Adam Smit-əlifba



Yüklə 0,57 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə22/22
tarix04.11.2017
ölçüsü0,57 Mb.
#8216
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22

www.azadliqciragi.org 

46 


Fərdi fəaliyyət və ictimai nəticələr 

 

Amma  bu  ictimai  sistemin  rahat  və  avtomatik  fəaliyyəti  üçün,  biz  bəzi  qaydalara  əməl 



etməliyik. Bizi baĢqalarına zərər vurmaqdan qoruyan ədalət qaydaları, bizi arzulanmaz istəklərdən 

çəkinməyə məcbur edən əxlaq qaydaları və iqtisadi sahədə mülkiyyət və müqavilə qaydaları. Bu 

fərdi  davranıĢ  qaydaları  faydalı  ictimai  qaydaların  yaranmasına  ruhlandırır.  Biz  bunun  necə 

olduğunu  baĢa  düĢməyə  bilərik,  amma  təbii  instinktimiz  istənilən  halda,  məhdud  düĢüncə  və  

qavrayıĢımızdan daha etibarlı bələdçidir. 

Bu yaxınlarda, Nobel  mükafatlı  iqtisadçı F.A.Hayek Smitə  və ondan sonrakılara  əsaslanaraq, 

“ictimai  qaydaların  həmahəngliyi  mərkəzi  idarəçiliyə  ehtiyac  olmadan  yarana  bilər”  ideyasını 

davam  etdirdi.  Özünün  təkamül    və  psixologiya  haqqında  müasir  düĢüncəsi  ilə  ictimai  qrupların 

necə inkiĢaf etdiyini və onların düĢünməyərəkdən, sadəcə fərdi davranıĢ qanunauyğunluğuna əməl 

edərək  rahat  fəaliyyət  qaydalarını  yaratmasını  iĢləyib  hazlırladı.  Dildə,  məsələn,  biz  sadəcə 

qrammatikanın bir neçə qaydasına  əməl etməklə düĢünməyərəkdən səmərəli ünsiyyət sistemi ya-

radırıq  – o qaydalar ki, biz tamamilə  təbii olaraq  əməl edirik, amma  izah etməyə  çətinlik çəkirik. 

Smit, əlbəttə, dil ilə bağlı öz qeydlərində ona yaxınlaĢır.

  

Bu  faydalı  ictimai  qaydaların  əsası  bizim  birlikdə  yaĢamağı  öyrənməyimizdədir.  Biz 



hamımız  öz  arzularımızı  təmin  etmək  istəyirik,  amma  bu  çox  zaman  baĢqalarının  istəkləri  ilə 

toqquĢur.  Tədricən  öyrənirik  ki,  baĢqaları  tərəfindən  heç  bir  halda  zorakılıq  təhlükəsinə 

aparmayacaq dözülən hərəkətlər hansılardır. Beləliklə, təbii insan hissiyyatının köməyi ilə biz öz 

maraqlarımızı  baĢqalarına  ziyan  vurmamaq  Ģərti  ilə  güdərək,  ədalət  qaydalarını  iĢləyib  ha-

zırlayırıq.  Yalnız  iqtisadi  sahədə  deyil,  baĢqa  ictimai  qarĢılıqlı  əlaqələrdə  də  biz,  hətta 

məqsədimizin  bir  hissəsi  olmasa  belə,  hamımıza  mənfəət  gətirmək  yolu  ilə  əməkdaĢlıq  etməyi 

öyrənirik. 



www.azadliqciragi.org 

47 


ADAM SMİTİN BƏZİ DEYİMLƏRİ 

 

Əmək bölgüsü haqqında... 

Əmək  bölgüsü  nəticəsində,  bütün  fərqli  sənət sahələrində  böyük  məhsul artımı,  yaxĢı  idarə 

olunan  cəmiyyətlərdə  ona  səbəb  olur  ki,  ümumi  sərvət  öz-özünə  əhalinin  ən  aĢağı  təbəqələrinə 

çatır.          

