərin də əvəzi ödənilməlidir. Zərərin əvəzinin ödənilməsinə dair mübahisələri məhkəmə həll edir.
Yüklə 206,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|