15
kompensasiyaların miqdarının minimuma endirməyə cəhd edirlər.
Təsadüf olunan tipik pozuntular da kompensasiyaların torpaqların
bazar qiymətlərinə nisbətən dəfələrlə aşağı olması ilə bağlıdır. Odur
ki, alınmanın təsirinə məruz qalan şəxslər kompensasiyaların
miqdarı ilə razı olmadıqda müvafiq dövlət orqanlarına və
məhkəməyə iddia verməlidirlər.
Kompensasiyanın məbləği ilə bağlı torpağın qiymətləndiril‐
məsi üsulu
Qanunun 55‐ci maddəsinə əsasən alınan torpaq üçün
kompensasiyanın məbləği aşağıdakı üsullarla hesablanır:
• torpağın bazar qiymətinin müəyyən edilməsi;
• torpağın qiymətinin bazar qiyməti əsasında ədalətli
müəyyən edilməsi üçün alınan torpağın yerləşdiyi ərazidə
torpaq bazarı olmadıqda və ya mövcud torpaq bazarı real
bazar
qiymətinin
müəyyən
edilməsi üçün kifayət
etmədikdə, yaxud alınan torpağın əvəzinə digər torpaq
verildikdə bu Qanunun 59‐cu maddəsinə uyğun olaraq
bərpa qiymətinin müəyyən edilməsi.
Qanunda bazar qiyməti dedikdə aşağıdakılar nəzərdə tutulur:
Qanunun məqsədləri üçün torpağın bazar qiyməti həmin
torpağın siyahıya alınma tarixinə olduğu vəziyyətdə açıq bazarda
satmaq istəyində olan satıcı tərəfindən almaq istəyində olan alıcıya
satılacağı təqdirdə ehtimal olunan qiyməti deməkdir.
Torpağın bazar qiyməti torpağın siyahıya alınma tarixindən
əvvəlki üç ay ərzində alınan torpağa uyğun torpağın notariat
qaydada təsdiq edilmiş alqı‐satqı müqavilələrində göstərilmiş 3 ən
yüksək qiymətin orta göstəricisi əsasında müəyyən edilir.
Torpağın qiymətinin onun bazar qiyməti əsasında müəyyən
edilməsi üçün alınan torpağı 100 metrədək əhatə edən ərazi üzrə,
həmin ərazidə torpaqla bağlı bazar mövcud olmadıqda alınan
torpağı 250 metrədək əhatə edən ərazi üzrə, həmin ərazidə torpaqla
bağlı bazar mövcud olmadıqda alınan torpağı 500 metrədək əhatə
16
edən ərazi üzrə mövcud olan, alınacaq torpağa uyğun torpağın
bazar qiyməti əsas götürülür.
Torpağın qiymətinin onun bazar qiyməti əsasında müəyyən
edilməsi üçün alınan torpağı 500 metrədək əhatə edən ərazidə
torpaqla bağlı bazar mövcud olmadıqda həmin torpağın bazar
qiyməti yerləşdiyi inzibati ərazi vahidinə uyğun olaraq rayon, şəhər
və şəhər rayonlarında mövcud olan, alınacaq torpağa uyğun
torpağın bazar qiyməti əsas götürülür.
Torpağın qiymətinin bazar qiyməti əsasında ədalətli müəyyən
edilməsi üçün alınan torpağın yerləşdiyi ərazidə torpaq bazarı
olmadıqda və ya mövcud torpaq bazarı real bazar qiymətinin
müəyyən edilməsi üçün kifayət etmədikdə, yaxud alınan torpağın
əvəzinə digər torpaq verildikdə bu Qanunun 59‐cu maddəsinə
uyğun olaraq bərpa qiymətinin müəyyən edilməsi.
Yuxarıda göstərilən qiymətləndirmə üsullarından hər ikisi
tətbiq edilə biləcəyi hallarda ödəniləcək kompensasiyanın
məbləğinin müəyyənləşdirilməsi üçün torpağın daha yüksək
qiymətini verən üsul tətbiq edilir.
Kompensasiyanın qiymətləndirilməsində nəzərə alınmalı
olan amillər
“Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında”
Qanun əsasən alınacaq hər hansı torpaqla bağlı kompensasiyanın
məbləği müəyyən edilərkən aşağıdakı amillər nəzərə alınır:
• iddiaçılara ödəniləcək kompensasiya elə prinsipə
əsaslanmalıdır ki, torpaqlarını tərk etmələrinin və başqa
yerə köçürülmələrinin tələb olunması ilə bağlı və onun
nəticəsində zərər və narahatlıq çəkən bütün şəxslərin
əmlakları, dolanışıq üçün vasitələri, gəlirləri, yaşayış
standartları onların məruz qaldıqları zərər və narahatlığın
baş verdiyindən sonra ağlabatan müddətdə, köçürülənədək
17
malik olduqları şəraitdən əlverişsiz şəraitə düşməmələri
baxımından bərpa edilsin;
• ödəniləcək kompensasiya qiymətləndirilərkən mövcud
inflyasiya;
• torpağın bu Qanuna əsasən müəyyən edilmiş bazar qiyməti;
• alınmanın təsirinə məruz qalan şəxsdən torpağın müəyyən
hissəsinin alındığı hallarda alınan torpağın həmin şəxsin
saxlanılan (alınmayan) torpağından ayrılması nəticəsində
şəxsə dəyə biləcək zərər;
• alınmanın təsirinə məruz qalan şəxsdən torpağa sahibliyin
əldə edilməsi nəticəsində həmin şəxsin digər daşınar və ya
daşınmaz əmlakına, yaxud həqiqi gəlirinə dəyən və ya dəyə
biləcək zərər;
• alınma nəticəsində şəxs yaşayış, həyata keçirdiyi sahibkarlıq
fəaliyyətininin və ya iş yerini dəyişməyə məcbur edilmişdirsə,
belə yerdəyişmədən irəli gələn bütün xərclər və itkilər.
Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında”
Qanunun 59‐cu maddəsi Bərpa qiymətiləri ilə bağlıdır. Müxtəlif
təyinatlı torpaq sahələrinin alınması ilə əlaqədar mülkiyyətçinin yeni
torpaq sahəsinin əvvəlki torpağın səviyyəsinə çatdırılması,
infrastrukturun bərpası, əgər torpaq üzərində daşınmaz əmlak
varsa, onun bərpası üçün tələb olunan materialların bazar qiyməti və
s. nəzərdə tutulur.
Torpaq sahəsinin yalnız müəyyən hissəsinin alınması
nəticəsində torpaq bölünürsə, saxlanılan (alınmayan) torpaqdan
yolların, drenaj borularının, divarların, hasarların, körpülərin, yeraltı
keçidlərin, qurğuların və digər obyektlərin tikintisi ilə bağlı qanuni
əsaslarla istifadə edildikdə müvafiq kompensasiya ödənilir.
Yanaşı torpaqlara dəymiş zərərlə bağlı kompensasiya
Bu Qanuna əsasən alınan torpağın hər hansı hissəsini təşkil
etməyən və alınan torpaqda tikintinin inşası və alınmaya səbəb olmuş
digər işlərin aparılması nəticəsində və (və ya) həmin tikintinin təyinatı
Dostları ilə paylaş: |