 “Xalqların sərvəti”,  

I Kitab, c.1.səh.22. par.10 

   


 ....və müqayisəli üstünlük 

ġüĢələrin,  istixanaların  və  istilik  sisteminin

 

köməyi  ilə  ġotlandiyada  çox  yaxĢı  üzüm 



yetiĢdirilə  və  onlardan  çox  yaxĢı  Ģərab  hazırlana  bilər.  Bu  ən  azı  xarici  ölkələrdən  gətirilənlər 

qədər  yaxĢı  ola  bilər,  amma  30  dəfə  baha  qiymətə.  Bütün  xarici  Ģərabların  idxalına  qadağa 

qoymaqla, yalnız ġotlandiyada “Claret” və “Burqundu”nun hazırlanmasını  müdafiə etmək ağıllı 

qərar olardımı?” 



“Xalqların sərvəti”,  

IV Kitab, c.II.səh.458. par.15 

 

 



Hər bir ağıllı ailə sahibinin prinsipi odur ki, heç vaxt o Ģeyi evdə hazırlamağa can atmasın ki, 

onu  düzəltmək  almaqdan  baha  baĢa  gəlir.  Hər  bir  ayrıca  ailənin  davranıĢında  rast  gəlinən  bu 

düĢünülmüĢ hərəkət, çətin ki, böyük bir krallıq üçün səfehlik hesab olunsun.                       

“Xalqların  sərvəti”, 

 IV Kitab, c.II.səh.456-7. par.11-12 

 

 rəqabət haqqında... 



 Ümumilikdə,  əgər  hər  hansı  ticarət  sahəsi  və  ya  hansısa  əmək  bölgüsü  ictimaiyyət  üçün 

əlveriĢlidirsə, azad və daha ümumi rəqabət hər zaman daha artıq dərəcədə sərfəli olacaq. 



“Xalqların sərvəti”,  

II Kitab, c.II. səh.329. par.106 

 

Ġstehlak  bütün  istehsal  prosesinin  yeganə  nəticəsi    və  məqsədidir  və  istehsalçının  marağı  ona 



yönəlməlidir ki, istehlakçının ona zəruri ehtiyacı nə dərəcədədir.” 

“Xalqların sərvəti”, 

 IV Kitab, c.VIII. səh.660. par.49 

 

...və ticarətin deformasiyası 

Eyni  ticarət  sahəsində  çalıĢan  adamlar,  hətta  əyləncə  və  Ģənliklərdə  belə,  nadir  hallarda  bir 

araya gəlirlər, ancaq bu görüĢlərdə də danıĢıqlar millətin əleyhinə olan və ya bəzi nəticələrə görə 

qiymətlərin  qaldırılması  haqda  sövdələĢmə  ilə  baĢa  çatır...  Amma  baxmayaraq  ki,  qanun  eyni 

ticarət sahəsində çalıĢan adamların hərdən bir yerə toplaĢmasına mane ola bilmir, o, zəruri olanı 

təmin etməkdən baĢqa, belə toplantıların keçirilməsi üçün heç nə etməməlidir.        

“Xalqların sərvəti”,  

IV Kitab, c.VIII.səh.145. par.c27 

 

Xüsusi bir Ģəhərdə eyni ticarət sahəsindən olanların hamısının adlarını və ünvanlarını yaĢayıĢ 



yerlərində dövlət qeydiyyatına salmağa məcbur edən qaydalar  belə toplantıları asanlaĢdırır.  

Eyni  ticarət  sahəsindən  olanlara,  öz  yoxsullarını,  xəstələrini,  dul  qadınlarını  və  yetimlərini 

təmin etmək üçün özlərinə vergi tətbiq etməyə imkan verən qaydalar bu toplantıları zəruri edir. 

Korporasiya  təkcə  onları  zəruri  etmir,  həm  də  böyük  çoxluğun  aksiyasını  hamı  üçün  vacib 

edir. Azad ticarətdə məqsədyönlü əlaqələndirmə hər bir ayrı ticarət sahəsinin yekdil razılaĢması 

ilə  yaradılmamalıdır  və  bu  hər  bir  ayrı  ticarət  sahəsinin  eyni  yolla  davam  etdiyindən  uzun  sürə 




www.azadliqciragi.org 

48 


bilməz.  Birliyin  əksəriyyət  çoxluğu  məcburi  qərarları  xüsusi  cərimələrlə  qanuniləĢdirə  bilər  ki, 

bu  da,  rəqabətin  səmərəliliyini  və  hər  hansı  könüllü  ittifaqa  nisbətən  dayanıqlığını 

məhdudlaĢdırar.   

