Afse a fəLSƏFƏ


Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2011, № 1



Yüklə 5,05 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/74
tarix22.11.2017
ölçüsü5,05 Kb.
#11505
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   74

Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2011, № 1 
 
 
 
- 8 -
mövqeyinə  aşkar və qeyri-aşkar  şəkildə  təsir etməklə növbəti zaman kəsi-
yində ictimai rəyin artıq yeni səviyyəyə qalxmasını təmin edir. 
Fəlsəfi fikir nə qədər mücərrəd olsa da, son nəticədə insanların və cə-
miyyətin mənafeyinə xidmət etməlidir. Ona görə də insanın həyat idealının, 
estetik zövqün, əxlaqi prinsiplərin, intellektual hədəflərin düzgün seçilmə-
sində fəlsəfənin rolunu artırmaq və onun qalxmış olduğu mücərrəd fikir sə-
viyyəsindən konkret problemlərin elmi-nəzəri təhlilinə keçid mexanizmləri 
işləyib-hazırlamaq tələb olunur. Fəlsəfə bir növ ideologiya üçün təməl rolu-
nu oynayır. Lakin hansı  fəlsəfəyə istinad edilməsi, hansı dünyagörüşünün 
rəhbər tutulması bu məsələlərdə çox önəmlidir. 
Öncə hədəflər düzgün seçilməlidir və ancaq bundan sonra bu hədəflə-
rə çatmaq üçün məqsədyönlü ictimai fəaliyyətin optimal metodları işlənib-
hazırlanmalı və dövlətin bütün potensial resursları bu məqsədlərin realizasi-
yasına yönəldilməlidir. Təsadüfi deyildir ki, son vaxtlarda Azərbaycanın 
ideya məkanında aktual olan məsələlər sırasında demokratik dövlət qurucu-
luğunun Azərbaycan modelinin işlənib-hazırlanması, yeni iqtisadi inkişaf 
modelinin əsas prinsiplərinin müəyyən edilməsi, neft kapitalının intellektual 
kapitala  çevrilməsinin sosial mexanizmlərinin işə salınması, milli ideya və 
ideologiyanın formalaşdırılması və s. bu kimi problemlər başlıca yer tutur. 
Bununla yanaşı, milli mədəniyyətin ümumbəşəri mədəniyyət kontekstində 
identifikasiyası, sivilizasiyalararası və dinlərarası dialoq məsələləri də xüsu-
si aktuallığa malikdir. 
Tam qanunauyğun haldır ki, “Fəlsəfə  və sosial-siyasi elmlər” jur-
nalının tematikası da günün tələblərinə uyğun olaraq müəyyən edilmiş  və 
müasir tələblər baxımından aktual saydığımız məsələlərə daha çox yer veril-
mişdir. Jurnalın bu nömrəsində  fəlsəfə tarixi ilə bağlı  məsələlərlə yanaşı, 
müasir dövrdə elmin inkişaf qanunauyğunluqlarını əks etdirən tədqiqatlara, 
habelə Azərbaycanın siyasi reallıqlarının elmi-nəzəri müstəvidə araşdırılma-
sına dair məqalələr dərc olunur. 
 
Ramiz MEHDİYEV 
AFSEA-nın prezidenti,  
Redaksiya Şurasının sədri, akademik 


 
 
 
 
 
Fəlsəfə tarixi 
 
 
 
Müasir türk fəlsəfəsi 
 
 
A.N.Nısanbayev, Q.K.Kurmanqaliyeva

  
(Q
azaxstan
) 
 
 
Müasir türk tədqiqatçılarının fəlsəfi düşüncələri sözün əsl mənasında 
dünya fəlsəfi fikir xəzinəsinin tərkib hissəsidir. Dünya fəlsəfi fikrin inkişa-
fında xüsusi bir mərhələni ifadə edən türk fəlsəfəsi türkdilli dövlət və xalq-
ların mənəvi mədəniyyətinin inkişafında böyük rol oynayır. Dünya fəlsəfəsi-
nə həsr olunmuş layihənin yerinə yetirilməsi, habelə türk xalqlarının mədəni 
irsinə müraciət edilməsi, türk fəlsəfəsinin mahiyyəti və təyini, tarixi rolu və 
mənəvi mədəniyyətdə yeri, onun müstəqil statusu və s. yeni və olduqca ak-
tual məsələlərdəndir.  
 Yaxın keçmişdə postsovet məkanında yaşayan bir sıra türkdilli xalq-
lar müstəqillik  əldə etdi. Tarixi baxımdan misilsiz olan bu hadisə özü ilə 
təkcə identikliyin axtarılması deyil, həm də dünya qlobal məkanına inteqra-
siyaya aid olan bir sıra  əhəmiyyətli problemlər də  gətirdi. Özünüidentifik-
ləşdirmə məsələləri ilə sıx bağlı olan müasir inteqrasiya prosesləri türkdilli 
dövlətlərdən dünyanın bugünkü strukturunda, bugünkü dünya siyasətində və 
dünya mədəniyyətində öz yerini təyin etməyi tələb edir. 
                                                 

 A.N.Nısanbayev –fəlsəfə elmləri doktoru, akademik, Qazaxstan Elmlər Akademiyası-
nın Fəlsəfə Institutunun direktoru; 
 
- 9 -
Q.K.Kurmanqaliyeva – fəlsəfə elmləri doktoru. 


Fəlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2011, № 1 
 
 
 
- 10 -
 Bu  prosesdə  fəlsəfə xüsusi rol oynayır. Buna görə  də  fəlsəfənin xa-
rakteri və məzmunu, onun özündə daşıdığı dəyərlər ideoloji əhəmiyyət kəsb 
edir və ictimai inkişafda xüsusi rol oynamağa başlayır. Cəmiyyətdəki mədə-
ni-mənəvi iqlim, onun xaricdən gələn intellektual-mənəvi təsirlərə qarşı da-
vamlılığı bu cəmiyyətin hansı fəlsəfə aşılamasından, fəlsəfədə hansı dəyər-
lərin əks olunmasından asılı olacaqdır.  
 Deyilənlər milli dövlətləri təhlükə altına qoyan qloballaşma proseslə-
rinin vüsət aldığı bir şəraitdə müstəqillik  əldə etmiş türkdilli xalqlar üçün 
böyük əhəmiyyət kəsb edir. İctimai sistemin kökündən dəyişildiyi, ənənəvi 
həyat tərzindən miras qalmış mədəni təsirlərin müasir həyatın demokratiya 
və bazar münasibətləri mədəniyyəti ilə toqquşduğu bir dövrdə öz xüsusi in-
kişaf yolunu seçmək zərurəti yaranır. Bu isə adətən cəmiyyətdə əsaslı dəyi-
şikliklərin baş verdiyi dövrlərdə yaranan aşağıdakı məsələləri yenidən aktu-
allaşdırır: keçmişin mədəni irsinə necə münasibət bəsləməliyik? Onu qəbul 
etməli, yoxsa ondan imtina etməliyik? Müasir dünyanın fəlsəfəsi necə olma-
lıdır? 
 Strateji  inkişaf yolunun seçimində tarixi yanaşmanı  rəhbər tutaraq 
hesab edirik ki, keçmişin mədəni irsi xalqın yaddaşından silinməməlidir. O, 
bizim bu günümüzün və  gələcəyimizin mütərəqqi tərkib hissəsi olmalıdır. 
Buna görə  də türk fəlsəfəsinin tarixi və bu gününün öyrənilməsi türkdilli 
ölkələrin müasir fəlsəfəsinin inkişafı üçün müstəsna  əhəmiyyət kəsb edir. 
İlk növbədə ona görə ki, dünya fəlsəfi fikir tarixində yaxın keçmişə  qədər 
“türk fəlsəfəsi” anlayışı ümumiyyətlə mövcud deyildi. Avrasiya qitəsində 
nəhəng bir ərazi tutan və zəngin tarixə və mədəni ənənələrə malik olan bu 
xalqların intellektual dünyagörüşü və düşüncə formasına etinasız münasibət 
var idi.  
 Türkdilli  xalqların fəlsəfəsinin hərtərəfli öyrənilməsi fəlsəfədə  gələ-
cək tədqiqatlar üçün böyük imkanlar açır. “Türk fəlsəfəsi” anlayışının olma-
masının, bu mövzunun həm fəlsəfə tarixində, həm də müasir fəlsəfədə kifa-
yət qədər işlənməməsinin ideoloji və siyasi səbəbləri var idi. Türkdilli “so-
vet Şərqi” xalqlarının müstəmləkədə olduğu illərdə ideoloji bünövrədə belə 
bir tezis dururdu ki, guya geridə qalan xalqların həqiqi tarixi və mədəniyyəti 
Oktyabr inqilabından sonra başlamışdır.  Əvvəllər tarixdə rast gəlinməyən 


Yüklə 5,05 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   74




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə