Adam Smit-əlifba
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tural K.VƏLİYEV
www.azadliqciragi.org 4 Verginin tətbiq olunma prinsipləri ............................................................................................. 29 Dövlət borcları .......................................................................................................................... 30 “Xalqların sərvəti” bu gün ......................................................................................................... 31 “ƏXLAQĠ DUYĞULAR NƏZƏRĠYYƏSĠ” ............................................................................. 32 Kitabın əsas ideyaları ................................................................................................................ 32 ġəxsi maraq və rəğbət ............................................................................................................... 32 Ədalət, xeyriyyəçilik və ləyaqət ................................................................................................ 32 Ləyaqət ..................................................................................................................................... 32 Təbii Ģəfqət hissi ləyaqətin əsası kimi........................................................................................ 32 Fikir ayrılığı və təmkinlilik ....................................................................................................... 33 Mükafat, cəza və cəmiyyət ........................................................................................................ 33 Ədalət təməl kimi...................................................................................................................... 34 Özünütənqid və vicdan .............................................................................................................. 35 Əxlaq qaydaları ......................................................................................................................... 35 Sərvətə münasibət ..................................................................................................................... 35 Özünü təkmilləĢdirmə ............................................................................................................... 36 Ləyaqət ..................................................................................................................................... 36 Mükəmməl cəmiyyətin quruluĢu ............................................................................................... 37 SMĠTĠN MÜHAZĠRƏLƏRĠ VƏ BAġQA YAZILARI .............................................................. 38 BirləĢmiĢ mövzular ................................................................................................................... 38 Smit elmin fəlsəfəsi haqqında ................................................................................................... 38 Naməlum Ģəxsin dərdi ............................................................................................................... 39 Fərziyyələr və təkziblər ............................................................................................................. 39 Elm və insan qavrayıĢı .............................................................................................................. 39 Ünsiyyət psixologiyası .............................................................................................................. 40 Ünsiyyət və insan təbiəti ........................................................................................................... 40 Ünsiyyət elmi ............................................................................................................................ 40 Smit hökumət və dövlət siyasəti haqqında ................................................................................. 41 Ədalət, dövlət və hüquq ............................................................................................................ 41 Əmək və mübadilə .................................................................................................................... 41 Bacarıqsız hökumət ................................................................................................................... 42 Azadlıq və inkiĢaf ..................................................................................................................... 42 Nəticə ....................................................................................................................................... 