“Xalqların sərvəti”,  

IV Kitab, c.VIII.səh.145. par.29-30 

 

Bazarın geniĢlənməsi və rəqabətin məhdudlaĢdırılması hər zaman ticarətçilərin marağındadır. 

Bu qaydadan irəli gələn hər hansı yeni qanun və ya kommersiya qanun layihəsi, gərək hər zaman 

yüksək  prinsipiallıq,  hətta  Ģübhəli  yanaĢma  yolu  ilə  böyük  ehtiyatla  dinlənilə,  uzun  sürən  və 

diqqətli  yoxlamadan  keçmədən  qətiyyən  qəbul  olunmaya.  Bu  insanların  qoyduğu  qaydalardan 

irəli gəlir. O insanların ki, onların maraqları ictimaiyyətlə üst-üstə düĢmür,

  

onların ictimaiyyəti 



aldatmaq və hətta əzmək üçün ümumi maraqları və çoxlu imkanları var.    

“Xalqların sərvəti”, 

 I Kitab, c.XI. səh.267. par.10 

 

 



dövlət 

...Kralların və nazirlərin Ģəxsi adamlarının iqtisadiyyatın keĢikçiləri olmasını iddia etməsi, iĢə 

heç  bir  dəxli  olmayan  məsələ  və  fərziyyədir.  Onlar  özləri  cəmiyyətdə  hər  zaman  və  hər  hansı 

istisnasız ən böyük israfçılardır. Əgər onların öz ağılsız israfçılığı dövləti dağıtmırsa, onlar  heç 

zaman məqsədlərinə yetməyəcəklər.

 

“Xalqların sərvəti”,  



II Kitab, c.III. səh.346. par.36 

 

 



Müstəqil  adamları  öz  kapitalını  hansı  yolla  istifadə  etməyə  istiqamətləndirməyə  cəhd 

göstərən  bir  dövlət  adamı,  özünü  daha  çox  lazımsız  məsələlərlə  yükləməməli,  üzərinə    yalnız 

ayrıca  bir  Ģəxslə,  hər  hansı  Ģura  və  ya  senatla  bağlı  olmayan  əminliklə  etibarlı  bir  səlahiyyət 

götürməlidir.  Hansı  ki,  o  səlahiyyət  heç  yerdə  özünü  onu  yerinə  yetirməyə  qadir  hesab  edən 

lovğa və səfeh adamın əlində olduğu qədər təhlükəli olmazdı.  

“Xalqların  sərvəti” ,  

IV Kitab, c.II.səh.456. par.10 

 

 

...vergi tətbiq etmə 

BaĢqa belə bir sənət yoxdur ki,  hökumət onu adamların ciblərinin pulunu boĢaltmaq qədər 

tez öyrənsin.  



“Xalqların sərvəti”,  

V Kitab, c.II. II hissə, səh.458. par.15 

 

 



Hər  bir  dövlətin  vətəndaĢları,  imkan  daxilində  öz  bacarıqlarına  uyğun  olaraq  hökumətin 

dəstək verdiyi iĢlərə yardım etməlidirlər.  



“Xalqların sərvəti”, 

 V Kitab, c.II. II hissə, səh.825, par.3 

 

Hər bir  fərdin ödəməli olduğu vergi qeyri-müəyyən deyil, dəqiq olmalıdır. Ödəmənin  vaxtı, 



ödəmə üsulu, ödənilməli məbləğ ianəçi və hər bir baĢqa Ģəxs üçün aydın və sadə olmalıdır.  

