A'dan Z'ye Felsefe

partisine gitmeyişim bir bakıma onu adam yerine koymayışını
gibi görülebilir; bu da beni biraz ters ve züppe biri gibi
gösterebilir. Alternatif olarak, başkalarının yargılarına bağlı
olmak üzere, bir zevk meselesi gibi de görülebilir. Daha ciddi
örnekler de bulunabilir: Eğer otomobil kullanırken bir trafik
levhası gözümden kaçarsa, dikkatsizliğim dolayısıyla hem
başkalarını hem de kendimi tehlikeye sokabilirim.
Etik açıdan bakıldığında» seçtiğim davranışlar kasta bağlı
gibi görünmektedir: Nineme ilaçlarını vermezsem» bunun
anlamı onu hızla ölüme terk etmektir. İhtiyar cadının beni ona
iyi hizmet vermediğim için sürekli olarak haşladığı göz önüne
alınırsa, mahkeme ilaçları vermemiş olmamın kasıtlı mı yoksa
ihmalden mi olduğunu soruşturmak isteyebilir. Bir de üstüne
üstlük bana miras olarak bir servet kalacaksa, bu nasıl
yargılanacağım konusunda bir fark yaratmalı mıdır?
Davrandığımdan farklı davranmam olanaklı değilse,
davranışımdan yine de sorumlu tutulabilir miyim? Frankfurter
yine dc sorumlu olacağımı söyler, çünkü seçenek yokluğu
seçimimde bir rol oynamamış olabilir.
Açık ki eylem felsefesi genişledikçe genişliyor. Kasıt ile
eylem arasındaki ilişki nedir? Bir şey yapmak ile bir şey
yapmaktan kaçınmak arasındaki etik ve mantıksal statü farkı
nedir? İç eylemler ve konuşma eylemlerinin doğası hakkında
ne demek gerekir? Davranışçıların iddia ettiği gibi yalnızca
dışsal olarak doğrulanmış davranış mı göz önüne alınmalı?
Biz bir oyuncunun performansını takdirle izlerken o, bizim en

---

ufak bir fikrimiz olmayan bir şey yaparak bir sonraki alışveriş
gezisini düşünüyor olabilir. Kasıt ve eylem iç içe geçmiştir,
çünkü kastı yadsımak eylemin varsaydığı psikolojik boyutu
yadsımaktır. Buzdolabında canınızın çektiği bir şey düşünün.
Bu arzu sizi harekete geçirebilir. Ya da şu anda harekete
geçmemeyi seçebilirsiniz. Ama okumaya devam edin.