43 “GÖRÜNMƏZ ƏL” RĠCƏTĠ .................................................................................................... 44 Zəngin yoxsul üçün iĢ yaradır ................................................................................................... 44 Yerli və xarici sənaye ................................................................................................................ 44 Ġnsan fəaliyyətinin düĢünülməmiĢ nəticələri .............................................................................. 44 Davamlı sistem ......................................................................................................................... 45 Fərdi fəaliyyət və ictimai nəticələr ............................................................................................ 46 ADAM SMĠTĠN BƏZĠ DEYĠMLƏRĠ ....................................................................................... 47
www.azadliqciragi.org 5
Adam Smit klassik siyasi iqtisadın banisidir. Böyük Britaniyada fəaliyyət göstərən Adam Smit Ġnstitutunun direktoru Eamon Butlerin müəllifliyi ilə nəĢr olunan bu kitab siyasi iqtisadın atası A.Smit haqqında geniĢ bilgi verir. “Adam Smit – iqtisadiyyatın əlifbası” * kitabı həm görkəmli Ģəxsiyyətin həyatı, həm də yaradıcılığı ilə bağlı gərgin araĢdırmaların məhsuludur. Müəllif kitabda A.Smitin yaradıcılığında baĢlıca yer tutan “Xalqların sərvətinin təbiəti və səbəbləri haqqında traktat” tədqiqat əsərinin əhatəli təhlilini təqdim edir. Məlum olduğu kimi, bu möhtəĢəm əsər dünyanın əksər dillərinə çevrilmiĢ və müxtəlif mənbələrdə əsərin adı da ayrı-ayrı formalarda verilmiĢdir. Marks və təbii ki, bütün marksistlər marksizmin “üç tərkibi və üç mənbəyini” araĢdırarkən A.Smit və D.Rikardonun simasında ingilis siyasi iqtisadiyyatını marksizmin mühüm mənbələrindən biri kimi Ģərh və təhlil etmiĢdir. Heç təsadüfi deyil ki, marksizmin banisi K.Marks özünün Ģah əsəri “Kapital”da A.Smitə 130 dəfədən artıq istinad etmiĢdir. Eyni mənzərəyə bu və ya digər Ģəkildə liberal iqtisadiyyat əsərlərində də rast gəlirik. Marksizmi qəbul etməyən liberal, mühafizəkar, milliyyətçi ideoloqlar da Adam Smitin simasında siyasi iqtisad sistemini yüksək qiymətləndirmiĢlər. Heç təsadüfi deyil ki, Sovetlər Birliyi dağıldıqdan, dünya sosialist sistemi çökəndən sonra yeni müstəqil dövlətlər üçün Adam Smitin iqtisadi baxıĢlar sistemi yeni önəm kəsb etmiĢdir. Bazar iqtisadiyyatının, liberal siyasi iqtisadın yenidən doğulması diqqət mərkəzindədir. Yeni ideologiyanın formalaĢması, Adam Smit irsinə böyük maraq və ehtiyac Azərbaycanda da açıq-aydın duyulmaqdadır. Adam Smitin Türkiyə türkcəsinə tərcüməsini gerçəkləĢdirən böyük türkçü alim, mütəfəkkir Azərbaycan türkü Əli bəy Hüseynzadə olmuĢdur. 1928-ci il tarixli, çap olunmamıĢ bu əsərin XI fəslini araĢdırıcı Əliheydər Bayat “Hüseynzadə Əli bəy” (Ankara, 1998, s.205-216) kitabında nəĢr etmiĢdir. Əli bəy Hüseynzadənin Adam Smitə marağı və fikir həyatında ona xüsusi diqqət yetirməsi bizim ictimai fikir tariximiz üçün də çox əhəmiyyətlidir. Yeri gəlmiĢkən, qeyd edək ki, Ə.B.Hüseynzadənin 1928-ci ildəki tərcümə dili çağdaĢ Azərbaycan türkcəsinə çox yaxındır. Orijinaldan – ingiliscədən tərcümə olunan bu kitab Adam Smit irsini tamamilə əhatə etməsə də, onun önəmli hissəsini təqdim edir. Tərcüməçi S.Cahangir Azərbaycan dilinin siyasi-iqtisad üslubuna, terminlər sisteminə söykənərək ədəbi dilimiz üçün yeni olan dil-üslub özəlliklərinə üstünlük vermiĢ, orijinala sadiq qalaraq sadəliyə, aydınlığa, yığcamlığa, yeri gələndə obrazlılığa üstünlük vermiĢdir. Təbii ki, biz bu tərcümənin tamamilə qüsursuz olduğu iddiasında da deyilik. Yeni olan hər Ģey özü ilə bərabər müəyyən xətalar da gətirməmiĢ deyildir. Biz inanırıq ki, oxucularımızdan gələn təklif, tənqid və rəylərlə gələcək nəĢrlərimiz daha uğurlu olacaqdır. Bu baxımdan zəhmət çəkib fikir, qeyd və rəylərini göndərən oxucularımıza bəri baĢdan öz təĢəkkürlərimizi bildiririk. Kitabın çapa hazırlanmasında öz dəyərli məsləhətlərini vermiĢ professor Kamil Vəli Nəri- manoğluna, iqtisadçı alim Nemət Əliyevə, Ceyhun Hüseynova dərin minnətdarlığımızı bildiririk. Ġnanırıq ki, Adam Smit haqqında Dr.Eamon Butlerin təqdim olunan bu kitabı siyasi iqtisadçılar, araĢdırmaçılar, tələbələr və geniĢ oxucu kütləsi üçün də maraqlı olacaqdır.
_________
*
lifba” adını tam aydınlıq üçün “Adam Smit – iqtisadiyyatın əlifbası” kimi çevirdik. Hər iki ad eyni məzmunu ifadə edir (red.). Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|