“Xalqların sərvəti”, 

 V Kitab, c.II. II hissə, səh.825, par.4 

 

 



Hər vergi vaxtında və ya qaydasında, ödəyici üçün çox rahat Ģəkildə toplanmalıdır.  


www.azadliqciragi.org 

49 


“Xalqların sərvəti”,  

V Kitab, c.II. II hissə, səh.826, par.5 

 

Hər vergi mexanizmi elə düĢünülmüĢdür ki, dövlətin ictimai xəzinəsinə gətirdiyi gəlirdən də 



artıq, mümkün qədər həm insanların cibini çox soysun, həm də onların cibini yığcam saxlasın. 

 “Xalqların sərvəti”,  



V Kitab, c.II. II hissə, səh.826, par.6 

 

Kapital sahibi əslində dünyanın vətəndaĢıdır və önəmli deyil ki, o, ayrıca bir ölkəyə bağlı olsun. Onun  



müəyyən  olunmuĢ  ağır  vergi  cəriməsinin  məĢəqqətli  sıxıntısına  məruz  qaldığı  halda,  ölkəni  tərk  etməsi 

uyğun olardı. O, kapitalını hansısa baĢqa bir ölkəyə aparardı ki, orada ya öz biznesiylə məĢğul olar, ya da  öz 

azad həyatını yaĢayardı.  

 “Xalqların  sərvəti”, 

 V Kitab, c.II. II bənd, səh.848-49, par.f8 

və  subsidiyalar... 

Ağ siyənək balıqçılarına həvəsləndirici yardım tonnaj ilə bağlıdır və o, balıqçının zəhmətinə və 

ya  uğuruna  görə  deyil,  gəminin  yükünə  uyğunlaĢdırılıb  və  mən  qorxuram  ki,  bu  yalnız  balıq  ovu 

üçün təchiz olunmuĢ gəmilərin, balıq üçün deyil, həvəsləndirici yardım üçün istifadə olunmasını adi 

hala çevirsin.         

“Xalqların sərvəti”, 

IV Kitab, c.V,  səh.520, par.32 

 

 



ixrac üzərində nəzarət... 

Əməksevər  insanlar  üçün  qonĢuluqdakı  zəngin  biri  kasıba  nisbətən  daha  yaxĢı  alıcı  ola 

biləcəyi kimi, zəngin xalq da belədir. Bizim bütün qonĢularımızın yoxsullaĢmasını nəzərdə tutan 

ticarət məhdudiyyətləri, bunun müqabilində çox əhəmiyyətsiz ticarət və nifrət gətirir.    



“Xalqların sərvəti”, 

 IV Kitab, c.III,  hissə II, səh.495, par.c11 

 

 



Belə  ödəmələr  haqqında  mühakimə  yürütmək  (baĢqa  yüksək  tarifli  ölkələrə  tariflər  tətbiq 

olunur)  ona  bənzəyir  ki,  elə  istehsal  edirsən,  bir  nəticəsi  yoxdur.  Bəlkə  də,    müzakirələri 

dəyiĢməz  ümumi prinsiplərlə  tənzimlənən qanunvericinin  məharətinə, o cümlədən,  vəhĢicəsinə 

dövlət adamı və ya siyasətçi adlandırılan o məkrli və hiyləgər heyvanın bacarığına məxsusdur ki, 

müĢavirələri məsələlərin ötəri tərəddüdlərinə əsaslanır.  

“Xalqların sərvəti”, 

 IV Kitab, c.II,  səh.468, par.39       

 

 

stimullar... 

Kommunal  xidmətlər,  onun  icra  olunmasına  görə  haqq  ödənilməyincə  və  bu,  onların  icra 

olunmasına  göstərilən  zəhmətə  uyğunlaĢdırılmayınca,  heç  zaman  yüksək  səviyyədə  yerinə 

yetirilmir. 

 

 

...və saxta stimullar 

Hər insanın marağındadır ki, bacardığı qədər asan yaĢasın. Əgər onun gəlirləri müəyyən çox 

gərgin vəzifələri  icra edib-etməməsindən asılı olmayaraq eynidirsə, bu, Ģübhəsiz onun  marağını 

ora yönəldir ki, ya  iĢdən tamamilə  imtina etsin,  ya da onu diqqətsiz  və səliqəsiz Ģəkildə  yerinə 

yetirsin.                                 

“Xalqların sərvəti”,  



www.azadliqciragi.org 

50 


V Kitab, c.I,  III hissə, II bənd, səh.760, par.f7       

      


 

 

ədalət haqqında... 

Əgər ədalət aradan götürülsəydi, insan cəmiyyətinin böyük, nəhəng fabriki anında atomlara parça-

lanardı.    

“Əxlaqi duyğular fəlsəfəsi”, 

 II hissə,  II bölmə, səh.86, par.4 

 

Dövləti ən aĢağı barbarlıqdan sərvətin ən yüksək dərəcəsinə aparmaq üçün artıq heç nə tələb 



olunmur, çünki asayiĢ, sadə  vergilər  və ədalətin  yol  verilən  idarəçiliyi  və  bütün  yerdə qalanlar 

hadisələrin təbii gediĢi nəticəsində yaranır. 



Mühazirə-1775, Duqald Stüart sitat gətirib,  

Adam Smitin həyatı və yaradıcılığı  

haqqında mühazirə, bölmə IV, 25. 

 

 

...və insan şəfqəti 

Bir Ģəxsin nə dərəcədə xudbin olduğu fərz olunsa belə, onun təbiətində, Ģübhəsiz bəzi prinsiplər var 

ki, onu baĢqalarının taleyi ilə maraqlandırır və onların xoĢbəxtliyini onun üçün önəmli edir, baxmayaraq 

ki, o, özünə məmnunluq verən Ģeydən baĢqa heç nə düĢünmür.” 

 

inkişafın hərəkətverici qüvvəsi... 

Hər bir fərdin qanunauyğun olaraq öz vəziyyətini daha da yaxĢılaĢdırmaq cəhdi çox güclüdür 

ki,  bu  təkcə  və  hər  hansı  yardım  olmadan,  yalnız  cəmiyyətdə  zənginlik  və  inkiĢafa  aparmaq 

qabiliyyəti deyil, həm də  insanların yaratdığı səfeh qanunlarla fəaliyyətini çətinləĢdirən yüzlərlə 

yersiz maneələrin öhdəsindən gəlməkdir.  

  “Xalqların sərvəti”, IV Kitab, c.V, Taxil ticarətində tənəzzül, səh.540, par.b43 

          



...“görünməz əl”  

 Zəngin  yoxsuldan  yoxsuldan  az  istehlak  edir  və  onların  təbiətən  xudpəsənd  və  tamahkar 

olmasının  əksinə,  onlar  öz  sahib  olduqlarının  məhsullarını  yoxsulla  bölürlər-hətta  baxmayaraq  ki, 

onlar  yalnız  öz  mənfəətlərini  düĢünürlər,  onlar  üçün  iĢləyən  minlərlə  əməkçinin  zəhmətindən  əldə 

etdikləri məhsulu mənasız və acgöz arzularının hədiyyəsi olaraq yeganə məqsəd kimi görürlər. Onlar 

“görünməz əl” tərəfindən həyati ehtiyacların paylanmasına yaxın olanı edirlər, hansı ki, onu etməklə, 

yer üzü onun sakinləri arasında bərabər hissələrə bölünmüĢ olardı və beləliklə, onlar bunu düĢünmə-

yərəkdən, bilməyərəkdən, cəmiyyətin marağının xeyrinə və rəngarəngliyinin artmasına gətirirlər . 



“Əxlaqi duyğular nəzəriyyəsi”, 

 IV hissə,c.1, səh.184-5, par.10           

 

Hər bir fərd nə ictimai marağı təĢviq etməyi düĢünür, nə də ona nə dərəcədə yardım etdiyini 



bilir. O, yalnız öz təhlükəsizliyini düĢünür və o, istehsalı o yolla istiqamətləndirməklə, ola bilsin, 

daha  çox  qazanc  istehsal  edəcək,  amma  təkcə  öz  qazancını  düĢünür;  bu  halda,  baĢqa  bir  çox 

hallarda olduğu kimi, proses “görünməz əl” tərəfindən onun məqsədinin bir hissəsi olmadan sona 

çatdırılır. 



 “Xalqların sərvəti”,  

IV Kitab, c.II səh.456, par.9          

    


 

Bu bizim nahar gözlədiyimiz qəssabın, Ģərabçının və ya çörəkçinin  iltifatından deyil, onların 

öz  maraqlarına  qayğısı  ilə  bağlıdır.  Biz  özümüzü  onların  humanistliyinə  deyil, 



www.azadliqciragi.org 

51 


özünəvurğunluğuna  yönəldirik  və  heç  zaman  onlara  öz  ehtiyaclarımız  barədə  deyil,  onların 

qazancları  haqda danıĢırıq. 



“Millətlərin sərvəti”,  

I Kitab, c.II səh.26-7, par.12          

    


...planlaşma  

 Ġnsan  sistemi  onun  öz  təkəbbürü  ilə  çox  uyğundur  və  çox  zaman  öz  ideal  hakimiyyət 

planının    fərz  edilən  mükəmməlliyinə    aĢiqdir  ki,  o özü  bunun  hər  hansı  hissəsinin  kiçicik  bir 

təzahüründən  belə əziyyət çəkmir. O,  elə  görünməyə çalıĢır ki,  böyük bir cəmiyyətin üzvlərini, 

elə asanlıqla  təĢkil edə bilər ki, sanki bir əl  fiqurun  müxtəlif hissələrini Ģahmat taxtası üzərində 

yerləĢdirir. O,  nəzərə  almır ki, insan cəmiyyətinin nəhəng  Ģahmat taxtasında, hər ayrı hissənin, 

bütünlüklə o müxtəlf  hissələrin öz hərəkət prinsipi  var ki, onun üzərində təsir  vasitəsini  yalnız 

qanunverici  seçə bilərdi.  



 “Xalqların sərvəti”,  

I Kitab, c.II səh.26-7, par.12         

 

...  universitetlər 

Oksford universitetində olan professor ictimaiyyətinin böyük bir hissəsi, bu uzun illərdə dərs 

demək vərdiĢlərini belə tamamilə tərgitdi.  



 “Xalqların sərvəti”,  

V Kitab, c.II., III hissə, bənd 2, 

 səh.761, par.8          

    


Kollec  və  universitetlərin  nizam-intizamı  əsasən  tələbələrin  xeyrinə  deyil,  rəhbərlərin 

mənafeyi və ya daha dəqiq deyilsə, onların iĢini yüngülləĢdirmək üçün  düĢünülmüĢdür.                                                                              



 

sərvətin yayılması... 

Böyük  bir  hissənin  vəziyyətinin  yaxĢılaĢması  qətiyyən  hamı  üçün  narahatlıq  hesab 

olunmamalıdır.  Çox  böyük  bir  hissəsi  yoxsul  və  zavallı  olan  hər  hansı  bir  cəmiyyət  mütləq 

mənada sağlam və xoĢbəxt ola bilməz.  



“Xalqların sərvəti”,  

I Kitab, c.VIII., III hissə, səh.96, par.36 

 

Heç bir narazılıq pul ehtiyacından olan  Ģikayət qədər geniĢ yayılmayıb. 



“Xalqların sərvəti”,  

VI Kitab, c.I., , səh.437, par.16          

 

...və azadlığın faydası 

Ticarət məhdudiyyətləri olmadan əsl azadlığın açıq və sadə sistemi özü öz ahəngini yaradır. Hər 

kəs öz maraqlarının arxasınca getmək üçün sərbəst buraxılır... 

Soveren  (Ġngiltərədə  monarxiya  və  cinayət  hüququnun  xərcləri  (qızıl  pul)  tamamilə 

rüsumdan azad olunub; amma bu hansısa dəyərli insan zəkası və ya bilgisi  hesabına deyil, Ģəxsi 

adamlara  məxsus  sənaye  sahəsinin  idarə  olunmasından  gələn  rüsum  və  onu  cəmiyyətin 

maraqlarına uyğun ən sərfəli iĢlər istiqamətinə yönəltməklə baĢ verib. 

“Xalqların sərvəti”,  

VI Kitab, c.IX səh., III hissə, səh.687, par.51          

 



www.azadliqciragi.org 

52 


  

Kompyuter tərtibçisi:  

 Aliyə Qabilqızı 

 

 



 

 

 



 

Yığılmağa verilmiĢ: 25.09.2008 

Çapa imzalanmıĢ: 18.12.2008 

Formatı: 70х100 1/32  

Tirajı: 300 

 

 



 

 

 



 

Document Outline

  • REDAKTORDAN
  • ADAM SMİTİN BU GÜN ÜÇÜN ÖNƏMİ
  • XÜLASƏ
  • ADAM SMİT NƏ ÜÇÜN ÖNƏMLİDİR?
    • İqtisadiyyata dair keçmiş bir baxış
    • Azad mübadilənin məhsuldarlığı
    • Azadlığa əsaslanan ictimai quruluş
    • Əxlaq psixologiyası
    • Şəxsi maraq və ləyaqət
    • İnsan təbiəti və insan cəmiyyəti
  • SMİTİN HƏYATI VƏ KARYERASI
    • Kirkaldi və Qlazqou
    • Oksford və stimullar
    • İlkin mühazirəçilik karyerası
    • Səyahətlər
    • “Xalqların sərvəti”
    • Xüsusi səlahiyyətli gömrük müfəttişi
  • “XALQLARIN SƏRVƏTİ”
    • Geniş əhatəli kitab
    • İstehsal və mübadilə
    • İxtisaslaşmanın üstünlükləri
    • Mübadilədən gələn ümumi gəlirlər
    • Daha geniş bazar daha böyük qazanc gətirir
    • Dəyər indeksi
    • Torpaq, kapital və əmək
    • Bazarlar istehsalı necə idarə edir
    • Əmək haqqı iqtisadi artımdan asılıdır
    • Bazar əmək haqqı normaları
    • Əmək haqqı və siyasət
    • Kapital və mənfəət
    • Torpaq və rentalar
    • Mexaniki sistem
    • Kapital yığımı
    • Pul
    • İstehlak və sərmayə
    • Kapital üzərində əlavə düşüncələr
    • İqtisadi institutların tarixi
    • İqtisadi nəzəriyyə və siyasət
    • Merkantilistlər və pul
    • Mütləq mənfəət
    • Tariflər və subsidiyalar
    • Müstəmləkə ticarətinin məhdudiyyətləri
    • Liberal alternativ
    • Dövlətin rolu
    • Müdafiə
    • Ədalət
    • İctimai işlər və institutlar
    • İctimai işlər
    • Gənclərin təhsili
    • Bütün yaşlarda olanlar üçün  təhsil
    • Soveren
    • Verginin tətbiq olunma prinsipləri
    • Dövlət borcları
    • “Xalqların sərvəti” bu gün
  • “ƏXLAQİ DUYĞULAR NƏZƏRİYYƏSİ”
    • Kitabın əsas ideyaları
    • Şəxsi maraq və rəğbət
    • Ədalət, xeyriyyəçilik və ləyaqət
    • Ləyaqət
    • Təbii şəfqət hissi ləyaqətin əsası kimi
    • Fikir ayrılığı və təmkinlilik
    • Mükafat, cəza və cəmiyyət
    • Ədalət təməl kimi
    • Özünütənqid və vicdan
    • Əxlaq qaydaları
    • Sərvətə münasibət
    • Özünü təkmilləşdirmə
    • Ləyaqət
    • Mükəmməl cəmiyyətin quruluşu
  • SMİTİN MÜHAZİRƏLƏRİ VƏ BAŞQA YAZILARI
    • Birləşmiş mövzular
    • Smit elmin fəlsəfəsi haqqında
    • Naməlum şəxsin dərdi
    • Fərziyyələr və təkziblər
    • Elm və insan qavrayışı
    • Ünsiyyət psixologiyası
    • Ünsiyyət və insan təbiəti
    • Ünsiyyət elmi
    • Smit hökumət və dövlət siyasəti haqqında
    • Ədalət, dövlət və hüquq
    • Əmək və mübadilə
    • Bacarıqsız hökumət
    • Azadlıq və inkişaf
    • Nəticə
  • “GÖRÜNMƏZ ƏL” RİCƏTİ
  • ADAM SMİTİN BƏZİ DEYİMLƏRİ

Yüklə 0,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə